„Two­ja krew moje ży­cie”, „Krew daje ży­cie”, „Po­ma­ga­nie masz we krwi”, „Każ­da kro­pla jest cen­na” – to tyl­ko ha­sła nie­któ­rych ak­cji spo­łecz­nych po­pu­la­ry­zu­ją­cych krwio­daw­stwo w Pol­sce. Dla­cze­go krew jest taka cen­na? Dla­cze­go bywa na­zy­wa­na „czer­wo­nym zło­tem”?

Dla­te­go, że mimo za­awan­so­wa­nia tech­nik współ­cze­snej me­dy­cy­ny nie po­tra­fi­my jesz­cze wy­pro­du­ko­wać krwi. Pro­du­ku­je­my skó­rę, wsta­wia­my sztucz­ne na­czy­nia, wy­mie­nia­my za­staw­ki w ser­cu a krwi nie po­tra­fi­my stwo­rzyć… Tyl­ko dzię­ki od­da­wa­niu krwi jed­ni dla dru­gich mamy moż­li­wość sto­so­wa­nia jej jako leku.

Spis tre­ści:

1. Rola krwi w or­ga­niź­mie
2. Gru­py krwi
3. Kto ko­rzy­sta z od­da­nej krwi?
4. Gdzie moż­na od­dać krew?
5. Jak zo­stać daw­cą krwi?
6. Kto nie może zo­stać daw­cą?
7. Jak czę­sto moż­na od­da­wać krew?

Rola krwi w or­ga­niź­mie

Prze­cięt­ny do­ro­sły czło­wiek ma mniej wię­cej niż 5-6 li­trów krwi w swo­im cie­le. Wszyst­kie ko­mór­ki znaj­du­ją­ce się we krwi po­cho­dzą ze szpi­ku kost­ne­go. Roz­po­czy­na­ją swo­je ży­cie jako ko­mór­ki ma­cie­rzy­ste i doj­rze­wa­ją do trzech głów­nych ty­pów ko­mó­rek – krwi­nek czer­wo­nych, krwi­nek bia­łych i pły­tek krwi. Krew prze­no­si tlen i skład­ni­ki od­żyw­cze do wszyst­kich tka­nek i na­rzą­dów, a za­bie­ra ich pro­duk­ty od­pa­do­we. Do­star­cza rów­nież ko­mór­ki od­por­no­ścio­we do zwal­cza­nia in­fek­cji. Płyt­ki krwi z ko­lei two­rzą „czo­py” za­ty­ka­ją­ce rany, aby za­po­biec utra­cie krwi.

Po­bie­ra­jąc krew w la­bo­ra­to­riom wi­dzisz, że w pró­bów­ce znaj­du­je się tyl­ko czer­wo­na ciecz. Jed­nak, je­śli tą pró­bów­kę po­zo­sta­wi­my na oko­ło na pół go­dzi­ny, wów­czas krew roz­dzie­li się na trzy war­stwy. Gęst­sze skład­ni­ki opa­da­ną na dno pro­bów­ki, a na gó­rze po­zo­sta­nie płyn.

• Słom­ko­wy płyn, któ­ry two­rzy gór­ną war­stwę, na­zy­wa­ny jest oso­czem i sta­no­wi oko­ło 60% krwi. Oso­cze to głów­nie woda, ale za­wie­ra rów­nież wie­le waż­nych sub­stan­cji, ta­kich jak biał­ka (al­bu­mi­na, czyn­ni­ki krzep­nię­cia krwi, prze­ciw­cia­ła, en­zy­my i hor­mo­ny), cu­kry (glu­ko­za) i cząst­ki tłusz­czu.
• Środ­ko­wa bia­ła war­stwa skła­da się z bia­łych krwi­nek i pły­tek krwi.
• Dol­na czer­wo­na war­stwa to czer­wo­ne krwin­ki.

War­stwy środ­ko­wa i dol­na two­rzą oko­ło 40% krwi.

Pod­da­jąc krew bar­dzo szyb­kie­mu wi­ro­wa­niu mo­że­my wy­izo­lo­wać jesz­cze wię­cej. Na przy­kład uzy­skać tyl­ko okre­ślo­ny typ biał­ka lub okre­ślo­ny typ krwi­nek. Dzię­ki tej me­to­dzie uzy­sku­je­my z oso­cza prze­ciw­cia­ła i czyn­ni­ki krzep­nię­cia i mo­że­my od­po­wied­nio le­czyć nie­do­bo­ry od­por­no­ści i za­bu­rze­nia krwa­wie­nia.

Gru­py krwi

Jak pew­nie wie­cie każ­dy ma ja­kąś gru­pę krwi. Po­dział na gru­py krwi zwią­za­ny jest z wy­stę­po­wa­niem na krwin­kach – bia­łek, któ­re na­zy­wa­my an­ty­ge­na­mi. Ukła­dów gru­po­wych an­ty­ge­nów jest bar­dzo dużo (na tę chwi­lę 36 i cią­gle od­kry­wa­ne są nowe), ale dla nas naj­waż­niej­szy jest układ grup głów­nych (AB0) i układ Rh. An­ty­ge­ny ukła­du ABO wy­stę­pu­ją nie tyl­ko na krwin­kach, ale i na ko­mór­kach in­nych tka­nek- nie ma ich tyl­ko w tkan­ce ner­wo­wej i pły­nie mó­zgo­wo-rdze­nio­wym.

Z gru­pą krwi się ro­dzi­my (an­ty­ge­ny grup krwi po­ja­wia­ją się w ko­mór­kach pło­du już w 2-4 ty­go­dniu ży­cia) i po­zo­sta­je ona nie­zmien­na przez całe na­sze ży­cie. Poza jed­nym wy­jąt­kiem – prze­szczep szpi­ku kost­ne­go po­wo­du­je, że może na­stą­pić zmia­na gru­py krwi.

Je­śli daw­ca szpi­ku ma inną gru­pę krwi, to po prze­szcze­pie to on, za­czy­na pro­du­ko­wać krew i wów­czas zmie­nia się gru­pa krwi bior­cy prze­szcze­pu. Przy prze­szcze­pia­niu szpi­ku układ ABO nie ma zna­cze­nia, bo ko­mór­ki ma­cie­rzy­ste nie wy­ka­zu­ją eks­pre­sji an­ty­ge­nów ABO i nie­zgod­ność w gru­pie krwi daw­cy i bior­cy nie jest istot­na.

Dru­gim bar­dzo waż­nym ukła­dem gru­po­wym jest układ Rh. Tu­taj waż­na jest obec­ność lub nie­obec­ność an­ty­ge­nu D. An­ty­ge­ny ukła­du Rh wy­stę­pu­ją tyl­ko na krwin­kach czer­wo­nych. Je­że­li ktoś na swo­ich krwin­kach czer­wo­nych ma an­ty­gen D okre­śla­ny jest jako Rh-do­dat­ni. U oso­by Rh-ujem­nej, an­ty­gen D nie wy­stę­pu­je.

W Pol­sce aż 85% lu­dzi jest Rh+

Zna­jo­mość gru­py krwi i czyn­ni­ka Rh jest nie­zbęd­na przy prze­ta­cza­niu krwi, prze­szcze­pia­niu na­rzą­dów, ale rów­nież w cza­sie sta­rań o cią­żę i za­gra­ża­ją­cym kon­flik­cie se­ro­lo­gicz­nym.

Pro­cen­to­wy udział grup krwi w na­szej po­pu­la­cji wy­glą­da jak po­ni­żej:

1% AB Rh- 7% AB Rh+

2% B Rh- 15% B Rh+

6% 0 Rh- 31% 0 Rh+

6% A Rh- 32% A Rh+

Jak wi­dzi­cie, jed­nych grup jest zde­cy­do­wa­nie wię­cej jak in­nych. Dla­te­go też ban­ki krwi szcze­gól­nie ape­lu­ją o od­da­wa­nie krwi do osób po­sia­da­ją­cych rzad­kie gru­py krwi jak i osób z gru­pą krwi 0Rh-.

Dla­cze­go aku­rat 0Rh-?

Po­nie­waż ta gru­pa krwi jest uni­wer­sal­nym daw­cą. Je­śli za­po­trze­bo­wa­nie jest na inną gru­pę krwi a aku­rat nie ma jej w ban­ku to wy­jąt­ko­wo w sy­tu­acjach pil­nych moż­na prze­to­czyć krew 0Rh-. W do­brym po­ło­że­niu są rów­nież oso­by z gru­pą krwi ABRh+ po­nie­waż są one tzw. uni­wer­sal­ny­mi bior­ca­mi, czy­li w sy­tu­acji kry­zy­so­wej, gdy ich gru­pa krwi nie jest do­stęp­na moż­na im prze­to­czyć każ­dą krew.

Za­nim przej­dę do za­sad krwio­daw­stwa opo­wiem Wam jesz­cze hi­sto­rię z mo­je­go ży­cia o dzie­dzi­cze­niu krwi. Gdy uro­dzi­łam moją 2 cór­ką, tuż po wy­pi­sie prze­glą­da­łam jesz­cze w szpi­ta­lu wszyst­kie wy­ni­ki jej ba­dań. Ja mam gru­pę 0Rh+, mój mąż BRh+, a do­sta­je wy­nik, że moja Ewu­nia ma gru­pę BRh-. Pierw­sza myśl na szczę­ście nie była że to nie moje dziec­ko, ale że po­my­li­li prób­ki.

Na­praw­dę kil­ka chwil za­ję­ło mi, aż to tego me­dycz­ne­go po­cią­żo­we­go mó­zgu do­tar­ło, że ge­ne­tycz­nie rze­czy­wi­ście jest to moż­li­we. I mimo że wszy­scy je­ste­śmy Rh+ (rów­nież nasi ro­dzi­ce i ro­dzeń­stwo), to moja Ewu­nia dzie­dzi­czy­ła tak że ma 2 naj­rzad­szą gru­pę krwi na świe­cie.

Kto ko­rzy­sta z od­da­nej krwi?

Wska­zań do prze­to­cze­nia krwi jest mnó­stwo! Od oczy­wi­stych – typu krwo­to­ki przy du­żych uszko­dze­niach cia­ła np. w wy­ni­ku wy­pad­ku. W za­pew­nie­niu bez­pie­czeń­stwa w trak­cie du­żych ope­ra­cji o któ­rych wia­do­mo, że po­wi­kła­ne są znacz­ną utra­tą krwi.

W nie­do­krwi­sto­ściach w któ­rych, je­śli wy­stą­pi za­gra­ża­ją­ce ży­ciu stę­że­nie he­mo­glo­bi­ny (po­ni­żej 8,0 mg/dl). U no­wo­rod­ków z żół­tacz­ką z bar­dzo wy­so­kim stę­że­niem bi­li­ru­bi­ny lub tych z nie­do­krwi­sto­ścią he­mo­li­tycz­ną wsku­tek kon­flik­tu se­ro­lo­gicz­ne­go prze­pro­wa­dza się tzw. trans­fu­zję wy­mien­ną.

Gdzie moż­na od­dać krew?

Krew moż­na od­da­wać tyl­ko w wy­bra­nych pla­ców­kach, do któ­rych na­le­żą:

• Re­gio­nal­ne Cen­tra Krwio­daw­stwa i Krwio­lecz­nic­twa,
• Woj­sko­we Cen­trum Krwio­daw­stwa i Krwio­lecz­nic­twa
• od­dzia­ły i sta­cje te­re­no­we.

W tych miej­scach krew moż­na od­dać od po­nie­dział­ku do piąt­ku.

Po­nad­to, czę­sto or­ga­zni­zo­wa­ne są ak­cje po­bra­nia krwi w tzw. krwio­bu­sach, czy­li spe­cjal­nie do­sto­so­wa­nych au­to­bu­sach. Krwio­bu­sy czę­sto uru­cha­mia­ne są w week­en­dy z oka­zji np. róż­nych lo­kal­nych pik­ni­ków lub sto­ją przy cen­trach han­dlo­wych.

Jak zo­stać daw­cą krwi?

Daw­cą krwi może zo­stać KAŻ­DA oso­ba w wie­ku 18-65 lat, o ile nie ma do tego prze­ciw­wska­zań sta­łych lub cza­so­wych (o prze­ciw­wska­za­niach bę­dzie ni­żej). Każ­dy kan­dy­dat na daw­cę musi wy­peł­nić spe­cjal­ną an­kie­tę, pod­pi­sać wy­ma­ga­ne zgo­dy a na­stęp­nie przejść ba­da­nie le­kar­skie.

Ba­da­nie le­kar­skie obej­mu­je wy­wiad, któ­ry ma za za­da­nie zna­le­zie­nie ewen­tu­al­nych prze­ciw­wska­zań do od­da­nia krwi o któ­rych kan­dy­dat nie wie lub nie jest świa­do­my ze są one prze­ciw­wska­za­nia­mi.

Na­stęp­nie na­stę­pu­je ba­da­nie, któ­re ma oce­nić, wy­gląd ogól­ny, za­cho­wa­nie, tem­pe­ra­tu­rę cia­ła, wagę (musi być wyż­sza niż 50kg), tęt­no (mia­ro­we 50-100/min), ci­śnie­nie tęt­ni­cze (nie może być wyż­sze niż 180/100), zmia­ny skór­ne w ob­rę­bie miej­sca wkłu­cia.

Je­śli kan­dy­dat na daw­cę po­myśl­nie przej­dzie wy­wiad i ba­da­nie, przy­stę­pu­je się do oce­ny krwi czy jej pa­ra­me­try po­zwa­la­ją na zo­sta­nie daw­cą. Przed każ­dym po­bra­niem oce­nia­ne jest stę­że­nie he­mo­glo­bi­ny, pra­wi­dło­we war­to­ści to po­wy­żej 12,5g/dl dla ko­biet i 13,5g/dl dla męż­czyzn.

Je­śli wy­ni­ki są pra­wi­dło­we i kan­dy­dat zo­sta­je za­kwa­li­fi­ko­wa­ny do od­da­nia krwi po­bie­ra się prób­kę krwi do ozna­cze­nia w niej prze­ciw­ciał wy­kry­wa­ją­cych za­ka­że­nie wi­ru­sa­mi HIV, HCV, HBV oraz mar­ke­ry za­ka­że­nia kręt­kiem kiły.

Pa­mię­taj, by za­wsze w trak­cie wy­wia­du lub wy­peł­nia­nia an­kie­ty mó­wić praw­dę. Krew jest le­kiem i jak każ­dy lek może wy­wo­łać dzia­ła­nia nie­po­żą­da­ne! Do ta­kich dzia­łań nie­po­żą­da­nych na­le­żą też skut­ki od­le­gle po­da­nia krwi, czy­li za­ra­że­nia bior­cy krwi wi­ru­sa­mi, prio­na­mi, pier­wot­nia­ka­mi i rza­dziej bak­te­ria­mi. Na­wet sie­dząc już na fo­te­lu i roz­my­śla­jąc w trak­cie po­bra­nia przy­po­mni Ci się ja­kiś fakt z Two­je­go ży­cia, któ­ry może na­ra­zić bior­cę Two­jej krwi na za­ka­że­nie po­wiedz o tym, bo naj­waż­niej­sze jest bez­pie­czeń­stwo bior­cy.

Z po­bra­nej jed­nost­ki krwi uzy­sku­je­my:

• kon­cen­trat krwi­nek czer­wo­nych,
• kon­cen­trat krwi­nek płyt­ko­wych,
• świe­żo mro­żo­ne osocz­ne.

Krew moż­na rów­nież po­brać tzw. me­to­dą afe­re­zy, wów­czas spe­cjal­ne urzą­dze­nie na­zy­wa­ne se­pa­ra­to­rem fil­tru­je krew daw­cy izo­lu­jąc z niej po­szcze­gól­ne skład­ni­ki. Moż­na na przy­kład po­brać w taki spo­sób tyl­ko same płyt­ki krwi lub bia­łe krwin­ki, a resz­tę krwi zwró­cić z po­wro­tem do daw­cy.

Kto nie może zo­stać daw­cą krwi?

Prze­ciw­wska­za­nia sta­łe

Po­niż­sze dane po­cho­dzą z dzia­łu „In­for­ma­cje dla krwio­daw­ców” do­stęp­nych na stro­nie in­ter­ne­to­wej Re­gio­nal­ne­go Cen­trum Krwio­daw­stwa i Krwio­lecz­nic­twa w War­sza­wie.

Oczy­wi­ście o tym, kto zo­sta­nie lub nie zo­sta­nie daw­cą krwi de­cy­du­je le­karz w Cen­trum Krwio­daw­stwa kwa­li­fi­ku­ją­cy do po­bra­nia krwi. Jed­nak ist­nie­ją sta­łe prze­ciw­wska­za­nia, któ­re na za­wsze wy­klu­cza­ją z moż­li­wo­ści za­sta­nia daw­cą krwi! Do ta­kich prze­ciw­wska­zań na­le­żą cięż­kie, ak­tyw­ne lub prze­wle­kłe cho­ro­by. I tak nie­któ­re z nich to:

• cho­ro­by ukła­du krą­że­nia – stan po za­wa­le ser­ca, cho­ro­ba wień­co­wa, nie­wy­dol­ność ser­ca, miaż­dży­ca uogól­nio­na, stan po uda­rze mó­zgu (w przy­pad­ku cho­rób ukła­du krą­że­nia szyb­ka utra­ta 450 ml krwi mo­gła by spo­wo­do­wać za­ostrze­nie do­le­gli­wo­ści),
• cho­ro­by ukła­du ner­wo­we­go – pa­dacz­ka, cho­ro­by psy­chicz­ne, cho­ro­ba Al­zhe­ime­ra, Cho­ro­ba Par­kin­so­na. Do cho­rób ukła­du ner­wo­we­go za­li­czy­my rów­nież na­wra­ca­ją­ce omdle­nia albo na­pa­dy drgaw­ko­we (poza drgaw­ka­mi wie­ku dzie­cię­ce­go lub sy­tu­acją, w któ­rej co naj­mniej przez 3 lata po za­koń­cze­niu le­cze­nia nie ob­ser­wu­je się na­wra­ca­ją­cych drga­wek),
• za­bu­rze­nia krzep­nię­cia, cho­ro­by krwi,
• ukła­du po­kar­mo­we­go – mar­skość wą­tro­by, stan po usu­nię­ciu żo­łąd­ka,
• ukła­du od­de­cho­we­go w tym ast­ma oskrze­lo­wa i prze­wle­kła ob­tu­ra­cyj­na cho­ro­ba płuc,
• ukła­du en­do­kryn­ne­go lub cho­ro­ba me­ta­bo­licz­na- taką cho­ro­bą jest np. cu­krzy­ca każ­de­go typu, cho­ro­ba Cu­shin­ga, cho­ro­by au­to­im­mu­no­lo­gicz­ne tar­czy­cy jak cho­ro­ba Gra­ve­sa-Ba­se­do­wa czy Cho­ro­ba Ha­shi­mo­to rów­nież dys­kwa­li­fi­ku­ją na za­wsze z moż­li­wo­ści zo­sta­nia daw­cą,
• cho­ro­by skó­ry, czy­li np. łusz­czy­ca,
• cho­ro­by ne­rek,
• no­wo­two­ry zło­śli­we,
• cho­ro­by za­kaź­ne: tu przede wszyst­kim cho­dzi o wi­ru­so­we za­pa­le­nia wą­tro­by- wi­ru­sy B i C, ale na­wet żół­tacz­ka za­kaź­na, czy­li typu A prze­by­ta w dzie­ciń­stwie dys­kwa­li­fi­ku­je z moż­li­wo­ści by­cia daw­cą. Do cho­rób za­kaź­nych dys­kwa­li­fi­ku­ją­cych na­le­żą rów­nież za­ka­że­nia wi­ru­sa­mi HIV 1 / 2 czy HLTV I/II oraz roz­po­zna­na kie­dy­kol­wiek KIŁA.
• ry­zy­kow­ne za­cho­wa­nia sek­su­al­ne, czy­li czę­sta zmia­na part­ne­rów sek­su­al­nych, lub współ­ży­cie z oso­ba­mi o któ­rych wie­my że mają wie­lu part­ne­rów, rów­nież współ­ży­cie w ce­lach za­rob­ko­wych jest kry­te­rium dys­kwa­li­fi­ku­ją­cym z do­na­cji.
• cho­ro­by wy­wo­ła­ne przez prio­ny, czy­li gąb­cza­ste zwy­rod­nie­nie mó­zgu (TSE) np. Cho­ro­ba Creutz­fel­da-Ja­ko­ba. Może część z Was pa­mię­ta ob­ra­zy z wia­do­mo­ści z lat 90-tych, gdzie po­ka­zy­wa­no ma­so­wo za­bi­ja­ne kro­wy cho­ru­ją­ce na gąb­cza­ste zwy­rod­nie­nie mó­zgu, czy­li tzw. cho­ro­bę wście­kłych krów. Mimo, że od tej epi­de­mii upły­nę­ło już tro­chę cza­su to nadal kry­te­rium dys­kwa­li­fi­ku­ją­cym z do­na­cji jest.
• prze­by­wa­nie w okre­sie od 01.01.1980 r. do 31.12.1996 r. łącz­nie przez 6 mie­się­cy lub dłu­żej na te­ry­to­rium Wiel­kiej Bry­ta­nii i Ir­lan­dii Pół­noc­nej, Re­pu­bli­ki Fran­cu­skiej lub Ir­lan­dii, a tak­że prze­to­cze­nie krwi na tych ob­sza­rach po 1980 roku.
• z do­na­cji wy­klu­cza też wy­ko­na­ny w prze­szło­ści prze­szczep ro­gów­ki (lub opo­ny twar­dej) oraz le­cze­nie pre­pa­ra­ta­mi uzy­ska­ny­mi z ludz­kich przy­sa­dek,
• za­bu­rze­nia psy­chicz­ne i za­bu­rze­nia za­cho­wa­nia spo­wo­do­wa­ne uży­wa­niem sub­stan­cji psy­cho­ak­tyw­nych, do sub­stan­cji psy­cho­ak­tyw­nych dys­kwa­li­fi­ku­ją­cych na sta­łe na­le­zą nar­ko­ty­ki,
• każ­dy przy­pa­dek prze­by­cia re­ak­cji ana­fi­lak­tycz­nej – czy­li wstrząs ana­fi­lak­tycz­ny, któ­ry wy­stą­pił po ugry­zie­niu przez np. psz­czo­łę, lub po spo­ży­ciu orzesz­ków.

Prze­ciw­wska­za­nia cza­so­we

• Cią­ża – 6 mie­się­cy po po­ro­dzie lub po jej za­koń­cze­niu. Jed­nak na stro­nie cen­trum krwio­daw­stwa jest rów­nież ad­no­ta­cja, że w sy­tu­acji wy­jąt­ko­wej, po uzy­ska­niu zgo­dy le­ka­rza moż­na krew od­dać wcze­śniej niż 6 mie­się­cy po po­ro­dzie. Po 6 mie­sią­cu od po­ro­du, kar­mie­nie pier­sią nie sta­no­wi prze­ciw­wska­za­nia do od­da­wa­nia krwi. Kar­mią­ca mama musi jed­nak pa­mię­tać, że po od­da­niu krwi może być bar­dziej osła­bio­na.
• Kar­mie­nie pier­sią – tu tak na­praw­dę za­pi­sy nie są spój­ne, jed­ne wy­klu­cza­ją kar­mią­ce mamy z do­na­cji, inne do­pusz­cza­ją od­da­wa­nie krwi po 6 mie­sią­cach od po­ro­du, czy­li tak na­praw­dę u wie­lu ko­biet jesz­cze w trak­cie kar­mie­nia pier­sią. Kar­mią­ca mama musi pa­mię­tać, że po od­da­niu krwi może być bar­dziej osła­bio­na, mogą też po­ja­wić się przej­ścio­we pro­ble­my z lak­ta­cją. Je­śli chcesz zo­stać daw­cą a bę­dąc w trak­cie kar­mie­nia pier­sią ma od­być się Two­ja pierw­sza do­na­cja to le­piej po­cze­kaj spo­koj­nie na za­koń­cze­nie kar­mie­nia. Je­śli bar­dzo za­le­ży Ci na od­da­niu krwi, bo na przy­kład ma to być krew dla bli­skiej Ci oso­by to po uzy­ska­niu zgo­dy le­ka­rza w Cen­trum Krwio­daw­stwa mo­żesz taką krew od­dać,
• Okres mie­siącz­ki, krew od­da­je­my 3 dni po za­koń­cze­niu mie­siącz­ki,
• Prze­by­te in­fek­cje: prze­zię­bie­nie, in­fek­cja prze­bie­ga­ją­ca z go­rącz­ką, gry­pa, mo­no­nu­kle­oza za­kaź­na, an­gi­na, opryszcz­ka przyj­mo­wa­nie an­ty­bio­ty­ków dys­kwa­li­fi­ku­je na okres 2 ty­go­dni od za­koń­cze­nia cho­ro­by lub le­cze­nia.
• Ozdro­wień­cy po prze­by­ciu CO­VID19 mogą od­da­wać krew 14 dni po za­koń­cze­niu izo­la­cji, lub 14 dni po udo­ku­men­to­wa­niu 2 ne­ga­tyw­nych wy­ni­ków ba­da­nia na obec­ność RNA wi­ru­sa. Daw­cy ob­ję­ci kwa­ran­tan­ną mogą od­da­wać krew po okre­sie nie krót­szym niż 14 dni od jej za­koń­cze­nia.

Inne cho­ro­by mo­gą­ce spo­wo­do­wać po­ten­cjal­ne za­ka­że­nie bior­cy krwi i po­wo­du­ją­ce wy­dłu­że­nie okre­su dys­kwa­li­fi­ka­cji to: tok­so­pla­zmo­za – 6 mie­się­cy od dnia po­twier­dzo­ne­go wy­le­cze­nia, gruź­li­ca – 2 lata od po­twier­dzo­ne­go wy­le­cze­nia a rze­żącz­ka – w okre­sie cho­ro­by i 12 mie­się­cy po za­koń­cze­niu le­cze­nia.

Bar­dzo czę­sto po­wo­dem cza­so­wej dys­kwa­li­fi­ka­cji są PO­DRÓ­ŻE! Je­śli wra­ca­my z ob­sza­ru, w któ­rym wy­stę­po­wa­ło ry­zy­ko za­ka­że­nia się wi­ru­sem za­chod­nie­go Nilu, Den­gi czy Zika z od­da­niem krwi mu­si­my od­cze­kać 28 dni od po­wro­tu. Czas od­da­nia krwi po po­wro­cie z ob­sza­ru, w któ­rym wy­stę­pu­je ma­la­ria jest róż­ny (na­le­ży szcze­gó­ło­wo prze­ana­li­zo­wać prze­bieg i czas po­dró­ży) ale śred­nio na­le­ży od­cze­kać 12 mie­się­cy.

• po­byt w za­kła­dzie kar­nym, dys­kwa­li­fi­ka­cja na okres przy­mu­so­we­go po­zba­wie­nia wol­no­ści i 6 mie­się­cy po za­koń­cze­niu po­by­tu,
• za­bie­gi ope­ra­cyj­ne, ba­da­nie en­do­sko­po­we (czy­li np. ga­stro- i ko­lo­no­sko­pia), wy­ko­na­nie ta­tu­ażu, prze­kłu­cie uszu, prze­szczep tka­nek lub ko­mó­rek, aku­punk­tu­ra (o ile nie zo­sta­ła wy­ko­na­na przez wy­kwa­li­fi­ko­wa­ne­go le­ka­rza przy uży­ciu ja­ło­wych jed­no­ra­zo­wych igieł) unie­moż­li­wia­ją od­da­wa­nie krwi na okres 6 mie­się­cy od mo­men­tu ich wy­ko­na­nia.

Szcze­pie­nia rów­nież cza­so­wo dys­kwa­li­fi­ku­ją. By od­dać krew po szcze­pie­niu na­le­ży od­cze­kać:

• 4 ty­go­dnie od szcze­pie­nia szcze­pion­ka­mi z ate­nu­owa­ny­mi – ży­wy­mi (odra, świn­ka, ró­życz­ka, ospa, żół­ta go­rącz­ka, cho­le­ra)
• 48 go­dzin od szcze­pie­nia szcze­pion­ka­mi z in­ak­ty­wo­wa­ny­mi – za­bi­ty­mi (gry­pa, dur brzusz­ny)
• 48 go­dzin od szcze­pie­nia prze­ciw­ko WZW typu A (pod wa­run­kiem bra­ku eks­po­zy­cji na za­ka­że­nie)
• 2 ty­go­dnie od szcze­pie­nia prze­ciw­ko WZW typu B (pod wa­run­kiem bra­ku eks­po­zy­cji na za­ka­że­nie)
• 3 mie­sią­ce po pod­da­niu się bier­nym uod­par­nia­niu su­ro­wi­ca­mi od­zwie­rzę­cy­mi (wście­kli­zna)
• 48 go­dzin od przy­ję­cia ana­tok­sy­ny (tę­żec)
• 48 go­dzin od przy­ję­cia szcze­pion­ki prze­ciw wście­kliź­nie i klesz­czo­we­mu za­pa­le­niu mó­zgu, a w przy­pad­ku ry­zy­ka na­ra­że­nia na za­ka­że­nie – dys­kwa­li­fi­ka­cja na okres 1 roku.
• Po szcze­pie­niu prze­ciw­ko CO­VID-19 na­stę­pu­je 48 go­dzin­na dys­kwa­li­fi­ka­cja dla osób któ­re przy­ję­ły szcze­pion­kę opar­tą na mRNA (Pfi­zer/BioN­tech, Mo­der­na) a 14 dnio­wa dys­kwa­li­fi­ka­cja dla szcze­pio­nek wek­to­ro­wych (Astra­Ze­ne­ca, J&J)

Do cen­trum krwio­daw­stwa naj­le­piej zgło­sić się w go­dzi­nach po­ran­nych, ko­niecz­nie po lek­kim po­sił­ku i wy­pi­ciu pły­nów (mimo, że to po­bra­nie krwi to ab­so­lut­nie nie wol­no być na czczo). Trze­ba za­brać ze sobą do­wód toż­sa­mo­ści i do­ku­men­ta­cję me­dycz­ną, je­śli mamy w wy­wia­dzie ja­kieś cho­ro­by.

Na po­byt w Cen­trum na­le­ży za­re­zer­wo­wać so­bie oko­ło 2-3 go­dzin, samo po­bra­nie trwa krót­ko, ale czas upły­wa na re­je­stra­cję, ba­da­nie, kwa­li­fi­ka­cję itp. Po po­bra­niu krwi też trze­ba chwi­le od­po­cząć za­nim pój­dzie­my do domu. Za dzień, w któ­rym od­da­jesz krew przy­słu­gu­je Ci zwol­nie­nie le­kar­skie.

Naj­przy­jem­niej­sza rzecz jest na ko­niec 😊 każ­dy krwio­daw­ca otrzy­mu­je w pre­zen­cie cze­ko­la­dy (chy­ba 10 sztuk, przy­najm­niej jak ja od­da­wa­łam krew 4 lata temu to do­sta­łam 10 cze­ko­lad mlecz­nych We­dla!).

Jak czę­sto moż­na od­da­wać krew?

Czę­stość od­da­wa­nia krwi za­le­ży od tego co było po­bra­ne, je­śli od­daj­my krew peł­ną to mię­dzy po­bra­nia­mi mu­si­my od­cze­kać mi­ni­mum 8 ty­go­dni, je­śli od­daj­my róż­ne skład­ni­ki krwi to mi­ni­mal­ny czas jest zmien­ny:

Za­słu­żo­nym ho­no­ro­wym daw­cą krwi zo­sta­je­my już po od­da­niu 5/6 li­trów krwi (ko­bie­ty/męż­czyź­ni). Za­słu­żo­ne­mu daw­cy krwi przy­słu­gu­ją róż­ne do­dat­ko­we przy­wi­le­je:

• ko­rzy­sta­nie ze świad­czeń zdro­wot­nych poza ko­lej­no­ścią,
• tań­sze lub bez­płat­ne bi­le­ty w ko­mu­ni­ka­cji miej­skiej,
• bez­płat­ne pre­pa­ra­ty że­la­za, kwa­su fo­lio­we­go, wi­ta­mi­ny.

Mam na­dzie­ję, że choć tro­chę za­chę­ci­łam Cię do zo­sta­nia daw­cą krwi! Od­da­wa­nie krwi jest bez­piecz­ne! Je­śli je­steś oso­bą zdro­wą i chcesz po­móc dru­gie­mu czło­wie­ko­wi – nie wa­haj się ani chwi­li.

Opra­co­wa­ne na pod­sta­wie:

1. Ma­te­ria­ły udo­stęp­nio­ne na stro­nie in­ter­ne­to­wej Re­gio­nal­ne­go Cen­trum Krwio­daw­stwa i Krwio­lecz­nic­twa w War­sza­wie www.rckik-war­sza­wa.com.pl
2. In­ter­na Szcze­kli­ka 2018
3.  Dz.U. 2019 poz. 1222 Ob­wiesz­cze­nie Mar­szał­ka Sej­mu Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej z dnia 6 czerw­ca 2019 r. w spra­wie ogło­sze­nia jed­no­li­te­go tek­stu usta­wy o pu­blicz­nej służ­bie krwi nowy akt praw­ny
4. Dz.U. 2017 poz. 1741 Roz­po­rzą­dze­nie Mi­ni­stra Zdro­wia z dnia 11 wrze­śnia 2017 r. w spra­wie wa­run­ków po­bie­ra­nia krwi od kan­dy­da­tów na daw­ców krwi i daw­ców krwi.