Na uro­dzi­nach ko­le­żan­ki po­zna­jesz Wojt­ka. Niby nor­mal­ny chło­pak, ale coś Cię do nie­go cią­gnie bar­dziej niż do wszyst­kich in­nych w po­miesz­cze­niu. Jego oczy wy­da­ją się jak­by bar­dziej nie­bie­skie, jego pod­ko­szu­lek – mimo że to zwy­kły bia­ły t-shirt jak­by le­piej leży na nim niż na kim­kol­wiek in­nym. Poza tym Woj­tek jest za­baw­ny, jak coś po­wie to śmie­jesz się o kil­ka se­kund dłu­żej od resz­ty to­wa­rzy­stwa. Gdy wsta­jesz do kuch­ni, aby do­lać so­bie ko­lej­ną szklan­kę coli – Woj­tek rów­nież wsta­je na rów­ne nogi i idzie za Tobą.

Z uśmie­chem od ucha do ucha mówi: „Cześć, je­stem Woj­tek – ko­le­ga Tom­ka. Ty pew­nie je­steś ko­le­żan­ką Ani?”. Od sło­wa do sło­wa do­cho­dzi­cie do wnio­sku, że tego wie­czo­ru obo­je je­ste­ście tu bez oso­by to­wa­rzy­szą­cej. Cały czas roz­ma­wia­cie – oka­zu­je się, że ma­cie mnó­stwo wspól­nych te­ma­tów. Na ko­niec im­pre­zy Woj­tek nie­co nie­śmia­ło pro­si Cię o nu­mer te­le­fo­nu. Tego sa­me­go wie­czo­ru do­sta­jesz smsa: „Mam na­dzie­je, że do­tar­łaś do domu bez pro­ble­mu”. Uma­wia­cie się za kil­ka dni. Z rand­ki na rand­kę jest tyl­ko le­piej. To jest mi­łość.

Po roku zna­jo­mo­ści Woj­tek oświad­cza Ci się na Ka­spro­wym Wier­chu. Ślub bie­rze­cie rok póź­niej.

Czy choć przez se­kun­dę tej idyl­licz­nej opo­wie­ści mi­ło­snej prze­szło Ci przez myśl, że być może Woj­tek jest za­ka­żo­ny HIV?

HIV? To mnie nie do­ty­czy. Czy na pew­no?

Wy­da­je nam się w na­szym pol­skim spo­łe­czeń­stwie, że HIV nas nie do­ty­czy, że to ja­kaś cho­ro­ba z mar­gi­ne­su spo­łecz­ne­go. Nie jest to praw­da i HIV może za­ka­zić się każ­dy, kto choć raz w ży­ciu współ­żył bez za­bez­pie­cze­nia.

Wojt­kiem może być każ­dym z nas – tak dłu­go jak Twój Woj­tek nie wy­ko­na ba­da­nia w kie­run­ku HIV, a ba­da­nie moż­na wy­ko­nać ano­ni­mo­wo i bez­płat­nie w jed­nym z punk­tów – tu­taj znaj­dziesz do­kład­ne ad­re­sy: www.aids.gov.pl/pkd.

Inna kwe­stia jest taka, że być może za­ka­żo­na HIV je­steś Ty?

Część z Was te­raz so­bie my­śli, że prze­sa­dzam. Ale uwierz­cie mi, że więk­szość osób, któ­re spo­tka­łam w swo­jej prak­ty­ce le­kar­skiej, któ­re były za­ka­żo­ne HIV, były do­kład­nie ta­kie jak Ty i ja. Mia­ły sta­łą pra­cę, wy­uczo­ny za­wód i sta­łe­go part­ne­ra. Nie bra­ły nar­ko­ty­ków i nie mia­ły wie­lu part­ne­rów sek­su­al­nych.

Zu­peł­nie nie­zgod­ne ze ste­reo­ty­pem oso­by HIV (+), nie­praw­daż?

Mię­dzy in­ny­mi dla­te­go z naj­więk­szą przy­jem­no­ścią, a ra­czej po­czu­ciem mi­sji – zgo­dzi­łam się wziąć udział w ogól­no­pol­skiej ak­cji edu­ka­cyj­nej na te­mat pro­ble­mu HIV/AIDS w Pol­sce #mam­cza­sro­zma­wiac, or­ga­ni­zo­wa­nej przez Kra­jo­we Cen­trum ds. AIDS. Szcze­gó­ły znaj­dzie­cie na stro­nie kam­pa­nii: https://mam­cza­sro­zma­wiac.aids.gov.pl

Za­wsze jest czas, by po­roz­ma­wiać o HIV

O za­ka­że­niu HIV na­le­ży mó­wić gło­śno – w szcze­gól­no­ści ro­dzi­ce po­win­ni uczu­lić swo­je dzie­ci na ten te­mat. Mat­ki i oj­co­wie po­win­ni mó­wić cór­kom i sy­nom na czym po­le­ga pro­fi­lak­ty­ka i że – uwa­ga to waż­ne – w dzi­siej­szych cza­sach roz­po­zna­ną cho­ro­bę moż­na le­czyć i moż­na z nią żyć – nie jest to wy­rok, jak w po­przed­nich de­ka­dach.

Od po­cząt­ku epi­de­mii HIV w Pol­sce roz­po­zna­no za­ka­że­nie HIV 22 ty­sią­ce razy. Nie­ste­ty sza­cu­je się, że dwa razy tyle osób żyje z za­ka­że­niem nie­świa­do­mie – te oso­by ni­czym nasz bo­ha­ter Woj­tek, mogą zu­peł­nie nie­świa­do­mie cho­ro­bę da­lej prze­ka­zać, po­nie­waż nie wie­dzą o swo­im za­ka­że­niu.

Co wię­cej – te oso­by, mają dużo gor­sze ro­ko­wa­nie i ocze­ki­wa­ną dłu­gość ży­cia. Bo­wiem sku­tecz­na te­ra­pia an­ty­re­tro­wi­ru­so­wa (ARV) umoż­li­wi oso­bie za­ka­żo­nej ży­cie nie­wie­le inne od jego zna­jo­mych. Umoż­li­wi mu two­rze­nie szczę­śli­we­go związ­ku oraz po­sia­da­nie zdro­wych dzie­ci.

Co­dzien­nie w Pol­sce o za­ka­że­niu HIV do­wia­du­ją się śred­nio 3 oso­by

A ile mo­gło­by się do­wie­dzieć (i le­czyć), gdy­by każ­dy się ba­dał, tego się nig­dy nie do­wie­my. Nie­zwy­kle istot­nym te­ma­tem, o któ­rym się jesz­cze mniej mówi jest HIV a cią­ża.

Za­ka­że­nie wer­ty­kal­ne

Być może nie sły­sze­li­ście nig­dy ta­kie­go po­ję­cia jak „za­ka­że­nie wer­ty­kal­ne” – ozna­cza to za­ka­że­nie dziec­ka od mat­ki w cza­sie cią­ży, po­ro­du lub lak­ta­cji. Zde­cy­do­wa­na więk­szość dzie­ci, któ­re są za­ka­żo­ne HIV ma wi­ru­sa od mamy.

Na szczę­ście temu za­ka­że­niu moż­na pra­wie w 100% za­po­biec

• Ry­zy­ko za­ka­że­nia no­wo­rod­ka w cza­sie cią­ży u ko­bie­ty HIV (+) nie­le­czo­nej jest sza­co­wa­ne na oko­ło 30%, a w trak­cie po­ro­du na­wet 70%! U ko­bie­ty le­czo­nej to ry­zy­ko jest mniej­sze niż 1%.
• Dla­te­go tak waż­ne jest, aby wie­dzieć czy ko­bie­ta cię­żar­na jest oso­bą za­ka­żo­ną HIV czy nie.

Niby w Pol­sce każ­dej cię­żar­nej zgod­nie z roz­po­rzą­dze­niem Mi­ni­stra Zdro­wia NFZ re­fun­du­je się ba­da­nia w kie­run­ku HIV w cią­ży dwu­krot­nie.

Przed 10. ty­go­dniem oraz po­mię­dzy 33. a 37. ty­go­dniem. Pi­szę niby, bo we­dług prze­pro­wa­dzo­nych ba­dań tyl­ko 1/3 ko­biet w Pol­sce ma to ba­da­nie wy­ko­na­ne zgod­nie z tym sche­ma­tem. Więk­szość ko­biet ma ba­da­nie wy­ko­na­ne raz na po­cząt­ku cią­ży (lub przed sta­ra­nia­mi o cią­żę).

Pew­nie część z Was so­bie my­śli, po co w ogó­le to dwu­krot­ne ba­da­nie, prze­cież ra­czej ko­bie­ta w cią­ży nie bę­dzie so­bie szu­ka­ła no­we­go part­ne­ra. I tak i nie. Rze­czy­wi­ście 99% ko­biet w cią­ży bę­dzie mia­ło sta­łe­go part­ne­ra (tę sta­ty­sty­kę aku­rat wy­my­śli­łam, nie wiem czy jest bli­ska praw­dy, może świad­czy o moim ide­ali­zo­wa­niu świa­ta), ale są dwa aspek­ty, o któ­rych może tak wprost nie po­my­śli­cie.

• Je­den to nie­ste­ty wier­ność part­ne­ra.
• Dru­gi aspekt jest taki, że je­że­li part­ner jest za­ka­żo­ny HIV to wca­le nie zna­czy, że przy każ­dym kon­tak­cie sek­su­al­nym mię­dzy nim, a jego part­ner­ką do­cho­dzi do za­ka­że­nia. Wśród par HIV (+)/HIV (-) do za­ka­że­nia może dojść do­pie­ro w trak­cie cią­ży.

Mię­dzy in­ny­mi z tych po­wo­dów każ­da ko­bie­ta po­win­na po­now­nie wy­ko­nać ba­da­nie w III try­me­strze cią­ży oraz za­chę­ca się, aby każ­dy przy­szły tata rów­nież wy­ko­nał ba­da­nie w kie­run­ku HIV w ra­mach pro­fi­lak­ty­ki zdro­wot­nej no­wo­rod­ka.

Kie­dy ce­sar­skie cię­cie?

Te­ma­tem dość kon­tro­wer­syj­nym przez ja­kiś czas był te­mat dro­gi po­ro­du u ko­bie­ty HIV (+). Obec­nie mamy ja­sne wy­tycz­ne, że:

• je­że­li wi­re­mia jest po­ni­żej 50 ko­pii wi­ru­sa na mi­li­litr w III try­me­strze cią­ży, czy­li dzię­ki le­cze­niu we krwi jest mało wi­ru­sa to ko­bie­ta może ro­dzić na­tu­ral­nie,
• je­że­li wi­re­mia jest wyż­sza lub nie­zna­na to po­win­ni­śmy ko­bie­cie pro­po­no­wać roz­wią­za­nie cię­ciem ce­sar­skim.

Kar­mie­nie pier­sią a HIV

Ko­lej­nym ta­kim te­ma­tem jest kar­mie­nie pier­sią u ma­tek HIV (+). Obec­ne za­le­ce­nia są ta­kie, aby mimo ogrom­nych ko­rzy­ści ja­kie pły­ną z kar­mie­nia na­tu­ral­ne­go uni­kać kar­mie­nia pier­sią, po­nie­waż ry­zy­ko trans­mi­sji HIV pod­czas lak­ta­cji wy­no­si 10-60%, w za­leż­no­ści od dłu­go­ści okre­su kar­mie­nia. (Ry­zy­ko wzra­sta przy kar­mie­niu po­wy­żej 6 mie­się­cy.)

Są to wy­tycz­ne dla Pol­ski, gdzie pro­duk­ty mle­ko­za­stęp­cze są ogól­no­do­stęp­ne i co jesz­cze waż­niej­sze jest do­stęp do czy­stej wody. Za­le­ce­nia te są inne dla kra­jów trze­cie­go świa­ta.

Jak wi­dzi­cie w po­wyż­szym tek­ście ko­bie­ty HIV (+) lub ko­bie­ty z part­ne­rem HIV (+) mogą mieć zu­peł­nie zdro­we dziec­ko. Wy­ma­ga to jed­nak ba­da­nia się w kie­run­ku za­ka­że­nia HIV oraz usta­le­nia pra­wi­dło­wej pro­fi­lak­ty­ki za­ka­że­nia wer­ty­kal­ne­go. Jest to ogrom­ny prze­łom w me­dy­cy­nie. Nie ba­ga­te­li­zuj­my tego, nie uwa­żaj­my, że HIV nas nie do­ty­czy – ba­daj­my się. Zdro­wie Wa­sze­go dziec­ka po­win­no być waż­niej­sze niż po­czu­cie nie­po­ko­ju o wy­nik.

Eu­ro­pej­ski Ty­dzień Te­sto­wa­nia 23.11-30.11. Link do dar­mo­wych punk­tów dia­gno­stycz­nych: https://aids.gov.pl/ak­tu­al­no­sci/ett2018-11/