W cu­krzy­cy typu 2 czyn­ność trzust­ki dłu­go jest za­cho­wa­na, cały czas jest wy­twa­rza­na in­su­li­na (w prze­ci­wień­stwie do cu­krzy­cy typu 1) dla­te­go ob­ja­wy, stę­że­nia cu­kru i po­wi­kła­nia roz­wi­ja­ją się stop­nio­wo.

Cho­ro­ba jest po­stę­pu­ją­ca, zwy­kle za­czy­na się od nie­pra­wi­dło­we­go wy­ko­rzy­sta­nia in­su­li­ny przez tkan­ki. Taki stan na­zy­wa­my in­su­li­no­opor­no­ścią. Zmniej­szo­na wraż­li­wość na in­su­li­nę jest kom­pen­so­wa­na co­raz in­ten­syw­niej­szym jej wy­dzie­la­niem przez ko­mór­ki trzust­ki. Taki stan na­zy­wa­my hi­per­in­su­li­ne­mią.

Je­śli taki stan utrzy­mu­je się dłu­go to stop­nio­wo do­cho­dzi do wy­czer­pa­nia się spraw­no­ści wy­dziel­ni­czej ko­mó­rek B. Ten dy­na­micz­nie zmie­nia­ją­cy się ob­raz cho­ro­by wpły­wa też na le­cze­nie – na po­cząt­ku wy­star­cza­ją leki po­bu­dza­ją­ce wy­dzie­la­nie in­su­li­ny czy po­pra­wia­ją­ce wraż­li­wość na in­su­li­nę, jak ko­mór­ki wy­dziel­ni­cze trzust­ki wy­czer­pu­ją się, ko­niecz­ne jest włą­cze­nie in­su­li­ny.

Kto jest na­ra­żo­ny na cu­krzy­cę typu 2?

W roz­wo­ju cu­krzy­cy zna­cze­nie mają czyn­ni­ki ge­ne­tycz­ne, ale i śro­do­wi­sko­we, czy­li je­śli w ro­dzi­nie były przy­pad­ki cu­krzy­cy a Ty masz oty­łość/nad­wa­gę, źle się od­ży­wiasz, nie upra­wiasz spor­tów i przez więk­szą część dnia sie­dzisz w jed­nym miej­scu to je­steś za­gro­żo­na cho­ro­bą. Szcze­gól­ne zna­cze­nie przy­pi­su­je się oty­ło­ści, zwłasz­cza brzusz­nej.

Za­gro­że­nie roz­wo­jem cu­krzy­cy ro­śnie w mia­rę zwięk­sza­nia się wskaź­ni­ka masy cia­ła BMI oraz sto­sun­ki ob­wo­du ta­lii i bio­der, czy­li WHR. Wy­ni­ka to z in­su­li­no­opor­no­ści po­wo­do­wa­nej przez oty­łość. Nad­miar tkan­ki tłusz­czo­wej po­wo­du­je zwięk­szo­ne wy­dzie­la­nie in­su­li­ny, do osób któ­re są do­dat­ko­wo ge­ne­tycz­nie ob­cią­żo­ne cu­krzy­cą po­wo­du­je szyb­sze wy­czer­py­wa­nie się ko­mó­rek trzust­ki i za­ła­ma­nia go­spo­da­ro­wa­nia cu­kra­mi przez or­ga­nizm.

Roz­wo­jem cu­krzy­cy za­gro­żo­ne są oso­by:

• z nad­wa­gą lub oty­ło­ścią,
• z cu­krzy­cą w naj­bliż­szej ro­dzi­nie (ro­dzi­ce, ro­dzeń­stwo),
• mało ak­tyw­ne fi­zycz­nie,
• z roz­po­zna­nym sta­nem przed­cu­krzy­co­wym,
• z nad­ci­śnie­niem tęt­ni­czym,
• z cho­ro­bą ukła­du ser­co­wo-na­czy­nio­we­go,
• ko­bie­ty z roz­po­zna­nym ze­spo­łem po­li­cy­stycz­nych jaj­ni­ków,
• ko­bie­ty, któ­re uro­dzi­ły dziec­ko z masą po­wy­żej 4 kg,
• ko­bie­ty, któ­re prze­by­ły cu­krzy­cę cią­żo­wą.

Ob­ja­wy cu­krzy­cy typu 2

Cu­krzy­ca typu 2 w pra­wie po­ło­wie przy­pad­ków jest bez­ob­ja­wo­wa. Ob­ja­wy szcze­gól­nie u osób star­szych mogą być dys­kret­ne lub nie­ty­po­we, dla­te­go tak waż­ne są pro­fi­lak­tycz­ne ba­da­nia krwi i mo­czu.

Nie­ste­ty może się zda­rzyć, szcze­gól­nie u osób młod­szych, że wy­so­kie war­to­ści cu­kru we krwi wy­wo­łu­ją ob­ja­wy, jed­nak nie za­wsze wią­że­my je z cho­ro­bą, a już szcze­gól­nie z cho­ro­bą prze­wle­kłą, jaką jest cu­krzy­ca.

Jak wy­kryć cu­krzy­cę typu 2?

Pod­sta­wą jest wy­ko­na­nie ba­da­nia krwi – ozna­cza­my stę­że­nie cu­kru we krwi, czy­li glu­ko­zę, moż­na też ozna­czyć HbA1C, czy­li he­mo­glo­bi­nę gli­ko­wa­ną. Pra­wi­dło­we stę­że­nie glu­ko­zy na czczo to po­ni­żej 99 mg/dl i po­ni­żej 140mg/dl po 120 min w do­ust­nym te­ście ob­cią­że­nia glu­ko­zą.

Cu­krzy­cę roz­po­zna­je­my w na­stę­pu­ją­cych sy­tu­acjach:

• gli­ke­mia na czczo po­wy­żej 126 mg/dl (ozna­czo­ne 2-krot­nie),
• gli­ke­mia przy­god­na ozna­czo­na w do­wol­nej po­rze dnia po­wy­żej 200 mg/dl,
• gli­ke­mia ozna­czo­na w do­ust­nym te­ście ob­cią­że­nia 75 glu­ko­zy, po 2 go­dzi­nach te­stu po­wy­żej 200 mg/dl,
• HbA1C po­wy­żej 6,5% – ba­da­nie krwi HbA1c daje ob­raz śred­nie­go stę­że­nia cu­kru z ostat­nich mie­się­cy. Je­śli jest pod­wyż­szo­ny to stę­że­nia glu­ko­zy we krwi wie­lo­krot­nie są po­wy­żej nor­my.

Ba­da­nie na czczo po­win­no być wy­ko­na­ne po 8-14 go­dzin od ostat­nie­go po­sił­ku. Do­ust­ny test ob­cią­że­nia glu­ko­zą wy­ko­nu­je się w przy­pad­ku stwier­dza gli­ke­mia na czczo po­mię­dzy 100-125 mg/dl lub je­śli jest wy­so­kie po­dej­rze­nie, że roz­wi­nął się stan przed­cu­krzy­co­wy lub cu­krzy­ca (np. u osób z gru­py wy­so­kie­go ry­zy­ka).

W gru­pie osób ma­ją­cych zwięk­szo­ne ry­zy­ko roz­wo­ju cu­krzy­cy ozna­cze­nie stę­że­nia glu­ko­zy na czczo po­win­no być wy­ko­ny­wa­ne raz w roku!

U osób po 45. roku ży­cia – do­tych­czas zdro­wych, bez do­dat­ko­wych ob­cią­żeń – pro­fi­lak­tycz­ne ba­da­nia cu­kru we krwi na czczo na­le­ży wy­ko­ny­wać co 3 lata.

Dia­gno­sty­ki cu­krzy­cy nie na­le­ży wy­ko­ny­wać pod­czas ostrej fazy cho­ro­by, bez­po­śred­nio po ura­zie, za­bie­gu ope­ra­cyj­nym, po gło­dze­niu, w tra­cie sto­so­wa­nia le­ków mo­gą­cych zwięk­szać stę­że­nie cu­kru we krwi.

Źró­dła:

• Za­le­ce­nia kli­nicz­ne do­ty­czą­ce po­stę­po­wa­nia u cho­rych na cu­krzy­cę 2022. Sta­no­wi­sko Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Dia­be­to­lo­gicz­ne­go;
• In­ter­na Szcze­kli­ka 2021/22, Me­dy­cy­na Prak­tycz­na 2021.