Ko­ro­na­wi­rus SARS-Cov-2 jest no­wym wi­ru­sem wy­wo­łu­ją­cym rów­nie nową cho­ro­bę CO­VID-19. Choć pan­de­mia trwa kil­ka mie­się­cy i z dnia na dzień wie­my na jej te­mat co­raz wię­cej, to nadal nie wie­my wszyst­kie­go. Co gor­sza – kie­dy my­śli­my, że już coś od­kry­li­śmy, za chwi­lę oka­zu­je się to być nie­praw­dą. Tak też było z wpły­wem ibu­pro­fe­nu na prze­bieg za­ka­że­nia. Po­cząt­ko­we do­nie­sie­nia mó­wi­ły o tym, że jego sto­so­wa­nie może po­gar­szać ten prze­bieg.

W związ­ku z tym na­wet rzecz­nik Świa­to­wej Or­ga­ni­za­cji Zdro­wia (WHO) na kon­fe­ren­cji w Ge­ne­wie po­in­for­mo­wał o tym, żeby uni­kać sto­so­wa­nia tego nie­ste­ro­ido­we­go leku prze­ciw­za­pal­ne­go (NLPZ) w gru­pie pa­cjen­tów z CO­VID-19. To wy­wo­ła­ło ogól­ną pa­ni­kę, czy w ogó­le moż­na sto­so­wać ibu­pro­fen sko­ro tak na­praw­dę nie mamy pew­no­ści czy dany go­rącz­ku­ją­cy pa­cjent nie jest za­ka­żo­ny ko­ro­na­wi­ru­sem.

18.03.2020 r. Eu­ro­pej­ska Agen­cja ds. Le­ków (EMA) wy­da­ła oświad­cze­nie, w któ­rym czy­ta­my: „W chwi­li obec­nej brak jest na­uko­wych do­wo­dów po­twier­dza­ją­cych zwią­zek po­mię­dzy ibu­pro­fe­nem a po­gor­sze­niem prze­bie­gu cho­ro­by CO­VID-19. EMA na bie­żą­co mo­ni­to­ru­je sy­tu­ację, a każ­da nowa do­stęp­na in­for­ma­cja bę­dzie wni­kli­wie ana­li­zo­wa­na pod kon­tem trwa­ją­cej pan­de­mii.”

Jed­no­cze­śnie pod­kre­ślo­no, żeby u każ­de­go pa­cjen­ta in­dy­wi­du­al­nie roz­wa­żać wska­za­nia i prze­ciw­ska­za­nia do da­ne­go pre­pa­ra­tu. (Pa­mię­taj­cie, że nie­za­leż­nie od ko­ro­na­wi­ru­sa sto­so­wa­nie ibu­pro­fe­nu, jak każ­de­go leku, nie­sie ze sobą pew­ne ry­zy­ko).

Krót­ko po­tem, WHO wy­co­fa­ła się z wcze­śniej­sze­go oświad­cze­nia i ogło­si­ła, że nie od­ra­dza sto­so­wa­nia ibu­pro­fe­nu u pa­cjen­tów za­ka­żo­nych SARS-Cov-2 pod­kre­śla­jąc, że kon­sul­to­wa­ła bez­pie­czeń­stwo jego sto­so­wa­nia z le­ka­rza­mi zaj­mu­ją­cy­mi się tymi pa­cjen­ta­mi w Chi­nach. Rów­nież pol­ski Urząd Re­je­stra­cji Pro­duk­tów Lecz­ni­czych, Wy­ro­bów Me­dycz­nych i Pro­duk­tów Bio­bój­czych, na pod­sta­wie da­nych z EMA wy­dał oświad­cze­nie, w któ­rym in­for­mu­je, że w chwi­li obec­nej brak jest na­uko­wych do­wo­dów po­twier­dza­ją­cych zwią­zek po­mię­dzy ibu­pro­fe­nem a po­gor­sze­niem prze­bie­gu cho­ro­by CO­VID-19.

A skąd się wzię­ło całe za­mie­sza­nie?

11. mar­ca 2020 r. w Lan­cet opu­bli­ko­wa­no ba­da­nie „Are pa­tients with hy­per­ten­sion and dia­be­tes mel­li­tus at in­cre­ased risk for CO­VID-19 in­fec­tion?”, któ­re­go au­to­rzy wy­su­nę­li hi­po­te­zę o po­ten­cjal­nym związ­ku prze­bie­gu kli­nicz­ne­go za­ka­że­nia ko­ro­na­wi­ru­sem ze sto­so­wa­niem le­ków wpły­wa­ją­cych na eks­pre­sję kon­wer­ta­zy an­gio­ten­sy­ny typu 2(ACE2). (Re­cep­tor ACE2 jest wy­ko­rzy­sty­wa­ny przez biał­ko S na po­wierzch­ni wi­ru­sa do wni­ka­nia do ludz­kich ko­mó­rek). Ta­kie leki to mię­dzy in­ny­mi ibu­pro­fen ale też gli­ta­zo­ny (zwięk­sza­ją­ce wraż­li­wość ko­mó­rek na in­su­li­nę) oraz leki blo­ku­ją­ce układ re­ni­na-an­gio­ten­sy­na-al­do­ste­ron (tzw. ACE-in­hi­bi­to­ry sto­so­wa­ne w le­cze­niu nad­ci­śnie­nia). Au­to­rzy za­uwa­ży­li, że jed­ny­mi z naj­częst­szych cho­rób współ­ist­nie­ją­cych u 32 zmar­łych pa­cjen­tów z 52 oso­bo­wej gru­py le­czo­nej na od­dzia­le in­ten­syw­nej te­ra­pii z po­wo­du CO­VID-19, były nad­ci­śnie­nie oraz cu­krzy­ca. Część pa­cjen­tów z tymi scho­rze­nia­mi jest le­czo­na wy­żej wy­mie­nio­ny­mi le­ka­mi. Wo­bec wią­za­nia się wi­ru­sa SARS-Cov-2 z en­zy­mem kon­wer­tu­ją­cym an­gio­ten­sy­nę wy­snu­to po­dej­rze­nie, że to sto­so­wa­nie tych le­ków mo­gło przy­czy­nić się do zgo­nu pa­cjen­tów.

Nie­ste­ty, „zła fama” po­szła da­lej i o prze­ciw­ska­za­niach do sto­so­wa­nia ibu­pro­fe­nu mó­wił na­wet fran­cu­ski Mi­ni­ster Zdro­wia – Oli­vier Véran. Swo­ją opi­nię oparł o rze­ko­me do­nie­sie­nia z uni­wer­sy­tec­kie­go szpi­ta­la w Tu­lu­zie, gdzie po­noć stan czte­rech mło­dych pa­cjen­tów z Co­vid-19 po­gor­szył się po za­sto­so­wa­niu NLPZ. Nie bez po­wo­du uży­łam słów „rze­ko­mo” i „po­dob­no”, bo już 14.03.2020 r. szpi­tal ofi­cjal­nie za­prze­czył tym do­nie­sie­niom.

I w tym miej­scu chcia­ła­bym zwró­cić Wa­szą uwa­gę na bar­dzo po­waż­ny pro­blem, jaki ma miej­sce w cza­sie obec­nej pan­de­mii. Nie­ste­ty, In­ter­net za­le­wa fala tzw. fake new­sów – czę­sto opar­tych na do­my­słach, nad­in­ter­pre­ta­cji, złym zro­zu­mie­niu czy wręcz in­for­ma­cjach wy­ssa­nych z pal­ca. A sko­ro ta­kie „wpad­ki” zda­rza­ją się mi­ni­strom czy rzecz­ni­ko­wi WHO, to co do­pie­ro oso­bom kom­plet­nie nie­zwią­za­nym z me­dy­cy­ną?

Nie­ste­ty, wie­lu ce­le­bry­tów bry­lu­je te­raz w me­diach spo­łecz­no­ścio­wych i „robi ka­rie­rę” na wy­po­wia­da­niu się na naj­bar­dziej chwy­tli­wym obec­nie te­ma­cie ja­kim jest pan­de­mia. I choć nie wszyst­ko, co udo­stęp­nia­ją jest głu­po­tą, to nie­ste­ty wie­le z tych tre­ści może być szko­dli­wych. Dla­te­go prze­strze­gam Was przed wia­rą we wszyst­ko to, co usły­szy­cie lub prze­czy­ta­cie i zwra­caj­cie pro­szę uwa­gę na źró­dła na ja­kie wy­po­wia­da­ją­ce oso­by się po­wo­łu­ją.

A co z po­zo­sta­ły­mi le­ka­mi dzia­ła­ją­cy­mi na ACE2? Choć na chwi­lę obec­ną brak do­wo­dów na to, aby ko­niecz­ne było mo­dy­fi­ko­wa­nie le­cze­nia pa­cjen­tom je przyj­mu­ją­cym to z nie­cier­pli­wo­ścią cze­ka­my na ran­do­mi­zo­wa­ne ba­da­nie, któ­re da­ło­by twar­de i jed­no­znacz­ne do­wo­dy. Za­po­wiedź ta­kie­go ba­da­nia uka­za­ła się w Cli­ni­cal­Trials.gov (Lo­sar­tan for Pa­tients With CO­VID-19 Re­qu­iring Ho­spi­ta­li­za­tion).

Co za­tem ma­cie ro­bić Wy – jako ro­dzi­ce, kie­dy Wa­sze dziec­ko za­go­rącz­ku­je?

Są­dzę, że to co do tej pory – za każ­dym ra­zem przed po­da­niem le­ków roz­wa­żyć, czy fak­tycz­nie są po­trzeb­ne i któ­ry w da­nej sy­tu­acji bę­dzie lep­szym wy­bo­rem. Czy Two­je dziec­ko fak­tycz­nie po­trze­bu­je rów­nież dzia­ła­nia prze­ciw­za­pal­ne­go? A może tyl­ko prze­ciw­bó­lo­we­go? Albo cał­kiem nie­źle ra­dzi so­bie z go­rącz­ką i wca­le nie wy­ma­ga jej ob­ni­ża­nia?

Są dzie­ci, któ­re pre­fe­ru­ją pa­ra­ce­ta­mol i są ta­kie, któ­re pre­fe­ru­ją ibu­pro­fen. Są ta­kie cho­ro­by, w któ­rych pa­ra­ce­ta­mol jest wska­za­ny – np. ospa wietrz­na, a są ta­kie, w któ­rych ibu­pro­fen spraw­dza się le­piej – np. za­pa­le­nie ucha środ­ko­we­go.

Są też dzie­ci go­rącz­ku­ją­ce tak in­ten­syw­nie, któ­re będą wy­ma­ga­ły po­da­ży obu tych le­ków. Dla­te­go też nie stre­suj­cie się do­dat­ko­wo aku­rat tym za­gad­nie­niem. Obec­nie mamy wy­star­cza­ją­co dużo po­wo­dów do zmar­twień i wo­bec ak­tu­al­nych do­nie­sień wy­bór sy­ro­pu prze­ciw­go­rącz­ko­we­go nie po­wi­nien być jed­nym z nich. Ob­ja­wy CO­VID-19 u dzie­ci moż­na więc ła­go­dzić za­rów­no ibu­pro­fe­nem jak i pa­ra­ce­ta­mo­lem.

Jed­no­cze­śnie chcia­łam przy­po­mnieć, że ta sama sub­stan­cja lecz­ni­cza (pa­ra­ce­ta­mol czy ibu­pro­fen) może wy­stę­po­wać pod róż­ny­mi na­zwa­mi han­dlo­wy­mi. Do­szły mnie słu­chy, że są ro­dzi­ce, któ­rzy w stra­chu przed ibu­pro­fe­nem ku­po­wa­li Nu­ro­fen czy nie chcie­li ku­pić Apa­pu, bo tyl­ko pa­ra­ce­ta­mol moż­na po­da­wać.

I choć obec­nie nie ma to aż ta­kie­go zna­cze­nia, bo jak już na­pi­sa­łam oba te leki mo­że­cie po­da­wać go­rącz­ku­ją­cym dzie­ciom, to w kon­tek­ście ewen­tu­al­ne­go przedaw­ko­wa­nia da­nej sub­stan­cji za­wsze war­to o tym przy­po­mnieć – nie li­czy się na­zwa pre­pa­ra­tu, tyl­ko to co jest ma­ły­mi li­ter­ka­mi na­pi­sa­ne kur­sy­wą pod nią. Pa­mię­taj­cie, że po­mię­dzy dwo­ma daw­ka­mi tego sa­me­go leku (na­wet je­śli ma inną na­zwę han­dlo­wą) mu­si­cie za­cho­wać za­le­ca­ny od­stęp.

Nie do­ty­czy to na­to­miast po­da­wa­nia róż­nych sub­stan­cji – mię­dzy pa­ra­ce­ta­mo­lem i ibu­pro­fe­nem od­stęp może być do­wol­ny, ba! Ist­nie­ją na­wet pre­pa­ra­ty łą­czo­ne, w któ­rych te dwa leki po­da­je się na­raz.

Je­śli cho­dzi o pa­cjen­tów do­ro­słych – spra­wa wy­glą­da po­dob­nie. W do­raź­nym le­cze­niu prze­ciw­bó­lo­wym czy prze­ciw­go­rącz­ko­wym nie trze­ba szcze­gól­nie uni­kać ibu­pro­fe­nu. Na­le­ży (jak zwy­kle!) roz­wa­żyć czy nie ma prze­ciw­ska­zań do jego sto­so­wa­nia. Co do kwa­su ace­ty­lo­sa­li­cy­lo­we­go przyj­mo­wa­nej prze­wle­kle z przy­czyn ser­co­wych – nie ma wska­zań do od­sta­wie­nia tego leku, zwłasz­cza, że w daw­kach „kar­dio­lo­gicz­nych” nie wy­ka­zu­je dzia­ła­nia prze­ciw­za­pal­ne­go. Rów­nież w przy­pad­ku in­nych wy­mie­nio­nych le­ków wpły­wa­ją­cych na eks­pre­sję ACE2 obec­nie nie ma za­le­ceń do mo­dy­fi­ka­cji le­cze­nia.

Na ko­niec – czy to się może jesz­cze zmie­nić? Może. Tak jak może się oka­zać, że inne sub­stan­cje mają wpływ na prze­bieg cho­ro­by. Ale my­ślę, że nie mo­że­my za­nad­to pa­ni­ko­wać i w da­nej chwi­li po­win­ni­śmy się sto­so­wać do tego, co już wie­my.

Au­tor ar­ty­ku­łu: lek. Ali­cja Ja­czew­ska 

Pi­śmien­nic­two:
https://www.the­lan­cet.com/jo­ur­nals/lan­res/ar­tic­le/PIIS2213-2600(20)30116-8/ful­l­text

http://www.urpl.gov.pl/pl/in­for­ma­cja-pre­ze­sa-urzę­du-z-dnia-18-mar­ca-2020-r-w-spra­wie-ko­mu­ni­ka­tu-eu­ro­pej­skiej-agen­cji-ds-le­ków

https://www.cebm.net/ma­na­ging-fe­ver-in-adults-with-po­ssi­ble-or-con­fir­med-co­vid-19/

https://www.chu-to­ulo­use.fr/co­ro­na­vi­rus-mise-au-po­int-sur-une-in­for­ma­tion