Ten ar­ty­kuł stwo­rzy­łam z my­ślą, by w jed­nym miej­scu ze­brać in­for­ma­cję o tym jak przy­go­to­wać się do ba­dań, któ­re naj­czę­ściej le­ka­rze zle­ca­ją Wam w przy­chod­niach.

Nie będę tu oczy­wi­ście opi­sy­wać spe­cja­li­stycz­nych ba­dań, któ­re wy­ko­nu­je się tyl­ko w szpi­ta­lu (ko­ro­na­ro­gra­fia, la­pa­ro­sko­pia, ECPW), bo o przy­go­to­wa­niu do ta­kich ba­dań na pew­no zo­sta­nie­cie po­in­for­mo­wa­ni przed przy­ję­ciem do da­ne­go od­dzia­łu. Opi­szę na­to­miast do­kład­niej te ba­da­nia, z któ­ry­mi jak ob­ser­wu­ję w co­dzien­nej prak­ty­ce, pa­cjen­ci mają naj­wię­cej pro­ble­mów.

Spis tre­ści:

1. Jak przy­go­to­wać się do ba­dań la­bo­ra­to­ryj­nych?
2. Jak przy­go­to­wać się do spi­ro­me­trii?
3. Jak przy­go­to­wać się do ba­dań ob­ra­zo­wych?
4. Jak przy­go­to­wać się do ba­dań en­do­sko­po­wych?

Jak przy­go­to­wać się do ba­dań la­bo­ra­to­ryj­nych (krew, mocz, kał)?

Ba­da­nia krwi wy­ko­nu­je­my:

• rano na czczo,
• po prze­spa­nej nocy,
• po ostat­nim po­sił­ku spo­ży­tym mi­ni­mum 8 a naj­le­piej 12 go­dzin przed ba­da­niem (w przy­pad­ku cię­żar­nych le­piej, żeby od­stęp od ostat­nie­go po­sił­ku nie był zbyt dłu­gi – 8h bę­dzie ok, 12h już za dużo)
• je­śli to ru­ty­no­we ba­da­nia to po za­cho­wa­niu nor­mal­nej die­ty od kil­ku dni (nor­mal­nej, czy­li na ba­da­nie krwi nie idzie­my pierw­sze­go dnia po ob­żar­stwie świą­tecz­nym, lub wie­dząc, że mamy zro­bić ba­da­nia nie gło­dzi­my się przez ty­dzień by „le­piej wy­szły”) .

Dłu­go się za­sta­na­wia­łam co Wam tu na­pi­sać, bo rze­czy­wi­ście są ba­da­nia, do któ­rych nie mu­si­my być na czczo. Ale rzad­ko się zda­rza, że otrzy­mu­je­cie skie­ro­wa­nie od le­ka­rza tyl­ko na ta­kie ba­da­nie. Za­zwy­czaj na skie­ro­wa­niu ma­cie kil­ka ba­dań i wie­le z nich wy­ma­ga by­cia na czczo. Ja jak już kłu­je pa­cjen­ta to za­wsze zle­cam kil­ka rze­czy.

Dla­cze­go to by­cie na czczo jest ta­kie waż­ne? Bo ja się do­brze do­my­śla­cie po­si­łek wpły­wa na wy­ni­ki ba­dań. Za­wy­ży stę­że­nie glu­ko­zy we krwi, za­bu­rzy wy­nik mor­fo­lo­gii lub li­pi­do­gra­mu.

Więc le­piej przyjść na czczo i nie mar­twić się, że spo­ży­ty po­si­łek mógł za­fał­szo­wać wy­ni­ki. Na­to­miast przed ba­da­niem krwi war­to wy­pić rano szklan­kę nie­ga­zo­wa­nej wody (wy­ją­tek OGTT, czy­li do­ust­ny test ob­cią­że­nia glu­ko­zą, tu do­słow­nie łyk lub 2).

Co może wpły­nąć na wy­ni­ki ba­da­nia krwi?

• Wy­si­łek fi­zycz­ny wy­ko­ny­wa­ny do 2 dni przed ba­da­niem pod­nie­sie stę­że­nie ki­na­zy ke­ra­ty­no­wej (CK) i kwa­su mo­czo­we­go, mle­cza­nów, AST, LDH
• Al­ko­hol pod­nie­sie stę­że­nie GGTP (en­zym wą­tro­bo­wy)
• Sty­mu­la­cja sut­ków przed ba­da­niem wpły­nie na stę­że­nie pro­lak­ty­ny (PRL)
• Seks lub ma­stur­ba­cja (w cią­gu 48h) u męż­czyzn może wpły­nąć na wy­nik ba­da­nia PSA

Wpływ le­ków na wy­ni­ki ba­dań też jest istot­ny. Może się zda­rzyć ze le­karz przed ba­da­niem każe Wam lek przyj­mo­wa­ny prze­wle­kle od­sta­wić. Ja na­to­miast chcia­ła­bym w tym miej­scu zwró­cić Wa­szą uwa­gę na wpływ su­ple­men­tów die­ty za­wie­ra­ją­cych bio­ty­nę (więk­szość „na wło­sy, skó­rę i pa­znok­cie”). Wy­ka­za­no, że bio­ty­na za­bu­rza wy­ni­ki wie­lu pa­ra­me­trów m.in. ba­dań tar­czy­co­wych. Dla­te­go pre­pa­rat z bio­ty­ną na­le­ży od­sta­wić mi­ni­mum 3 dni przed ja­kim­kol­wiek ba­da­niem krwi.

OGTT- do­ust­ny test ob­cią­że­nia glu­ko­zą

To bar­dzo waż­ne ba­da­nia wy­kry­wa­ją­ce cu­krzy­cę. OGTT wy­ko­nu­je­my rów­nież w cią­ży. Prze­czy­taj, cze­go nig­dy nie po­win­naś ro­bić w trak­cie do­ust­ne­go te­stu ob­cią­że­nia glu­ko­zą.

Jak przy­go­to­wać się do ba­da­nia?

• Kup w ap­te­ce 75 g glu­ko­zy.
• Na ba­da­nie zgła­szasz się rano za­raz po otwar­ciu la­bo­ra­to­rium, pa­cjen­ci na OGTT po­bie­ra­ni są w pierw­szej ko­lej­no­ści. Oczy­wi­ście za­cho­wu­jesz wszyst­kie za­sa­dy po­ru­szo­ne wy­żej, czy­li na czczo, po prze­spa­nej nocy, po za­cho­wa­niu nor­mal­nej die­ty, nie po du­żym wy­sił­ku fi­zycz­nym itp. Przed ba­da­niem nie sto­su­je­my gło­dó­wek, diet cud by „le­piej wy­szło” itp. bo pa­ra­dok­sal­nie może wyjść go­rzej.
• Naj­pierw po­bra­na zo­sta­nie pierw­sza prób­ka krwi.
• Po po­bra­niu otrzy­masz do wy­pi­cia przy­nie­sio­ną glu­ko­zę.
• Po wy­pi­ciu glu­ko­zy do mo­men­tu po­bra­nia krwi (a po­bra­nie może być po 1 go­dzi­nie i po 2 go­dzi­nach, lub tyl­ko po 2 go­dzi­nach) mu­sisz po­zo­stać w przy­chod­ni – nie mo­żesz spa­ce­ro­wać, iść na za­ku­py itp., mu­sisz sta­rać się po­zo­stać w spo­czyn­ku (moż­na roz­ma­wiać, moż­na iść do to­a­le­ty). To bar­dzo waż­ne, po­nie­waż w ba­da­niu tym chce­my oce­nić jak ze spo­ży­tym cu­krem ra­dzi so­bie Two­ja trzust­ka. W mo­men­cie jak bę­dziesz się ru­szać, i będą pra­co­wa­ły Two­je mię­śnie to one spa­lą spo­ży­tą glu­ko­zę i przez to wy­ni­ki bę­dzie nie­mia­ro­daj­ny.
• W trak­cie ca­łe­go te­stu (czy­li przez 2 go­dzi­ny) nadal nie mo­żesz jeść ani pić!

Ba­da­nie mo­czu

Ba­da­nie mo­czu mo­żesz mieć za­le­co­ne z wie­le po­wo­dów, ze wzglę­du na dużą przy­dat­ność w roz­po­zna­wa­niu cho­rób jest jed­nym z naj­czę­ściej zle­co­nych ba­dań. Po­bie­ra­jąc mocz trze­ba za­cho­wać przed­sta­wio­ne po­ni­żej za­sa­dy. Ta „ste­ryl­ność” przy po­bie­ra­niu mo­czu jest po to by, nie wy­szło, że mamy w nim bak­te­rie. Oczy­wi­ście, je­śli mocz jest ba­da­ny w dia­gno­sty­ce za­ka­że­nia ukła­du mo­czo­we­go to na­wet mimo ste­ryl­no­ści po­bra­nia bak­te­rie je­śli jest cho­ro­ba to w nim będą.

Jed­nak w ba­da­niu wy­ko­ny­wa­nym po­wo­du in­nych cho­rób, źle po­bra­ny mocz może ujaw­nić bak­te­rie, któ­re naj­praw­do­po­dob­niej są wła­śnie za­nie­czysz­cze­niem, ale le­karz po ta­kim wy­ni­ku może po­dej­rze­wać u Cie­bie rów­nież bez­ob­ja­wo­we za­ka­że­nie ukła­du mo­czo­we­go.

• Prób­ka mo­czu po­win­na po­cho­dzić z pierw­sze­go po­ran­ne­go od­da­nia mo­czu (je­że­li wsta­jesz w nocy do WC, to po­ran­ny mocz to ten, któ­ry od­da­jesz rano po obu­dze­niu).
• Mocz naj­le­piej po­brać do ku­pio­ne­go w ap­te­ce jed­no­ra­zo­we­go po­jem­ni­ka, je­że­li od­da­jesz mocz na po­siew to ko­niecz­nie ja­ło­we­go!
• Przed od­da­niem mo­czu na­le­ży do­kład­nie umyć oko­li­ce cew­ki mo­czo­wej, wy­trzeć świe­żym lub jed­no­ra­zo­wym ręcz­ni­kiem.
• Mocz trze­ba po­brać z tzw. środ­ko­we­go stru­mie­nia- czy­li za­cznij od­da­wać mocz do WC.
• Po ok. 1 se­kun­dzie złap mocz do po­jem­ni­ka, koń­co­wą par­tię mo­czu zno­wu od­daj do WC.
• Za­kręć po­jem­nik, od­staw. Mocz po­wi­nien być do­star­czo­ny do la­bo­ra­to­rium w prze­cią­gu 2 go­dzin, je­śli chcesz go trzy­mać w lo­dów­ce to pa­mię­taj, że też nie dłu­żej niż 2 go­dzi­ny.

Do­bo­wa zbior­ka mo­czu

• nie­któ­re ozna­cze­nia wy­ma­ga­ją by mocz był zbie­ra­ny przez całą dobę. Do do­bo­wej zbior­ki słu­żą spe­cjal­ne duże po­jem­ni­ki.
• zbiór­kę za­czy­nasz od sa­me­go rana, róż­ni­ca jest taka, że po­ran­ną (za­raz po wsta­niu) por­cję mo­czu od­da­jesz do WC a do po­jem­ni­ka wle­wasz do­pie­ro ko­lej­ne por­cje.
• na­stęp­ne­go dnia rano po od­da­niu ostat­niej, czy­li po­ran­nej por­cji mo­czu do po­jem­ni­ka, za­krę­casz go, mie­szasz i do ba­da­nia po­bie­rasz z tego zmie­sza­ne­go mo­czu 1 jed­no­ra­zo­wy po­jem­nik na mocz (chy­ba że le­karz za­le­ci przy­nieść Ci więk­szą ilość, ale za­zwy­czaj wy­ma­ga­ny jest 1 po­jem­nik)

Ba­da­nie kału

W kale naj­czę­ściej ozna­cza­my pa­so­ży­ty lub krew uta­jo­ną. Nie wiem czy wie­cie ale ba­da­nie kału cza­sem jako pierw­sze na­su­wa po­dej­rze­nie raka je­li­ta gru­be­go więc kał trze­ba ba­dać! Kał na­le­ży zła­pać do ja­kie­goś na­czy­nia. Kie­dyś jak WC mia­ły tzw. „pół­kę” spra­wa była prost­sza. W ogó­le owa pół­ka w se­de­sie moim zda­niem przy­czy­nia­ła się do szyb­sze­go wy­kry­cia cho­rób. Bo jak kupa wy­lą­do­wa­ła na owej pół­ce to go­łym okiem moż­na było zo­ba­czyć czy coś w niej łazi, przy jest po­wle­czo­na ślu­zem, krwią, a może jest bar­dzo czar­na?

Dla­te­go jako le­karz uwa­żam, że WC z pół­ka po­win­ny wró­cić do pro­duk­cji.

• Ku­pu­je­my spe­cjal­ny po­jem­nik na kał to taki ze ło­pat­ką przy­cze­pio­ną do wiecz­ka.
• Ową szpa­tuł­kę wsa­dza­my w kał i wy­cią­ga­my oko­ło cen­ty­me­tro­wy ka­wa­łek.
• Je­śli le­karz za­le­cić wię­cej niż 1 po­bra­nie (a tak jest za­zwy­czaj), to każ­dą prób­kę po­bie­ra­my z no­we­go kału w cią­gu kil­ku dni. Nie wsa­dza­my ło­pa­tek z ko­lej­nych po­jem­ni­ków w 3 róż­ne miej­sca w 1 ku­pie. Uprzed­nio po­bra­ny kał prze­cho­wu­je­my w lo­dów­ce.
• Je­śli wy­ko­nu­jesz ba­da­nie na no­si­ciel­stwo pa­łe­czek Sal­mo­nel­la lub Shi­gel­la to kał na­le­ży po­brać na 3 wy­ma­zów­ki z pod­ło­żem że­lo­wym.
• Ko­bie­ty nie po­win­ny wy­ko­ny­wać ba­da­nia kału w okre­sie oko­ło­mie­siącz­ko­wym i w trak­cie mie­siącz­ki z uwa­gi na ry­zy­ko za­nie­czysz­cze­nia prób­ki krwią (bar­dzo waż­ne przy ba­da­niu na krew uta­jo­ną w kale).

Jak przy­go­to­wać się do spi­ro­me­trii?

Jest ba­da­niem oce­nia­ją­cym wy­dol­ność ukła­du od­de­cho­we­go. Wy­ko­rzy­stu­je się ją w dia­gno­sty­ce ast­my i prze­wle­kłej ob­tu­ra­cyj­nej cho­ro­bie płuc, czy­li cho­ro­bie pa­la­czy. Ba­da­nie po­le­ga na wdmu­chi­wa­niu po­wie­trza przez spe­cjal­ną rur­kę, nie wy­ma­ga spe­cjal­ne­go przy­go­to­wa­nia je­dy­nie:

• nie na­le­ży pa­lić na mi­ni­mum 4 go­dzi­ny przed ba­da­niem, oczy­wi­ście nie moż­na też spo­ży­wać al­ko­ho­lu,
• na ba­da­nie nie moż­na przy­cho­dzić w trak­cie in­fek­cji dróg od­de­cho­wych,
• nie spo­ży­wać ob­fi­tych po­sił­ków w cią­gu 2 go­dzin przed ba­da­niem,
• je­śli to moż­li­we to w dniu ba­da­nia nie przyj­mo­wać le­ków wziew­nych a szcze­gól­nie B-mi­met­my­ków krót­ko i dłu­go dzia­ła­ją­cych i le­ków an­ty­cho­li­ner­gicz­nych (szcze­gó­ło­we na­zwy pre­pa­ra­tów omów ze swo­im le­ka­rzem).

Jak przy­go­to­wać się do ba­dań ob­ra­zo­wych?

USG jamy brzusz­nej

W ba­da­niu USG mo­że­my oce­nić wie­le na­rzą­dów: wą­tro­bę, trzust­kę, ner­ki, śle­dzio­nę. By le­karz miał do­brą wi­docz­ność nie może być w brzu­chu dużo ga­zów, bo gazy po­wo­du­ją, że ob­raz sta­je się trud­ny do in­ter­pre­ta­cji.

• Ba­da­nie wy­ko­nu­je­my po 6 go­dzi­nach od ostat­nie­go po­sił­ku. Po­nie­waż za­pi­sy na ba­da­nia USG są w róż­nych go­dzi­nach, rów­nież po­po­łu­dnio­wych, dla­te­go do­pusz­cza się zje­dze­nie po­sił­ku. Na­le­ży tyl­ko pa­mię­tać o tym 6 go­dzin­nym od­stę­pie.
• Na dzień przed ba­da­niem, ani tym bar­dziej w dniu ba­da­nia nie jemy po­kar­mów „wzdy­ma­ją­cych” ka­pu­sta, groch, fa­sol­ka, jo­gur­ty, cięż­ko­straw­ne po­tra­wy i też na­po­je ga­zo­wa­ne. Je­śli czę­sto mie­wasz wzdę­cia to na 2 dni przez ba­da­niem za­sto­suj die­tę lek­ko­straw­ną.
• Na dzień przed ba­da­niem war­to przy­jąć lek za­wie­ra­jąc Si­me­ty­kon, po­nie­waż w ap­te­kach bez re­cep­ty do­stęp­ne są róż­ne pre­pa­ra­ty, więc lek daw­ku­je­my zgod­nie z ulot­ką.
• W ba­da­niu USG jamy brzusz­nej moż­na oce­nić rów­nież pę­cherz mo­czo­wy, jed­nak by było to moż­li­we musi on być pe­łen. Przy peł­nym pę­che­rzu u męż­czyzn oce­nia­my pro­sta­tę. Dla­te­go przed ba­da­niem USG sta­ra­my się nie od­da­wać mo­czu.

Inne ba­da­nia USG jak ba­da­nie: tar­czy­cy, sta­wów, na­rzą­dów rod­nych, ją­der, pro­sta­ty, usg Dop­pler na­czyń, nie wy­ma­ga­ją spe­cjal­ne­go przy­go­to­wa­nia. Skó­ra oko­li­cy, któ­ra bę­dzie ba­da­na nie po­win­na mieć otwar­tych ran, opa­rzeń itp. Na ba­da­nie war­to przy­nieść po­przed­nie wy­ni­ki ba­dań by le­karz mógł oce­nić, czy coś zmie­ni­ło się w ob­ra­zie.

Ba­da­nia rent­ge­now­skie

„Prze­świe­tle­nia” płuc, ko­ści, za­tok, nie wy­ma­ga­ją spe­cjal­ne­go przy­go­to­wa­nia. Przed ba­da­niem per­so­nel za­wsze pro­si o zdję­cie wszyst­kich rze­czy, któ­re mo­gły by świe­cić, czy­li łań­cusz­ków, kol­czy­ków itp.

Wy­jąt­kiem w ba­da­niach rtg jest ba­da­nie kon­tra­sto­we prze­wo­du po­kar­mo­we­go. Mia­łam o nim nie pi­sać, bo dziś, kie­dy mamy wie­le no­wo­cze­snych tech­nik ob­ra­zo­wa­nia rzad­ko się je wy­ko­nu­je. Na­to­miast pi­sząc ar­ty­kuł za­py­ta­łam Ni­co­lę o ba­da­nie rtg, o któ­rym po­win­nam wspo­mnieć mó­wiąc o przy­go­to­wa­niu to pierw­sze co po­wie­dzia­ła to ba­da­nie z ba­ry­tem. Więc pro­szę – ba­da­nie kon­tra­sto­we prze­wo­du po­kar­mo­we­go z wy­ko­rzy­sta­niem za­wie­si­ny ba­ry­to­wej wy­ko­rzy­sty­wa­ne jest do oce­ny za­bu­rzeń po­ły­ka­nia mię­dzy in­ny­mi do po­szu­ki­wa­nia zwę­zeń prze­ły­ku, prze­pu­klin tzw. roz­wo­tu prze­ły­ko­we­go i już na­praw­dę rzad­ko do oce­ny uchył­ków w je­li­cie gru­bym, oce­na po­la­czeń po ope­ra­cji ba­ria­trycz­nej (le­cze­nia oty­ło­ści). Do ba­da­nia prze­ły­ku na­le­ży być na czczo od rana w dniu ba­da­nia (nie wol­no tez pa­lic pa­pie­ro­sów). Do oce­ny je­li­ta cien­kie­go i je­li­ta gru­be­go na 2 dni przed na­le­ży sto­so­wać die­tę ubo­go­reszt­ko­wą (czy­li taka któ­ra zo­sta­wia mało resz­tek w po­sta­ci kupy- chu­de mię­so, ja­sne pie­czy­wo, ob­ra­ne po­sie­ka­ne wa­rzy­wa bez pe­stek), a na dzień przed ba­da­niem die­ta płyn­na – soki, bu­lio­ny. Do­dat­ko­wo moż­na za­sto­so­wać pre­pa­ra­ty oczysz­cza­ją­ce je­li­to.

Dru­gim wy­jąt­kiem jest RTG od­cin­ka lę­dź­wio­we­go krę­go­słu­pa i sta­wów bio­dro­wo-krzy­żo­wych- do tego ba­da­nia przy­go­to­wu­je­my się po­dob­nie jak do usg jamy brzusz­nej. By moż­na było oce­nić krę­go­słup lę­dź­wio­wy na­le­ży za­pew­nić „do­brą wi­docz­ność” przez brzuch. Czy­li w na­szym prze­wo­dzie po­kar­mo­wym nie mogą za­le­gać masy ka­ło­we ani na­gro­ma­dzo­ne gazy. Na 2-3 dni przed ba­da­niem na­le­ży spo­ży­wać więk­sze ilo­ści pły­nów, uni­kać po­traw wzdy­ma­ją­cych, w ra­zie po­trze­by za­sto­so­wać śro­dek prze­czysz­cza­ją­cy. Na dzień przed ba­da­niem na­le­ży za­sto­so­wać pre­pa­rat za­wie­ra­ją­cy Si­me­ty­kon by uwol­nić gazy na­gro­ma­dzo­ne w brzu­chu.

To­mo­gra­fia kom­pu­te­ro­wa

To­mo­gra­fią kom­pu­te­ro­wa może oce­nić bar­dzo wie­le na­rzą­dów w na­szym cie­le. Przy­go­to­wu­jąc się do ba­da­nia waż­ne by­śmy wie­dzie­li czy bę­dzie to ba­da­nie z po­da­niem kon­tra­stu czy bez. Kon­trast za­zwy­czaj jest do­brze to­le­ro­wa­ny jed­nak u nie­któ­rych osób może po­wo­do­wać złe sa­mo­po­czu­cie, cza­sem mdło­ści, za­wro­ty gło­wy i prze­mi­ja­ją­ce uczu­cie go­rą­ca.

Jed­nak cza­sem przy­cho­dząc na ba­da­nie z kon­tra­stem w trak­cie moż­ne zmie­nić się kwa­li­fi­ka­cja ba­da­nia, trze­ba po­dać kon­trast i dla­te­go też:

• ostat­ni po­si­łek na­le­ży zjeść mi­ni­mum 6 go­dzin przed ba­da­niem,
• trze­ba od­po­wied­nio na­wod­nić or­ga­nizm, dla­te­go na 4 go­dzi­ny przez ba­da­niem do­brze wy­pić oko­ło 1-1,5 l wody nie­ga­zo­wa­nej,
• do ba­dań z kon­tra­stem na­le­ży do­star­czyć „świe­ży” wy­nik kre­aty­ni­ny, czy­li ba­da­nia z krwi oce­nia­ją­ce­go funk­cję ne­rek (waż­ność ta­kie­go wy­ni­ku to 7 dni) – to bar­dzo waż­ne by oce­nić funk­cje ne­rek przed ba­da­niem- kon­trast po­da­wa­ny w cza­sie to­mo­gra­fii w ca­ło­ści usu­wa­ny jest przez ner­ki i nie­ste­ty u osób z cho­ro­ba­mi ne­rek (rza­dziej bez) może też ner­ki uszko­dzić. Stąd też za­le­ce­nie by przed i po ba­da­niu wy­pi­jać dużo wody, by szyb­ciej „wy­płu­kać” z sie­bie kon­trast,
• leki przyj­mo­wa­ne „na sta­łe” na­le­ży przy­jąć rano w dniu ba­da­nia. Je­dy­ne „ale” jest do le­ków sto­so­wa­nych w te­ra­pii cu­krzy­cy a kon­kret­nie do met­fro­mi­ny, u osób z nico pod­wyż­szo­ną kre­aty­ni­ną za­le­ca­my od­sta­wie­nie met­fro­mi­ny na 48h przez ba­da­niem z po­da­niem kon­tra­stu. Naj­pro­ściej mó­wiąc met­for­mi­na może spo­wo­do­wać, że kon­trast bar­dziej uszko­dzi ner­ki. Oczy­wi­ście je­śli ma­cie nie­wy­rów­na­ną cu­krzy­cę to każ­de osta­wie­nie leku trze­ba omó­wić ze swo­im le­ka­rzem,
• oso­by z roz­po­zna­ny­mi cho­ro­ba­mi tar­czy­cy do­dat­ko­wo przed po­da­niem kon­tra­stu po­win­ny wy­ko­nać ozna­cze­nie z krwi TSH, fT3 i fT4 by upew­nić się, że czyn­ność tar­czy­cy jest w nor­mie i po­da­nie du­żej daw­ki jodu w kon­tra­ście nie spo­wo­du­je na­si­le­nia cho­ro­by. W przy­pad­ku nad­czyn­no­ści tar­czy­cy lub wola guz­ko­we­go nad­czyn­ne­go przed po­da­niem kon­tra­stu wska­za­na jest kon­sul­ta­cja en­do­kry­no­lo­ga.

Re­zo­nans ma­gne­tycz­ny

To ba­da­nie wy­ko­rzy­stu­ją­ce sil­ne pole elek­tro­ma­gne­tycz­ne, stąd też oso­by, któ­re mają wsz­cze­pio­ne im­plan­ty śli­ma­ko­we, klip­sy me­ta­lo­we w czasz­ce, roz­rusz­ni­ki ser­ca (szcze­gól­nie star­sze­go typu, któ­re nie są od­por­ne na pole ma­gne­tycz­ne), me­ta­licz­ne opił­ki w oku itp. Nie mogą mieć wy­ko­na­ne­go ba­da­nia.

Ba­da­nie re­zo­nan­su tak samo jak to­mo­gra­fia może być wy­ko­ny­wa­ne bez kon­tra­stu i z kon­tra­stem. Kwa­li­fi­ka­cja do ba­da­nia może się zmie­nić (w prak­ty­ce dość rzad­ko) ale:

• na­le­ży być na czczo na mi­ni­mum 6 go­dzin przed ba­da­niem, po przy­ję­ciu mak­sy­mal­nie na 6 go­dzin przed pły­nów,
• na­le­ży do­star­czyć ak­tu­al­ny wy­nik kre­aty­ni­ny,
• przed ba­da­niem na­le­ży zdjąć wszyst­kie ele­men­ty: kol­czy­ki, pier­ścion­ki, usu­nąć apa­rat słu­cho­wy, pro­te­za) a w przy­pad­ku ba­da­nia gło­wy naj­le­piej przyjść bez ma­ki­ja­żu, i bez la­kie­ru na wło­sach (zda­rza się, że ko­sme­ty­ki za­wie­ra­ją mi­kro­sko­pie me­ta­lo­we opił­ki),
• w więk­szość przy­pad­ków nie ma po­trze­by roz­bie­ra­nia się, ale ubra­nie nie może za­wie­rać żad­nych me­ta­lo­wych ele­men­tów – gu­zi­ki, napy, koń­ców­ki trocz­ka, zam­ki itp.

Za­rów­no to­mo­gra­fia kom­pu­te­ro­wa jak i re­zo­nans ma­gne­tycz­ny od­by­wa­ją się w ogrom­nych tu­bach, w któ­re się wjeż­dża. Nie­ste­ty nie­któ­re pro­jek­cje w re­zo­nan­sie ma­gne­tycz­nym wy­ma­ga­ją dłu­gie­go cza­su ba­da­nia (do­dat­ko­wo re­zo­nans jest dość gło­śny). To­mo­gra­fia trwa kró­cej. Stąd może się po­ja­wić pro­blem z to­le­ran­cją ba­da­nia u osób z klau­stro­fo­bią lub po pro­stu lę­kiem zwią­za­nym z ba­da­niem w za­mknię­ciu. W ta­kiej sy­tu­acji pa­cjent albo otrzy­mu­je lek prze­ciw­lę­ko­wy w pra­cow­ni, albo ba­da­nie jest prze­su­nię­te na ko­lej­ny ter­min, na któ­ry na­le­ży się zgło­sić z le­kiem prze­ciw­lę­ko­wym otrzy­ma­nym od swo­je­go le­ka­rza. Po przy­ję­ciu ta­kie­go leku nie wol­no pro­wa­dzić sa­mo­cho­du!

Na ba­da­nia ob­ra­zo­we war­to do­star­czyć kse­ro­ko­pie po­przed­nio wy­ko­na­nych ba­dań. Lub je­śli np. to­mo­gra­fia ma być po­głę­bie­niem dia­gno­sty­ki w ba­da­niu usg to też ten wy­nik usg na­le­ży do­star­czyć. Im peł­niej­szą do­ku­men­ta­cję pa­cjen­ta ma le­karz opi­su­ją­cy ba­da­nia tym bar­dziej wni­kli­wy bę­dzie opis.

Test cią­żo­wy przed ba­da­nia­mi z pro­mie­nio­wa­niem

Zgła­sza­jąc się na pla­no­we ba­da­nie, w któ­rym bę­dzie wy­ko­rzy­sty­wa­ne pro­mie­nio­wa­nie, pod­pi­su­je­cie oświad­cze­nie, że nie je­ste­ście w cią­ży. Cza­sem, je­śli dia­gno­sty­ka od­by­wa się w Szpi­ta­lu lub Szpi­tal­nym Od­dzia­le Ra­tun­ko­wym to do­dat­ko­wo wy­ko­nu­je się ozna­cze­nie B-hCG z krwi (tzw. test cią­żo­wy z krwi). W tym miej­scu chce Was uspo­ko­ić, że obec­ne urzą­dze­nia są na tyle no­wo­cze­sne, że wy­ko­rzy­stu­ją małe daw­ki pro­mie­nio­wa­nia, i czas na­świe­tla­nia jest krót­ki. Za daw­kę pro­mie­nio­wa­nia nie­bez­piecz­ną dla pło­du uzna­je się 100mGy, przy czym więk­szość ba­dań za­my­ka się w daw­ce do 50mGy. Oczy­wi­ście je­śli nie ma ewi­dent­nych wska­zań do ba­da­nia z uży­ciem pro­mie­nio­wa­nia to dia­gno­sty­ką sta­ra­my się opie­rać na ba­da­niach bez pro­mie­nio­wa­nia, ale kie­dy za­cho­dzi ko­niecz­ność to wte­dy ta­kie ba­da­nie mo­że­my wy­ko­nać.

Kar­mie­nie pier­sią a re­zo­nans

We­dług ba­dań na­uko­wych kar­mie­nia pier­sią po przy­ję­ciu przez mat­kę środ­ka kon­tra­stu­ją­ce­go na ba­zie jodu lub ga­do­li­nu jest bez­piecz­ne. Nie­mal 100% środ­ka kon­tra­stu­ją­ce­go zo­sta­je usu­nię­te w cią­gu 24 go­dzin z krwi mat­ki przez spraw­ne ner­ki, a ilość środ­ka kon­tra­sto­we­go w prze­wo­dzie po­kar­mo­wym ma­lu­cha jest nie­ozna­czal­na. Jed­nak w nie­któ­rych kra­jach są za­le­ce­nia by po po­da­niu ga­do­li­nu (sto­so­wa­ny w ba­da­niach re­zo­nan­su) nie kar­mić przez 24 go­dzi­ny.

Dla­te­go, je­że­li wpływ środ­ka kon­tra­sto­we­go na dziec­ko nie­po­koi kar­mią­ca mamę to po­win­na zro­bić prze­rwę w kar­mie­niu na 24 go­dzi­ny (ale jesz­cze raz po­wta­rzam nie ma ta­kich za­le­ceń).

Jak przy­go­to­wać się do ba­dań en­do­sko­po­wych?

Ga­stro­sko­pia

Ba­da­nie oce­nia­ją­ce gór­ny prze­wód po­kar­mo­wy a do­kład­nie prze­łyk, żo­łą­dek i dwu­nast­ni­cę.

• do ba­da­nia na­le­ży być na czczo, ale je­śli ba­da­nie ma­cie za­pla­no­wa­ne np. na go­dzi­nę 14 to na czczo ozna­cza bez je­dze­nie przez 6 go­dzin a bez pi­cia przez 4 go­dzi­ny. W trak­cie ba­da­nia może być od­ruch wy­miot­ny, więc żeby za­bez­pie­czyć się przed za­chły­śnię­ciem żo­łą­dek musi być zu­peł­nie pu­sty.
• przed ba­da­niem na­le­ży usu­nąć z buzi wszyst­kie ru­cho­me pro­te­zy zę­bo­we
• za­zwy­czaj ba­da­nie wy­ko­ny­wa­ne jest w miej­sco­wym znie­czu­le­niu gar­dła pre­pa­ra­tem za­wie­ra­ją­cym li­do­ka­inę, dla­te­go je­śli kie­dy­kol­wiek stwier­dzo­no u Cie­bie aler­gie na ten śro­dek po­in­for­muj o tym per­so­nel przed ba­da­niem. Po ba­da­niu przez 2 go­dzi­ny nie moż­na jeść.
• przed ba­da­niem pra­cow­nia może wy­ma­gać wy­ko­na­nia ba­dan la­bo­ra­to­ryj­nych m.in. mor­fo­lo­gii i ukła­du krzep­nię­cia. Je­śli ba­da­nie ma być wy­ko­ny­wa­ne w znie­czu­le­niu ogól­nym, wów­czas znie­czu­la­ją­cy ane­ste­zjo­log za­le­ci wy­ko­na­nie więk­szej ilo­ści ba­dan mię­dzy in­ny­mi ba­da­nia EKG i po­zio­mu elek­tro­li­tów. Czę­sto też przed znie­czu­le­niem ogól­nym wy­ma­ga­ne jest za­świad­cze­nie od le­ka­rza ro­dzin­ne­go pa­cjen­ta o sta­nie zdro­wia.

Po znie­czu­le­niu do ba­dań en­do­sko­po­wych nie wol­no pro­wa­dzić sa­mo­cho­du. Dla­te­go na ba­da­nie na­le­ży zgło­sić się z oso­bą to­wa­rzy­szą­cą.

NFZ re­fun­du­je tyl­ko nie­wiel­ką licz­bę znie­czu­leń ogól­nych do ga­stro i ko­lo­no­sko­pii, naj­czę­ściej za znie­czu­le­nie trze­ba za­pła­cić. O tym że chce­my być znie­czu­le­ni trze­ba za­wia­do­mić per­so­nel w mo­men­cie re­je­stra­cji na ba­da­nie.

• Leki przyj­mo­wa­ne na sta­łe (z po­wo­du nad­ci­śnie­nia, cho­ro­by ser­ca, neu­ro­lo­gicz­ne) na­le­ży przy­jąć rano po­pi­ja­jąc nie­wiel­ką ilo­ścią pły­nu. Nie przyj­mu­je się le­ków sto­so­wa­nych w te­ra­pii cu­krzy­cy, czy­li le­ków hi­po­gli­ke­micz­nych. Nie przy­ję­cie sta­łych le­ków może skut­ko­wać wy­so­kim ci­śnie­niem, wy­so­kim tęt­nem a to może spo­wo­do­wać dys­kwa­li­fi­ka­cję z ba­da­nia.
• Je­śli przyj­mu­jesz leki prze­ciw­za­krze­po­we (Ace­no­cu­ma­rol, War­fa­ry­na, Ri­wa­rok­sa­ban, Da­bi­ga­tran, Apik­sa­ban) to może być wska­za­ne cza­so­we od­sta­wie­nie leku (szcze­gól­nie je­śli w trak­cie ba­da­nia mają być po­bra­ne wy­cin­ki) o cza­sie w ja­kim na­le­ży to zro­bić po­in­for­mu­je pra­cow­nia. Za­zwy­czaj Ace­no­cu­ma­rol od­sta­wia się na 2-3 dni przed ba­da­niem a War­fa­ry­nę na 5 dni przed. Nowe do­ust­ne an­ty­ko­agu­lan­ty od­sta­wia­my na dzień przed ba­da­niem, a le­cze­nie wzna­wia­my naj­czę­ściej w na­stęp­nej do­bie, chy­ba że le­karz, któ­ry wy­ko­ny­wał ba­da­nie en­do­sko­po­we po­wie, że jest duże ry­zy­ko krwa­wie­nia i lek na­le­ży włą­czyć do­pie­ro po 48 go­dzi­nach.

Od­sta­wia­nie le­ków na­le­ży skon­sul­to­wać ze swo­im le­ka­rzem, po­nie­waż przy wy­so­kim ryz­ku uda­ru (leki prze­ciw­za­krze­po­we przyj­mu­je się przy zwięk­szo­nym ryz­ku po­wsta­nia za­krze­pu w mi­go­ta­niu przed­sion­ków, za­krze­pi­cy itp.) może być ko­niecz­ne za­sto­so­wa­nie tzw. „te­ra­pii po­mo­sto­wej” czy­li cza­so­we za­stą­pie­nie le­ków do­ust­nych za­strzy­ka­mi w brzuch z he­pa­ry­ny. Re­cep­tę na he­pa­ry­ny i in­struk­cję przy­go­to­wa­nia prze­ciw­krze­pli­we­go otrzy­ma­cie od swo­je­go le­ka­rza (ro­dzin­ne­go lub tego któ­ry kie­ro­wał Was na ba­da­nie).

• W przy­pad­ku le­ków za­wie­ra­ją­cych aspi­ry­nę, clo­pi­do­grel, ti­ka­gre­lor lub pra­su­grel cza­so­we od­sta­wie­nie leku na­le­ży skon­sul­to­wać z le­ka­rzem pro­wa­dzą­cym, po­nie­waż nie za­wsze jest to moż­li­we. Na przy­kład po za­wa­le, po za­ło­że­niu ste­nów do na­czyń wień­co­wych na­le­ży od­cze­kać kil­ka mie­się­cy by móc bez­piecz­nie od­sta­wić leki.
• Na 7 dni przed ba­da­niem na­le­ży od­sta­wić pre­pa­ra­ty za­wie­ra­ją­ce że­la­zo.
• Na 10-14 dni przed ba­da­niem może być wska­za­ne od­sta­wie­nie in­hi­bi­to­ra pom­py pro­to­no­wej, czy­li leku, któ­ry czę­sto jest za­ży­wa­ny w cho­ro­bach gór­ne­go od­cin­ka prze­wo­du po­kar­mo­we­go m.in. w cho­ro­bę wrzo­do­we, re­fluk­sie itp. Do ta­kich le­ków na­le­ży np. pan­to­pra­zol, eso­me­pra­zol itp. Naj­le­piej za­py­tać o ko­niecz­ność od­sta­wie­nia leku le­ka­rza, któ­ry na nas kie­ru­ję na ba­da­nie, lub pra­cow­nie w mo­men­cie za­pi­sy­wa­nia się na ba­da­nie. Je­śli w trak­cie ba­da­nia będą po­bie­ra­ne wy­cin­ki na bak­te­rię He­li­co­bak­ter py­lo­ri to lek na­le­ży od­sta­wić.

Ko­lo­no­sko­pia

Ko­lo­no­sko­pia to ba­da­nie, któ­re umoż­li­wia obej­rze­nie wnę­trza ca­łe­go je­li­ta gru­be­go. Do ba­da­nia ko­no­sko­po­we­go całe je­li­to po­win­no być do­kład­nie oczysz­czo­ne. Tyl­ko je­li­to, w któ­rym le­karz wi­dzi do­kład­nie bło­nę ślu­zo­wą, któ­ra nie jest za­nie­czysz­cza­na ka­łem na­da­je się do dia­gno­sty­ki.

W prze­ciw­nym ra­zie le­karz pi­sze, że przy­go­to­wa­nie do ba­da­nia było nie­wy­star­cza­ją­ce, lub że z uwa­gi na za­le­ga­ją­cy kał nie obej­rza­no ca­łe­go je­li­ta gru­be­go. Po­nie­waż ba­da­nie jest mało przy­jem­ne, a przy­go­to­wa­nie nie naj­ła­twiej­sze to war­to to zro­bić raz a po­rząd­nie. Do oczysz­cze­nia je­li­ta wy­ko­rzy­stu­je się spe­cjal­ne pre­pa­ra­ty – tzw. ma­kro­go­le gdzie trze­ba wy­pić 4 li­try pre­pa­ra­tu i mie­szan­ki róż­nych związ­ków o mniej­szej ob­ję­to­ści. Nie mogę tu Wam po­dać kon­kret­nych nazw.

Mogę na­to­miast na­pi­sać, że ja u pa­cjen­tów czę­ściej ko­rzy­stam z tych więk­szych ob­ję­to­ści, bo po pro­stu wy­da­je mi się, że le­piej przy­go­to­wu­ją do ba­da­nia.

• Na mi­ni­mum 3 dni przed ba­da­niem na­le­ży wy­eli­mi­no­wać z die­ty wszyst­kie owo­ce pest­ko­we (tru­skaw­ki, kiwi, wi­no­gro­na, ale też po­mi­do­ry) oraz ziar­na (w pie­czy­wie, Müsli itp.).
• W dzień po­prze­dza­ją­cy ba­da­nie moż­na zjeść je­dy­nie lek­kie śnia­da­nie. Po nim, aż do ba­da­nia, moż­na je­dy­nie przyj­mo­wać lek­kie, kla­row­ne nie­ga­zo­wa­ne na­po­je: sok, her­ba­ta i dużo wody. U osób z prze­wle­kły­mi za­par­cia­mi by le­piej oczy­ści­cie je­lit war­to za­sto­so­wać die­tę płyn­ną od sa­me­go rana w dniu po­prze­dza­ją­cym ba­da­nie.

Je­śli ba­da­nia za­pla­no­wa­no na­stęp­ne­go dnia przed go­dzi­ną 14:00 to:

• Po­mię­dzy go­dzi­ną 18:00, a 20:00 roz­po­czy­na­my pi­cie roz­two­ru. Roz­puść 2 sa­szet­ki leku w 2 li­trach wody nie­ga­zo­wa­nej. Przy­go­to­wa­ny płyn na­le­ży wy­pi­jać w tem­pie 1 szklan­ka na 15 min, tak by ca­łość wy­pić w 2 go­dzi­ny.

Pre­pa­rat jest mało smacz­ny. By ła­twiej go wy­pić moż­na do­dać sok z cy­try­ny, kla­row­ny sok jabł­ko­wy lub wsta­wić go do lo­dów­ki, bo schło­dzo­ny tez le­piej sma­ku­je.

W dniu ba­da­nia na 6 go­dzin przed ko­lo­no­sko­pią, na­le­ży roz­pu­ścić po­zo­sta­łe 2 sa­szet­ki w 2 li­tach i wy­pić. Pice ca­łe­go roz­two­ru na­le­ży za­koń­czyć na 4 go­dzi­ny przed za­pla­no­wa­ną ko­lo­no­sko­pią.

Dla osób wa­żą­cych po­wy­żej 80 kg za­le­ca się wy­pi­cie 3 sa­sze­tek w 3 li­trach wody na dzień przed ba­da­niem i 1 sa­szet­ki w li­trze wody w dniu ba­da­nia. Dla osób wa­żą­cych po­wy­żej 120 kg na­le­ży za­sto­so­wać więk­szą ilość roz­two­ru.

Je­śli ba­da­nie masz za­pla­no­wa­ne po go­dzi­nie 14:00:

Przy­go­to­wa­nie wy­glą­da iden­tycz­nie tyl­ko zmie­nia­ją się go­dzi­ny, pierw­szą por­cję na­le­ży przy­jąć o 21:00 a ko­lej­ną o 6:00 rano. Je­śli ba­da­nie jest jesz­cze póź­niej tzn. oko­ło go­dzi­ny 16:00/17:00 to pierw­szą por­cję na­le­ży przy­jąć o 3:00 w nocy, a ko­lej­ną o 9:00 rano.

Je­śli bar­dzo do­skwie­ra Ci głód to mo­żesz bez­kar­nie zja­dać lan­dryn­ki­😊 Lan­dry­nek nie wi­dać po roz­pusz­cze­niu w je­li­cie a do­star­cza­ją tro­chę sło­dy­czy, ka­lo­rii i przy­jem­no­ści w trak­cie przy­go­to­wa­nia do ba­da­nia (nie pu­dło lan­dry­nek tyl­ko kil­ka sztuk).

W dniu ba­da­nia na­le­ży przy­jąć leki sto­so­wa­ne na sta­łe – szcze­gól­nie te sto­so­wa­ne z po­wo­du nad­ci­śnie­nia i cho­rób ser­ca, neu­ro­lo­gicz­ne itp. Po­dob­nie jak w przy­pad­ku ga­stro­sko­pii nie przyj­mu­je­my le­ków na cu­krzy­cę. Wy­ją­tek sta­no­wią tu in­su­li­ny, przy­go­to­wa­nie do ko­lo­no­sko­pii u pa­cjen­ta sto­su­ją­ce­go in­su­li­ny na­le­ży prze­pro­wa­dzić po kon­sul­ta­cji z dia­be­to­lo­giem, cza­sem wy­ma­ga­ne jest przy­go­to­wa­nie w Szpi­ta­lu. Sta­łe leki na­le­ży przy­jąć na 2 go­dzi­ny przed lub po wy­pi­ciu środ­ka prze­czysz­cza­ją­ce­go.

Za­le­ce­nia od­no­śnie od­sta­wia­nia le­ków prze­ciw­za­krze­po­wych są iden­tycz­ne jak opi­sy­wa­łam w ga­stro­sko­pii.

Mam na­dzie­ję, że tro­chę przy­bli­ży­łam Wam kwe­stie przy­go­to­wa­nia do ba­dań. Je­śli ma­cie po­trze­bę po­głę­bie­nia ja­kie­goś te­ma­tu lub uzu­peł­nie­nia tego ar­ty­ku­łu o ja­kieś ba­da­nie pisz­cie do mnie śmia­ło.