„Przed uży­ciem za­po­znaj się z tre­ścią ulot­ki do­łą­czo­nej do opa­ko­wa­nia lub skon­sul­tuj się z le­ka­rzem lub far­ma­ceu­tą, gdyż każ­dy lek nie­wła­ści­wie sto­so­wa­ny za­gra­ża Two­je­mu ży­ciu lub zdro­wiu” – chy­ba każ­dy zna tę for­muł­kę, jest ona nie­od­łącz­nym ele­men­tem każ­dej re­kla­my pro­duk­tów lecz­ni­czych. Dla­te­go dziś, ja jako le­karz chcia­ła­bym przy­bli­żyć Wam bar­dzo ob­szer­ny te­mat, ja­kim jest wła­ści­we daw­ko­wa­nie le­ków.

Spis tre­ści:

1. Daw­ko­wa­nie le­ków a po­sił­ki
2. In­te­rak­cje le­ków z pro­duk­ta­mi spo­żyw­czy­mi
3. Pora dnia a przyj­mo­wa­nie le­ków
4. Dzie­le­nie le­ków
5. Prze­cho­wy­wa­nie le­ków
6. Naj­częst­sze py­ta­nia

Daw­ko­wa­nie le­ków a po­sił­ki

Naj­częst­szym za­gad­nie­niem in­te­re­su­ją­cym mo­ich pa­cjen­tów jest daw­ko­wa­nie leku a po­sił­ki. Bar­dzo do­brze, że to py­ta­nie pada naj­czę­ściej, po­nie­waż spo­ży­wa­ny po­si­łek może mieć ogrom­ny wpływ na wchła­nia­nie leku z prze­wo­du po­kar­mo­we­go.

Nie­któ­re leki mogą po­draż­niać ślu­zów­kę żo­łąd­ka i wte­dy po­si­łek re­du­ku­je ten nie­przy­jem­ny ob­jaw. Cza­sem sub­stan­cje za­war­te w na­szym je­dze­niu mogą wcho­dzić w in­te­rak­cję z le­kiem i na przy­kład zna­czą­co na­si­lać lub osła­biać jego dzia­ła­nie. Po­si­łek może też po­ma­gać wła­ści­we­mu wchła­nia­niu sub­stan­cji.

Oma­wia­jąc daw­ko­wa­nie le­ków po­sta­ram się po­dać jak naj­wię­cej nazw mię­dzy­na­ro­do­wych le­ków (czy­li nazw sub­stan­cji czyn­nej za­war­tej w leku; na­zwa sub­stan­cji jest wy­mie­nio­na mniej­szym dru­kiem, naj­czę­ściej w na­wia­sie pod na­zwą han­dlo­wą leku).

Z wia­do­mych przy­czyn nie mogę po­da­wać nazw han­dlo­wych, ale my­ślę, że też tech­nicz­nie był­by to bar­dzo trud­ne, bo nie­któ­re leki mają ja­kieś 30 za­mien­ni­ków (lub wię­cej).

Więk­szość le­ków moż­na przyj­mo­wać nie­za­leż­nie od po­sił­ku. To zna­czy, że nie jest waż­ne czy lek przyj­miesz przed nim, w trak­cie, lub po nim, waż­ne by przy­jąć za­le­co­ną daw­kę. Na­to­miast bar­dzo waż­na bywa pora przy­ję­cia leku i sys­te­ma­tycz­ność w sto­so­wa­niu. Je­śli lek ma być sto­so­wa­ny rano, to każ­de­go dnia na­le­ży go przyj­mo­wać o tej sa­mej po­rze.

Na czczo

Nie­któ­re leki mu­szą być przyj­mo­wa­ne na czczo, po­nie­waż po­ży­wie­nie zmniej­sza (lub unie­moż­li­wia) ich wchła­nia­nie lub po­wo­du­je, że lek nie dzia­ła pra­wi­dło­wo. Na czczo ozna­cza, że lek po­win­ni­śmy przy­jąć po prze­bu­dze­niu, co naj­mniej 30 mi­nut przed śnia­da­niem i oko­ło 8-12 go­dzin od ostat­nie­go wie­czor­ne­go po­sił­ku. Lek po­pi­ja­my wodą.

Do le­ków sto­so­wa­nych na czczo na­le­żą:

• hor­mo­ny tar­czy­cy (Le­vo­thy­ro­xi­num na­tri­cum),
• leki sto­so­wa­ne w le­cze­niu oste­opo­ro­zy (Aci­dum alen­dro­ni­cum, Aci­dum iban­dro­ni­cum),
• leki sto­so­wa­ne w le­cze­niu cho­ro­by wrzo­do­wej żo­łąd­ka (Pan­to­pra­zo­lum, Ome­pra­zo­lum, Eso­me­pra­zo­lum, Lan­so­pra­zo­lum).

Przed po­sił­kiem

Przed po­sił­kiem „na pu­sty żo­łą­dek” je­śli pro­du­cent za­le­ca przyj­mo­wać lek przed po­sił­kiem ozna­cza to, że lek po­wi­nien być sto­so­wa­ny oko­ło 2 go­dzi­ny przed je­dze­niem. Naj­czę­ściej daw­ku­je się tak leki, by unik­nąć ich in­te­rak­cji z po­ży­wie­niem lub ta­kie, któ­rym po­karm obec­ny w żo­łąd­ku utrud­ni wchła­nia­nie, na przy­kład błon­nik obec­ny w je­dze­niu utrud­nia wchła­nia­nie wie­lu le­ków.

Do le­ków któ­re na­le­ży przyj­mo­wać „na pu­sty żo­łą­dek” na­le­żą:

• nie­któ­re an­ty­bio­ty­ki: Phe­no­xy­me­thyl­pe­ni­cil­li­num ka­li­cum, Clo­xa­cil­li­num, Te­tra­cyc­li­num, Do­xy­cyc­li­num (an­ty­bio­ty­ki z gru­py te­tra­cy­klin, czy­li Te­tra­cyc­li­num, Do­xy­cyc­li­num, mogą po­draż­niać żo­łą­dek, wte­dy na­le­ży przyj­mo­wać je z po­sił­kiem, ale na­le­ży uwa­żać, by po­si­łek nie za­wie­rał na­bia­łu, po­nie­waż na­biał osła­bia wchła­nia­nie leku).
• leki kar­dio­lo­gicz­ne – Di­go­xi­num, Cap­to­pri­lum, Per­in­do­pri­lum ar­gi­ni­num, Ler­ca­ni­di­pi­ni hy­dro­chlor,
• leki im­mu­no­su­pre­syj­ne – Aza­tio­pry­num, Me­tho­tre­xa­tum

Z po­sił­kiem lub bez­po­śred­nio po nim

Do tej gru­py le­ków naj­czę­ściej na­le­żą te, któ­re mogą po­draż­nić ślu­zów­kę żo­łąd­ka lub wy­wo­łać mdło­ści lub wy­mio­ty.

Do le­ków przyj­mo­wa­nych z po­sił­kiem na­le­żą:

• nie­ste­ro­ido­we leki prze­ciw­za­pal­ne – Ibu­pro­fe­num, Ke­to­pro­fe­num, Dic­lo­fe­na­cum, Na­pro­xen) Aspi­ry­na (Aci­dum ace­ty­lo­sa­li­cy­li­cum), Pi­ro­xi­cam, Me­lo­xi­ca­mum, Ni­me­su­li­dum,
• leki o dzia­ła­niu prze­ciw­za­pal­nym – Sul­fa­sa­la­zi­num
• ste­ro­idy – Hy­dro­cor­ti­so­ni, Flu­dro­cor­ti­so­ni, Pred­ni­so­num
• leki prze­ciw­wi­ru­so­we (leki sto­so­wa­ne w te­ra­pii HIV) Ri­to­na­vi­rum, Nel­fi­na­vi­rum, Sa­qu­ina­vir
• pre­pa­ra­ty że­la­za ale uwa­ga! Nie na­le­ży po­pi­jać pre­pa­ra­tów że­la­za kawą lub her­ba­tą, po­nie­waż osła­bia­ją wchła­nia­nie leku!
• an­ty­bio­ty­ki i che­mio­te­ra­peu­ty­ki – Amo­xi­cil­li­num + Aci­dum cla­vu­la­ni­cum, Ce­fu­ro­xi­mum, Cla­ri­th­ro­my­ci­num, Le­vo­flo­xa­ci­num, Me­tro­ni­da­zol, Fu­ra­zi­di­num/ Fu­ra­gi­num (z po­sił­ka­mi za­wie­ra­ją­cy­mi biał­ko)
• leki prze­ciw­grzy­bi­cze – Itra­ko­na­zo­lum, Ke­to­ko­na­zo­lum
• leki prze­ciw­pa­so­żyt­ni­cze (pa­so­ży­ty, ro­ba­ki, pier­wot­nia­ki) Me­ben­da­zo­lum, Py­ran­te­lum, Hy­dro­xy­chlo­ro­qu­ine, Ato­va­qu­onum, Pro­qu­ani­li hy­droch.
• leki dzia­ła­ją­ce na układ ser­co­wo-na­czy­nio­wy – Ca­rve­di­lo­lum, Spi­ro­no­lac­to­num, Amio­da­ro­ni hy­dro­chlor., Me­thyl­do­pum, Fe­no­fi­bra­tum, Pen­to­xi­fyl­li­num,
• leki ha­mu­ją­ce wy­twa­rza­nie kwa­su mo­czo­we­go – Al­lo­pu­ri­no­lum
• leki neu­ro­lo­gicz­ne – Aci­dum Val­pro­icum, Le­vo­do­pum

Z po­sił­kiem przyj­mu­je­my też:

• leki prze­ciw­cu­krzy­co­we – Met­for­mi­ni hy­dro­chlor., Glic­la­zi­dum, Gli­me­pi­ri­dum
• pre­pa­ra­ty wi­ta­mi­no­we, któ­rym tłuszcz za­war­ty w po­ży­wie­niu uła­twi wchło­nię­cie – do ta­kich na­le­żą wi­ta­mi­ny A, D, E, K.
• en­zy­my wspo­ma­ga­ją­ce czyn­ność trzust­ki – Pan­cre­ati­num

Do le­ków, któ­re na­le­ży przyj­mo­wać za­raz po po­sił­ku, na­le­żą też te miej­sco­wo sto­so­wa­ne w ja­mie ust­nej np. miej­sco­we za­wie­si­ny/żele/pa­sty np. prze­ciw­grzy­bi­cze. Lek za­sto­so­wa­ny po po­sił­ku nie zo­sta­nie tak szyb­ko wy­płu­ka­ny i bę­dzie dzia­łał aż do na­stęp­ne­go po­sił­ku.

In­te­rak­cje le­ków z pro­duk­ta­mi spo­żyw­czy­mi

Nie­któ­re pro­duk­ty spo­żyw­cze mogą wcho­dzić w in­te­rak­cje z le­kiem (wpły­wać na dzia­ła­nie), zwięk­sza­jąc lub zmniej­sza­jąc jego ilość we krwi do po­zio­mu po­ten­cjal­nie nie­bez­piecz­ne­go lub po­zio­mu zbyt ni­skie­go, aby był sku­tecz­ny.

Sok grejp­fru­to­wy – nie na­le­ży po­pi­jać le­ków so­kiem grejp­fru­to­wym! Za­war­te w nim sub­stan­cje blo­ku­ją en­zy­my od­po­wie­dzial­ne za me­ta­bo­li­zo­wa­nie le­ków, przez co leki nie zo­sta­ną pra­wi­dło­wo roz­ło­żo­ne w or­ga­ni­zmie i może dojść to ich nie­bez­piecz­nej ku­mu­la­cji. Do ta­kich le­ków na­le­żą m.in. leki na nad­ci­śnie­nie, na cho­le­ste­rol, na po­ten­cję, im­mu­no­su­pre­syj­ne czy an­ty­bio­ty­ki z tzw. gru­py ma­kro­li­dów. Na­le­ży uni­kać rów­nież jed­no­cze­sne­go przyj­mo­wa­nia pre­pa­ra­tów za­wie­ra­ją­cych wy­cią­gi z grejp­fru­ta. Po­dob­ne wła­ści­wo­ści jak grejp­fru­ty mają też czer­wo­ne po­ma­rań­cze i po­me­lo.

Po­sił­ki wy­so­ko­tłusz­czo­we – (np. sma­lec, ma­sło, bo­czek) jed­no­cze­sne spo­ży­wa­nie tłusz­czów ma wpływ na wchła­nia­nie le­ków na nad­ci­śnie­nie, na za­bu­rze­nia ryt­mu ser­ca, i le­ków an­ty­de­pre­syj­nych.

Pro­duk­ty mlecz­ne – za­bu­rza­ją wchła­nia­nie an­ty­bio­ty­ków z gru­py flu­oro­chi­no­lo­nów i te­tra­cy­klin. Pro­duk­ty mlecz­ne (mle­ko, ke­fir) osła­bia­ją dzia­ła­nie an­ty­bio­ty­ku, cze­go efek­tem jest brak sku­tecz­ne­go dzia­ła­nia.

Wa­rzy­wa ka­pust­ne – za­wie­ra­ją­ce duże ilo­ści wi­ta­mi­ny K jak: bruk­sel­ka, ka­pu­sta, bro­kuł, szpa­ra­gi oraz zie­lo­ne li­ścia­ste np. sa­ła­ta, szpi­nak, cy­ko­ria osła­bia­ją prze­ciw­za­krze­po­we dzia­ła­nie Ace­no­cu­ma­ro­lu i War­fa­ry­ny.

Sok żu­ra­wi­no­wy – sil­nie na­si­la prze­ciw­za­krze­po­we dzia­ła­nie War­fa­ry­ny, jed­no­cze­sne spo­ży­wa­nie może do­pro­wa­dzić do nie­bez­piecz­nych krwo­to­ków!

Her­ba­ta i kawa – zmniej­sza­ją wchła­nia­nie z prze­wo­du po­kar­mo­we­go i sku­tecz­ność dzia­ła­nia pre­pa­ra­tów że­la­za. Na­po­je te moż­na pić mi­ni­mum go­dzi­nę przed przy­ję­ciem leku lub 2 go­dzi­ny po jego za­ży­ciu.

Pro­duk­ty za­wie­ra­ją­ce ty­ra­mi­nę – np. sery doj­rze­wa­ją­ce, czer­wo­ne wino, przej­rza­łe ba­na­ny, sa­la­mi. Pa­cjen­ci sto­su­ją­cy leki z gru­py in­hi­bi­to­rów MAO po­win­ni uni­kać spo­ży­wa­nia du­żych ilo­ści po­kar­mów za­wie­ra­ją­cych ten zwią­zek. Aku­mu­la­cja ty­ra­mi­ny w or­ga­ni­zmie może do­pro­wa­dzić do nie­bez­piecz­ne­go dla zdro­wia wzro­stu ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go, zwięk­sze­nia czę­sto­tli­wo­ści ryt­mu ser­ca i po­bu­dze­nia psy­cho­ru­cho­we­go.

Al­ko­hol – NIG­DY NIE ŁĄCZ LE­KÓW Z AL­KO­HO­LEM! Je­śli przyj­mu­jesz leki uspo­ka­ja­ją­ce, prze­ciw­de­pre­syj­ne czy na aler­gię, uwa­żaj, po­nie­waż al­ko­hol zwięk­sza stę­że­nie le­ków we krwi lub na­si­la ich dzia­ła­nia nie­po­żą­da­ne!

Dziu­ra­wiec – zie­le dziu­raw­ca ma bar­dzo sze­ro­kie za­sto­so­wa­nie. Wy­stę­pu­je w po­sta­ci her­ba­tek, na­le­wek, a wy­ciąg z zie­la jest skład­ni­kiem su­ple­men­tów. Nie­ste­ty dziu­ra­wiec wcho­dzi w licz­ne, nie­po­żą­da­ne i cza­sem nie­prze­wi­dy­wal­ne in­te­rak­cje z nie­któ­ry­mi le­ka­mi m.in. le­ka­mi prze­ciw­de­pre­syj­ny­mi, an­ty­aryt­micz­ny­mi, prze­ciw­wi­ru­so­wy­mi czy pi­guł­ka­mi an­ty­kon­cep­cyj­ny­mi.

Dziu­ra­wiec zwięk­sza wraż­li­wość skó­ry na słoń­ce. Przyj­mu­jąc pre­pa­ra­ty na ba­zie dziu­raw­ca uni­kaj pro­mie­ni sło­necz­nych, by unik­nąć po­pa­rzeń!

Aby unik­nąć in­te­rak­cji po­mię­dzy le­kiem a żyw­no­ścią prze­strze­gaj na­stę­pu­ją­cych za­sad:

• Leki po­pi­jaj wodą!
• Je­śli po­si­łek za­bu­rza wchła­nia­nie leku, to lek na­le­ży przyj­mo­wać 2 go­dzi­ny przed lub 2 go­dzi­ny po po­sił­ku!
• Uni­kaj rów­no­cze­sne­go przyj­mo­wa­nia le­ków z pre­pa­ra­ta­mi wi­ta­mi­no­wo-mi­ne­ral­ny­mi!
• Je­śli za­ży­wasz pre­pa­ra­ty zio­ło­we po­in­for­muj o tym le­ka­rza, nie­któ­re zio­ła istot­nie wpły­wa­ją na wchła­nia­nie le­ków np. dziu­ra­wiec!
• Nie po­pi­jaj ta­ble­tek do­je­li­to­wych mle­kiem (czy­li ta­ble­tek z otocz­ką/kap­su­łek). Mle­ko może spo­wo­do­wać, że lek za­cznie dzia­łać wcze­śniej niż po­wi­nien!
• Nig­dy nie za­ży­waj le­ków ra­zem z na­po­ja­mi al­ko­ho­lo­wy­mi!

Pora dnia a przyj­mo­wa­nie le­ków

Przyj­mo­wa­nie le­ków czę­sto jest zwią­za­ne z ryt­mem do­bo­wym na­sze­go or­ga­ni­zmu. W trak­cie doby zmie­nia się na­tę­że­nie róż­nych pro­ce­sów ży­cio­wych: czę­sto­ści skur­czów ser­ca, war­to­ści ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go, wy­dzie­la­nia hor­mo­nów, prze­mia­ny ma­te­rii czy na­wet tem­pe­ra­tu­ry cia­ła.

Z tego po­wo­du nie­któ­re leki po­win­ny być sto­so­wa­ne o kon­kret­nej po­rze dnia tak, aby ich dzia­ła­nie było jak naj­bar­dziej sku­tecz­ne. Je­śli lek jest przyj­mo­wa­ny prze­wle­kle bar­dzo waż­na jest rów­nież re­gu­lar­ność jego sto­so­wa­nia – na­le­ży dbać, by lek przyj­mo­wać za­wsze o tej sa­mej go­dzi­nie.

Rano

Zde­cy­do­wa­na więk­szość le­ków jest przyj­mo­wa­na w go­dzi­nach po­ran­nych*. Wte­dy or­ga­nizm bu­dzi się, wszyst­kie ukła­dy „roz­krę­ca­ją się” za­czy­na­jąc nowy dzień. Do le­ków przyj­mo­wa­nych rano na­le­żą hor­mo­ny tar­czy­cy, leki zmniej­sza­ją­ce ilość kwa­su wy­twa­rza­ne­go w żo­łąd­ku, leki na nad­ci­śnie­nie, leki zwal­nia­ją­ce czyn­ność ser­ca, leki mo­czo­pęd­ne, leki na oste­opo­ro­zę, ste­ro­idy.

*oczy­wi­ście je­śli są wska­za­nia, to le­karz może za­le­cić przyj­mo­wa­nie nie­któ­rych le­ków dwa razy dzien­nie tak, by lek mógł dzia­łać rów­nież w nocy.

Wie­czo­rem

Wie­czo­rem or­ga­nizm zwal­nia i przy­go­to­wu­je się do od­po­czyn­ku.

Do le­ków sto­so­wa­nych wie­czo­rem na­le­żą:

• sta­ty­ny, czy­li leki na cho­le­ste­rol – cho­ciaż ko­niecz­ność wie­czor­ne­go sto­so­wa­nia do­ty­czy tyl­ko sim­wa­sta­ty­ny, bo now­sze sub­stan­cje jak ator­wa­sta­ty­na, ro­su­wa­sta­ty­na i inne mogą być sto­so­wa­ne rów­nież rano (np. wy­stę­pu­ją w le­kach zło­żo­nych ra­zem z le­kiem na nad­ci­śnie­nie), to przy­ję­ło się, że le­ka­rze za­le­ca­ją sto­so­wa­nie tych le­ków po ko­la­cji.
• środ­ki prze­ciw­aler­gicz­ne – do­ty­czy to przede wszyst­kim pre­pa­ra­tów tzw. pierw­szej ge­ne­ra­cji, któ­re poza efek­tem prze­ciw­aler­gicz­nym mają też dzia­ła­nie ubocz­ne- wy­wo­łu­ją sen­ność. Now­sze pre­pa­ra­ty rzad­ko wy­wo­łu­ją sen­ność, ale u wraż­liw­szych osób ten efekt rów­nież może się po­ja­wić. Dla­te­go leki prze­ciw­aler­gicz­ne do­brze przyj­mo­wać przed snem
• leki o dzia­ła­niu uspo­ka­ja­ją­cym i na­sen­nym – leki uspo­ka­ja­ją­ce rów­nież mogą wy­wo­łać sen­ność dla­te­go na­le­ży przyj­mo­wać je przed snem. Nig­dy po ta­kich le­kach nie na­le­ży pro­wa­dzić sa­mo­cho­du lub wy­ko­ny­wać prac, któ­re wy­ma­ga­ją sku­pie­nia uwa­gi (np. ob­słu­ga ma­szyn) gdyż leki te ob­ni­ża­ją zdol­no­ści psy­cho­mo­to­rycz­ne.
• 3 x dzien­nie – nie­któ­re leki na­le­ży przyj­mo­wać 3 razy na dobę. Ta­kie daw­ko­wa­nie może wy­da­wać się kło­po­tli­we, bo jed­na z da­wek może wy­paść w trak­cie snu. By unik­nąć wsta­wa­nia w nocy „na ta­blet­kę”, leki naj­le­piej daw­ko­wać w sche­ma­cie 6.00-14.00-22.00 (ewen­tu­al­nie go­dzi­nę póź­niej, czy­li 7.00-15.00-23.00). Ta­kie daw­ko­wa­nie po­mo­że nam nie prze­spać daw­ki noc­nej i nie za­bu­rzy ryt­mu dnia.

WAŻ­NE!

Za­wsze czy­taj na­zwę mię­dzy­na­ro­do­wą sub­stan­cji czyn­nej za­war­tej w leku. Znaj­dziesz ją pod na­zwą han­dlo­wą leku, naj­czę­ściej za­pi­sa­ną kur­sy­wą, w na­wia­sie lub bez. Sprawdź czy inne leki, któ­re za­ży­wasz nie za­wie­ra­ją tej sa­mej sub­stan­cji czyn­nej.

Nie za­ży­waj jed­no­cze­śnie sub­stan­cji z tej sa­mej gru­py le­ków, na przy­kład kil­ku nie­ste­ro­ido­wych le­ków prze­ciw­za­pal­nych. Je­śli masz wąt­pli­wo­ści, czy sto­so­wa­ne leki moż­na ze sobą łą­czyć, za­py­taj le­ka­rza lub far­ma­ceu­tę.

Nie prze­kra­czaj za­le­co­nych da­wek le­ków! Na pew­no nie na­si­li to efek­tu te­ra­peu­tycz­ne­go tyl­ko zna­czą­co zwięk­szy ry­zy­ko dzia­łań nie­po­żą­da­nych!

By unik­nąć in­te­rak­cji le­ko­wych za­wsze in­for­muj le­ka­rza o wszyst­kich przyj­mo­wa­nych le­kach- rów­nież tych do­stęp­nych bez re­cep­ty, lub su­ple­men­tach die­ty.

Je­śli lek po kil­ku dniach sto­so­wa­nia po­mógł, to nie od­sta­wiaj go sa­mo­dziel­nie przed cza­sem za­koń­cze­nia te­ra­pii za­le­co­nym przez le­ka­rza, tyl­ko do­kończ te­ra­pię. To samo do­ty­czy le­ków sto­so­wa­nych prze­wle­kle, je­śli pod wpły­wem le­ków np. na nad­ci­śnie­nie, war­to­ści ci­śnień po­pra­wi­ły się, to utrzy­maj le­cze­nie, bo od­sta­wie­nie le­ków spo­wo­du­je na­wrót cho­ro­by.

Dzie­le­nie le­ków

Czę­sto, by przy­jąć za­le­co­ną daw­kę, lek na­le­ży po­dzie­lić. Na­le­ży pa­mię­tać, że nie wszyst­kie leki moż­na dzie­lić, po­nie­waż cza­sem z uwa­gi na jego bu­do­wę jest to nie­moż­li­we, a cza­sem może spo­wo­do­wać uszko­dze­nie otocz­ki chro­nią­cej lek, przez co sub­stan­cja ak­tyw­na ule­ga unie­czyn­nie­niu i lek prze­sta­je dzia­łać.

Nie dzie­li­my ta­ble­tek z otocz­ką (dra­że­tek) oraz kap­su­łek. Po­wle­ka­nie ta­blet­ki ma mię­dzy in­ny­mi za za­da­nie opóź­nić po­czą­tek jej dzia­ła­nia, by roz­po­czę­ło się do­pie­ro „po mi­nię­ciu” żo­łąd­ka. Może też ukry­wać przy­kry smak albo chro­nić żo­łą­dek przed dzia­ła­niem draż­nią­cym sub­stan­cji za­war­tej w leku. Nie wy­sy­pu­je­my też za­war­to­ści kap­suł­ki na ję­zyk.

Nie dzie­li­my czop­ków. Sub­stan­cja lecz­ni­cza za­war­ta w czop­ku jest nie­rów­no­mier­nie roz­miesz­czo­na. Dzie­ląc czo­pek nie wie­my, ile mi­li­gra­mów sub­stan­cji przy­ję­li­śmy. Po po­dzia­le może się oka­zać, że lek był „na koń­cu czop­ka” a wło­ży­li­śmy czu­bek czop­ka, któ­ry za­wie­rał tyl­ko pod­ło­że, a w ogó­le nie za­wie­rał leku.

Dzie­lić mo­że­my ta­blet­ki, je­śli masz za­le­co­ną po­ło­wę daw­ki, ta­blet­ka jest duża i trud­na do po­łknię­cia, bez­piecz­nie mo­żesz ją po­dzie­lić. Ta­blet­ki czę­sto mają już wy­ko­na­ne przez pro­du­cen­ta wy­żło­bie­nia by moż­na je po­dzie­lić.

Uwa­ga!!! nie dzie­li­my ta­ble­tek do­je­li­to­wych oraz ta­kich któ­re mają w na­zwie SR, XR, MR itp. Po­dział ta­blet­ki spo­wo­du­je zbyt szyb­kie uwol­nie­nie sub­stan­cji czyn­nej i lek nie bę­dzie dzia­łał pra­wi­dło­wo

Prze­cho­wy­wa­nie le­ków

Więk­szość le­ków na­le­ży trzy­mać w tem­pe­ra­tu­rze po­ko­jo­wej, tzn. 15-25 stop­ni C. Jako miej­sce prze­cho­wy­wa­nia naj­le­piej wy­brać wy­żej po­ło­żo­ną szaf­kę. Wie­le osób jako miej­sce trzy­ma­nia ap­tecz­ki wy­bie­ra szaf­kę ku­chen­ną. Sama zresz­tą też trzy­mam leki wła­śnie w kuch­ni, na naj­wyż­szej pół­ce.

Nie­ste­ty w kuch­ni jest dość cie­pło, dla­te­go je­śli wy­bie­ra­my to po­miesz­cze­nie na do­mo­wą ap­tecz­kę, wy­bierz­my pół­kę po­ło­żo­ną da­le­ko od ku­chen­ki i pie­kar­ni­ka. Ab­so­lut­nie złym miej­scem na trzy­ma­nie le­ków jest ła­zien­ka. Tu nie dość ze jest cie­pło to jesz­cze wil­got­no. Na miej­sce trzy­ma­nia le­ków naj­le­piej wy­brać szaf­kę np. w przed­po­ko­ju.

Je­śli pro­du­cent za­le­ca prze­cho­wy­wa­nie leku w lo­dów­ce (kro­ple do oczu, pro­bio­ty­ki, an­ty­bio­ty­ki w za­wie­si­nie) naj­le­piej trzy­mać go na środ­ko­wej lub dol­nej pół­ce.

Leki trzy­maj z dala od dzie­ci! Po­in­for­muj rów­nież oso­by, z któ­ry­mi dzie­ci prze­by­wa­ją (dziad­ko­wie, ciot­ki, itp.) by nig­dy nie trzy­ma­ły le­ków w miej­scach do­stęp­nych dla dzie­ci!

Za­wsze przed uży­ciem leku sprawdź datę waż­no­ści! Prze­ter­mi­no­wa­ne leki moż­na bez­piecz­nie wy­rzu­cić do spe­cjal­nych po­jem­ni­ków w ap­te­kach lub od­dać do Punk­tu se­lek­tyw­nej zbiór­ki od­pa­dów ko­mu­nal­nych. Dzię­ki temu zo­sta­ną pra­wi­dło­wo zu­ty­li­zo­wa­ne.

Sy­ro­py prze­cho­wuj w ory­gi­nal­nym kar­to­ni­ku – za­po­bie­ga on prze­ni­ka­niu pro­mie­ni sło­necz­nych. Na kar­to­ni­ku za­no­tuj datę otwar­cia sy­ro­pu. Sprawdź na opa­ko­wa­niu, czy pro­du­cent poza datą waż­no­ści leku po­da­je rów­nież datę spo­ży­cia od otwar­cia leku. Je­śli tak, za­no­tuj na kar­to­ni­ku rów­nież tą datę.

Prze­czy­taj wię­cej na te­mat prze­cho­wy­wa­nia le­ków w domu.

Naj­częst­sze py­ta­nia

Po prze­czy­ta­niu Wa­szych wie­lu py­tań na ma­ma­gi­ne­ko­log.me­dycz­nie po­sta­no­wi­łam szcze­gó­ło­wo opi­sać 2 leki o któ­re py­ta­cie naj­czę­ściej.

Le­wo­ty­rok­sy­na

Lek na­le­ży przyj­mo­wać rano, na czczo, mi­ni­mum 30 min przed śnia­da­niem, po­pi­ja­jąc wodą, i tu chce pod­kre­ślić ze „naj­mniej­szy moż­li­wy ły­czek” to za mało. W cha­rak­te­ry­sty­ce pro­duk­tu lecz­ni­cze­go jest pół szkla­ki wody czy­li 125ml.

Je­śli przyj­mu­jesz inne leki rano/ na czczo to le­wo­ty­rok­sy­nę na­le­ży przy­jąć jako pierw­szą.

Sub­stan­cje zmniej­sza­ją­ce wchła­nia­nie lub sku­tecz­ność ty­rok­sy­ny to m.in:

• leki za­wie­ra­ją­ce glin (zo­bo­jęt­nia­ją­ce kwas żo­łąd­ko­wy),pre­pa­ra­ty że­la­za– tu na­le­ży za­cho­wać mi­ni­mum 2 go­dzin­ny od­stęp mię­dzy le­ka­mi.
• ser­tra­li­na (lek prze­ciw­de­pre­syj­ny), chlo­ro­chi­na (lek sto­so­wa­ny w cho­ro­bach reu­ma­tycz­nych i ma­la­rii) i es­tro­ge­ny-za­war­te w pi­guł­kach an­ty­kon­cep­cyj­nych lub w hor­mo­nal­nej te­ra­pii me­no­pau­zy – w trak­cie ich sto­so­wa­nia za­po­trze­bo­wa­nie na ty­rok­sy­nę może być zwięk­szo­ne co wy­ma­ga zmia­ny daw­ki.
• pro­duk­ty za­wie­ra­ją­ce soję – MOGĄ zmniej­szać wchła­nia­nie ty­rok­sy­ny w je­li­tach. Je­śli Two­ja die­ta jest bo­ga­ta w pro­duk­ty so­jo­we wte­dy może być ko­niecz­ne zwięk­sze­nie daw­ki ty­rok­sy­ny, oczy­wi­ście za­wsze po kon­tro­li hor­mo­nów w ba­da­niach la­bo­ra­to­ryj­nych. Wy­pi­cie kawy z mle­kiem so­jo­wym raz na mie­siąc nie wpły­nie na ogól­ne dzia­ła­nie leku.
• pan­to­pra­zol i inne in­hi­bi­to­ry pom­py pro­to­no­wej – W cha­rak­te­ry­sty­ce pro­duk­tu lecz­ni­cze­go brak jed­no­znacz­nej in­for­ma­cji. Do­szu­ka­łam się kil­ku ar­ty­ku­łów o wpły­wie in­hi­bi­to­rów pom­py pro­to­no­wej (PPI) na wchła­nia­nie le­wo­ty­rok­sy­ny. Jed­ne po­da­ją że od­stęp mię­dzy le­ka­mi po­wi­nien być 4 go­dzin­ny, au­to­rzy in­nych nie za­le­ca­ją aż tak dłu­gie­go od­stę­pu, twier­dząc że Pan­to­pra­zol aż tak nie upo­śle­dza wchła­nia­nia. W kil­ku ba­da­niach ob­ser­wo­wa­no ko­niecz­ność zwięk­sze­nia daw­ki Le­wo­ty­rok­sy­ny po­nie­waż po włą­cze­niu Pan­to­pra­zo­lu kon­tro­le TSH były nie­za­do­wa­la­ją­ce.
• wpływ wap­nia w die­cie na wchła­nia­nie ty­rok­sy­ny – nie­któ­re źró­dła po­da­ją w wpły­wie wap­nia na wchła­nia­nie ty­rok­sy­ny. Część ba­dań po­le­ga­ło na ob­ser­wa­cji tego wpły­wu przy jed­no­cze­snym sto­so­wa­niu wap­nia w ta­blet­kach z po­wo­du in­nych cho­rób. Czę­sto daw­ka wap­nia w ta­kim przy­pad­ku to na­wet 3000mg dzien­nie, więc na pew­no ta­kich ilo­ści nie spo­ży­je­my w die­cie. Więc w przy­pad­ku su­ple­men­tów z wap­niem stwier­dzo­no za­bu­rze­nia wchła­nia­nia ty­rok­sy­ny. Czy wapń za­war­ty w ser­ku czy zu­pie mlecz­nej spo­ży­wa­nej na śnia­da­nie ma aż taki wpływ? Trud­no po­wie­dzieć. Ale je­śli cięż­ko osią­gnąć Ci pra­wi­dło­we stę­że­nia TSH, spró­buj odło­żyć spo­ży­wa­nie pro­duk­tów mlecz­nych o oko­ło 4 go­dzi­ny.

Le­wo­ty­rok­sy­na nie wy­pły­wa na sku­tecz­ność pi­gu­łek an­ty­kon­cep­cyj­nych!

U po­nad jed­nej trze­ciej pa­cjen­tów z nie­do­czyn­no­ścią tar­czy­cy le­czo­nych L-ty­rok­sy­ną (LT4) nie uda­je się uzy­skać od­po­wied­niej rów­no­wa­gi hor­mo­nów tar­czy­cy. Na nie­pra­wi­dło­we wchła­nia­nie le­ków wpły­wa wie­le czyn­ni­ków na przy­kład naj­częst­szy błąd, czy­li zbyt krót­ki od­stęp mię­dzy le­kiem a po­sił­kiem albo mię­dzy le­kiem a po­ran­ną kaw­ką. Do­dat­ko­wo lek go­rzej wchła­nia­ją oso­by po ope­ra­cjach ba­ria­trycz­nych lub prze­wle­kle sto­su­ją­ce in­hi­bi­to­ry pom­py pro­to­no­wej na żo­łą­dek. Dla­te­go od 2020 roku w ap­te­kach do­stęp­na jest płyn­na po­stać L-ty­rok­sy­ny w po­sta­ci 1 mi­li­li­tro­wych po­jem­ni­ków z roz­two­rem. Wy­ni­ki ba­dań po­twier­dza­ją ze wchła­nia­nie L-ty­rok­sy­ny w po­sta­ci roz­two­ru jest o 30 mi­nut szyb­sze niż wchła­nia­nie ta­ble­tek, co mi­ni­ma­li­zu­je nie­sku­tecz­ność le­cze­nia zwią­za­ną ze zbyt wcze­śnie przy­ję­tym po­sił­kiem. Po­nad to wy­ka­za­no ze lek w po­sta­ci płyn­nej jest sku­tecz­niej­szy niż ta­blet­ki w kon­tro­li stę­że­nia TSH.

Że­la­zo

Pre­pa­ra­ty że­la­za umie­ści­łam ce­lo­wo w sek­cji “z po­sił­kiem lub po nim”, po­nie­waż że­la­zo po­wo­du­je bar­dzo dużo nie­to­le­ran­cji po­kar­mo­wych. W cha­rak­te­ry­sty­kach pro­duk­tów lecz­ni­czych wszyst­kich do­stęp­nych na ryn­ku pre­pa­ra­tów jest wy­raź­nie na­pi­sa­ne ze lek na­le­ży przyj­mo­wać przed po­sił­kiem/na czczo, a je­śli jest nie­to­le­ran­cja (a ta zda­rza się czę­sto i jest nie­przy­jem­na) to bez­po­śred­nio po po­sił­ku.

Ta­blet­kę na­le­ży po­ły­kać w ca­ło­ści po­pi­ja­jąc wodą. Nie wol­no ich ssać lub trzy­mać w ustach bo mogą spo­wo­do­wać owrzo­dze­nia jamy ust­nej lub prze­bar­wie­nia zę­bów.

Po­sił­ki zmniej­sza­ją­ce wchła­nia­nie że­la­za to kawa, her­ba­ta, wino, mle­ko i pro­duk­ty mlecz­ne, jaja, peł­no­ziar­ni­ste pro­duk­ty zbo­żo­we, i te z dużą za­war­to­ścią błon­ni­ka.

Wi­ta­mi­na C po­pra­wia wchła­nia­nie że­la­za.

Mię­dzy przy­ję­ciem że­la­za a przy­ję­ciem:

• le­wo­ty­rok­sy­ny,
• pre­pa­ra­tów z ma­gne­zem, pre­pa­ra­tów cyn­kiem, pre­pa­ra­tów z wap­niem,
• an­ty­bio­ty­ka­mi z gru­py flu­oro­chi­no­lo­nów, te­tra­cy­klin,
• pe­ni­cy­la­mi­ną,
• po­chod­ny­mi do­pa­mi­ny- me­tyl­do­pa, le­wo­do­pa, kar­bi­do­pa,
• le­ka­mi zo­bo­jęt­nia­ją­cy­mi kwas żo­łąd­ko­wy za­wie­ra­ją­cy­mi wapń, glin, ma­gnez,
• bis­fos­fo­nia­na­mi,

 na­le­ży za­cho­wać mi­ni­mum 2 go­dzin­ny od­stęp!

Prze­czy­taj rów­nież:

• Do­mo­wa ap­tecz­ka dla dzie­ci i do­ro­słych – co po­win­no się w niej zna­leźć?