Świa­to­wy Dzień Ser­ca od po­nad 20 lat ob­cho­dzo­ny jest z ini­cja­ty­wy Świa­to­wej Fe­de­ra­cji Ser­ca. Po­sta­no­wi­li­śmy wy­ko­rzy­stać tę oka­zję, by po­ka­zać Wam, z jak wiel­ką ska­lą epi­de­mii cho­rób ser­co­wo-na­czy­nio­wych (CVD) mie­rzy się współ­cze­sna me­dy­cy­na, i jak się chro­nić przed jej skut­ka­mi.

Na po­czą­tek kil­ka cie­ka­wo­stek. Czy wie­dzia­łaś, że…

• Ser­ce może kur­czyć się na­wet 100 000 razy na dobę, u do­ro­słej oso­by bije w tem­pie ok. 70 ude­rzeń na mi­nu­tę.
• Ser­ce wła­ści­wie nie od­po­czy­wa i nie za­sy­pia.
• Łącz­na dłu­gość na­czyń ukła­du krą­że­nia w cie­le do­ro­słe­go czło­wie­ka sza­co­wa­na jest na pra­wie 100 000 km!
• Ser­ce ko­bie­ty waży śred­nio 240 g, męż­czy­zny 300-350 g.
• W cią­gu mi­nu­ty u zdro­wej oso­by każ­da ko­mo­ra ser­ca prze­pom­po­wu­je ok. 5 l krwi. W cią­gu na­sze­go ca­łe­go ży­cia oko­ło 200 mi­lio­nów li­trów krwi.
• Pierw­szej uda­nej trans­plan­ta­cji ser­ca w Pol­sce do­ko­nał Zbi­gniew Re­li­ga (5 li­sto­pa­da 1985 roku).

Na co cho­ru­ją Po­la­cy?

Ser­ce to bez wąt­pie­nia naj­waż­niej­szy na­rząd ukła­du na­czy­nio­we­go. Nie­ste­ty cho­ro­by ukła­du krą­że­nia sta­no­wią obec­nie jed­ną z głów­nych przy­czyn zgo­nów w na­szej po­pu­la­cji. W tej bar­dzo sze­ro­kiej gru­pie znaj­du­je się oko­ło 100 cho­rób.

Dane ra­por­tu Pań­stwo­we­go Za­kła­du Hi­gie­ny (NIZP) wska­zu­ją, że w 2020 r. (w po­rów­na­niu do po­przed­nie­go) aż o 17% wzro­sła licz­ba zgo­nów z przy­czyn ser­co­wo-na­czy­nio­wych.

Jed­nak CVD to śmier­cio­no­śny prze­ciw­nik nie tyl­ko w Pol­sce ale i na ca­łym świe­cie. W sa­mej Eu­ro­pie cho­ro­by te od­po­wia­da­ją za po­nad po­ło­wę przed­wcze­snych zgo­nów.

Naj­czę­ściej wy­stę­pu­ją­ce cho­ro­by ser­co­wo-na­czy­nio­we to:

• nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze,
• miaż­dży­ca,
• udar mó­zgu,
• za­wał ser­ca,
• hi­per­cho­le­ste­ro­le­mia,
• kar­dio­mio­pa­tie,
• cho­ro­ba nie­do­krwien­na ser­ca,
• nie­wy­dol­ność ser­ca.

Kto jest za­gro­żo­ny cho­ro­ba­mi ukła­du krą­że­nia?

Brak świa­do­mo­ści na te­mat po­trze­by proz­dro­wot­nych za­cho­wań spra­wia, że tak na­praw­dę każ­dy z nas może być na­ra­żo­ny na cho­ro­by CVD. Do­dat­ko­wo na­le­ży za­zna­czyć, że ba­ga­te­li­zu­je­my wie­le nie­pra­wi­dło­wych za­cho­wań: pa­le­nie pa­pie­ro­sów (szcze­gól­nie u mło­dych lu­dzi), nie­od­po­wied­nia die­ta, brak ja­kiej­kol­wiek ak­tyw­no­ści fi­zycz­nej, pod­wyż­szo­ny po­ziom cu­kru we krwi, ży­cie w cią­głym bie­gu i w stre­sie.

Gru­py czyn­ni­ków ry­zy­ka:

• Czyn­ni­ki nie­mo­dy­fi­ko­wa­ne, czy­li te od nas nie­za­leż­ne – wiek, płeć, czyn­ni­ki ge­ne­tycz­ne: wady wro­dzo­ne ser­ca, ro­dzin­ne wy­stę­po­wa­nie cho­rób kar­dio­lo­gicz­nych.
• Czyn­ni­ki mo­dy­fi­ko­wa­ne, na któ­re mamy wpływ – nie­zdro­wa die­ta, brak ak­tyw­no­ści fi­zycz­nej, pa­le­nie pa­pie­ro­sów, spo­ży­cie al­ko­ho­lu, ba­da­nia pro­fi­lak­tycz­ne, oty­łość, stres.

Ja­kie ob­ja­wy są alar­mu­ją­ce?

Nie spo­sób wy­mie­nić wszyst­kich do­świad­cza­nych przez pa­cjen­tów symp­to­mów cho­rób. To na co war­to zwró­cić uwa­gę w ży­ciu co­dzien­nym, to na przy­kład ból, któ­ry może po­ja­wić się w klat­ce pier­sio­wej w cza­sie wy­sił­ku, ale i ten któ­ry po­ja­wia się rów­nież na­gle bez przy­czy­ny.

Nie­po­ko­ją­ce są wszyst­kie nie­pra­wi­dło­wo­ści w bi­ciu ser­ca, jego nie­mia­ro­we bi­cie, ude­rze­nia jak­by „od środ­ka”, ko­ła­ta­nie. Rów­nie nie­bez­piecz­nym sy­gna­łem są omdle­nia, za­wro­ty gło­wy, utra­ta sił, pro­ble­my z od­dy­cha­niem – po­czu­cie utra­ty tchu, dusz­no­ści.

Pa­mię­taj­cie, by te i inne ob­ja­wy skon­sul­to­wać jak naj­szyb­ciej z le­ka­rzem.

Jak po­win­ni­śmy o sie­bie dbać?

Za­cznij­my od tego, że zna­jo­mość ob­ja­wów kar­dio­lo­gicz­nych to praw­dzi­we orę­że pre­wen­cji cho­rób ser­co­wo- na­czy­nio­wych. Nie za­po­mi­naj­my rów­nież o re­gu­lar­nej kon­tro­li sta­nu na­sze­go zdro­wia. Tu­taj war­to wspo­mnieć o ba­da­niach ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go, stę­że­nia cho­le­ste­ro­lu i cu­kru we krwi, ale i zwy­kłej mor­fo­lo­gii krwi.

Bar­dzo waż­nym wspar­ciem na­sze­go ukła­du krą­że­nia jest ak­tyw­ność fi­zycz­na i to w każ­dej po­sta­ci. Żeby za­dbać o zdro­we ser­ce nie trze­ba od razu co­dzien­nie bie­gać, wy­star­czy 30-mi­nu­to­wy spa­cer w szyb­szym tem­pie.

W przy­pad­ku die­ty waż­ne jest ogra­ni­cze­nie spo­ży­cia cu­krów pro­stych, tłusz­czów zwie­rzę­cych i wy­bie­ra­nie nie­na­sy­co­nych kwa­sów tłusz­czo­wych. Sta­wiaj­cie na tłu­ste ryby mor­skie.

Zdro­wy styl ży­cia to też rzu­ce­nie pa­le­nia, nie­na­du­ży­wa­nie al­ko­ho­lu i ogra­ni­cze­nie stre­su.

W przy­pad­ku dia­gno­zy cho­ro­by klu­czo­we jest prze­strze­ga­nie za­le­ceń le­kar­skich, przyj­mo­wa­nie le­ków i sto­so­wa­nie die­ty.

Pa­mię­taj­cie, że na­wet te­raz kie­dy wy­da­je się Wam, że je­ste­ście jesz­cze mło­dzi i zdro­wi – wdro­że­nie pro­fi­lak­ty­ki jest bar­dzo waż­ne. Taka po­sta­wa za­pro­cen­tu­je ko­rzy­ścia­mi w przy­szło­ści. Co praw­da będą one wi­docz­ne do­pie­ro po kil­ku de­ka­dach zdro­we­go sty­lu ży­cia, ale dla ser­ca war­to za­cząć już te­raz!

Prze­czy­taj też:

• Pro­ble­my kar­dio­lo­gicz­ne w cią­ży – dia­gno­za i le­cze­nie aryt­mii;
• Le­cze­nie mi­go­ta­nia przed­sion­ków;
• Bra­dy­kar­dia – co to jest, przy­czy­ny, ob­ja­wy i le­cze­nie;
• Cho­ro­ba wień­co­wa – przy­czy­ny, ob­ja­wy i le­cze­nie.