Cho­ro­ba wień­co­wa, czy­li cho­ro­ba na­czyń do­pro­wa­dza­ją­cych krew do ser­ca nadal jest naj­częst­szą przy­czy­ną zgo­nów u ko­biet. Czę­sto­tli­wość jej wy­stę­po­wa­nia ro­śnie wraz z wie­kiem i śmier­tel­ność z jej po­wo­du rów­nież za­leż­na jest od tego czyn­ni­ka.

Śmier­tel­ność z po­wo­du cho­ro­by wień­co­wej i za­wa­łu ser­ca u ko­biet po 65. roku ży­cia zna­czą­co wy­prze­dza zgo­ny z po­wo­du raka pier­si czy raka płuc. Po­rów­nu­jąc do męż­czyzn – ob­ja­wy cho­ro­by wień­co­wej po­ja­wia­ją się oko­ło 10 lat póź­niej. Dla­cze­go tak się dzie­je? Wszyst­kie­mu win­ne są es­tro­ge­ny!

W po­pu­la­cji pol­skich ko­biet me­no­pau­za wy­stę­pu­je naj­czę­ściej po­mię­dzy 45. a 53. ro­kiem ży­cia. Okres oko­ło­me­no­pau­zal­ny to kil­ka lat po­prze­dza­ją­cych me­no­pau­zę oraz 12 mie­się­cy po jej wy­stą­pie­niu. W okre­sie me­no­pau­zy w or­ga­ni­zmie ko­bie­ty za­cho­dzi bar­dzo wie­le zmian – nie­ko­rzyst­nych zmian, po­nie­waż zna­czą­co zwięk­sza się ry­zy­ko roz­wo­ju róż­nych cho­rób m.in. cho­ro­by wień­co­wej i nad­ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go.

We­dług wie­lu ba­dań na­uko­wych es­tro­ge­ny, czy­li żeń­skie hor­mo­ny płcio­we po­zy­tyw­nie wpły­wa­ją na go­spo­dar­kę tłusz­czo­wą i po­pra­wia­ją wraż­li­wość tka­nek na in­su­li­nę, wy­ka­zu­ją dzia­ła­nie roz­sze­rza­ją­ce na­czy­nia krwio­no­śne, sty­mu­lu­ją­ce two­rze­nie no­wych na­czyń krwio­no­śnych, dzia­ła­ją ochron­nie na śród­bło­nek ukła­du na­czy­nio­we­go – spo­wal­nia­jąc tym sa­mym roz­wój miaż­dży­cy.

W okre­sie oko­ło­me­no­pau­zal­nym i po me­no­pau­zie, gdy stę­że­nie es­tro­ge­nów spa­da, a ich ochron­ny wpływ na ser­ce zmniej­sza się, ry­zy­ko roz­wo­ju cho­ro­by wień­co­wej, nad­ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go i in­nych cho­rób ser­co­wo-na­czy­nio­wych ro­śnie. Nie bez zna­cze­nia dla ser­ca po­zo­sta­ją też inne cho­ro­by, bo nie­ste­ty ży­cie nas nie oszczę­dza i im je­ste­śmy star­sze, tym czę­ściej mamy wy­so­ki cho­le­ste­rol, cu­krzy­cę i na do­da­tek przy­by­wa nam ki­lo­gra­mów.

Jak­by tego było mało, ba­da­nia wska­zu­ją, że rów­nież za­wał prze­cho­dzi­my in­a­czej i le­czo­ne je­ste­śmy z opóź­nie­niem. Ko­bie­ty za­wsze mają coś do zro­bie­nia – pra­ca, za­ku­py, wnu­ki, mi­lion po­wo­dów, by nie zgło­sić się do le­ka­rza.

Sta­tyst­ki nam jed­nak nie sprzy­ja­ją: póź­niej zgła­sza­my się do le­ka­rza, póź­niej mamy wy­ko­na­ne dia­gno­stycz­ne EKG, póź­niej je­ste­śmy le­czo­ne. Po­wie­cie, że prze­cież bar­dziej o sie­bie dba­my, czę­ściej cho­dzi­my do le­ka­rza. Owszem, ale tu prze­cho­dzi­my do nie­ty­po­wo­ści i mno­go­ści ob­ja­wów, któ­re wy­stę­pu­ją w za­wa­le ser­ca u ko­bie­ty.

Ob­ja­wy za­wa­łu ser­ca u ko­biet

Oko­ło 30% ko­biet zgła­sza sil­ny, ty­po­wo za­wa­ło­wy ból w klat­ce pier­sio­wej, a resz­ta zgła­sza roż­ne „ma­ski” tego bólu, któ­re na­praw­dę wy­ma­ga­ją du­żej czuj­no­ści le­ka­rza, by po­kie­ro­wać dia­gno­sty­kę w kie­run­ku za­wa­łu.

Zda­rza się, że do­le­gli­wo­ści bar­dziej przy­po­mi­na­ją cho­ro­bę prze­wo­du po­kar­mo­we­go i z ta­kim też roz­po­zna­niem ko­bie­ty lą­du­ją na SO­Rach.

Ty­po­we do­le­gli­wo­ści zwią­za­ne z za­wa­łem to:

• ból w klat­ce pier­sio­wej, za most­kiem – sil­ny, pie­ką­cy, gnio­tą­cy,
• ból pro­mie­niu­ją­cy od most­ka do le­we­go bar­ku lub ca­łej le­wej ręki, do szyi i żu­chwy, do nad­brzu­sza, cza­sem do pra­we­go bar­ku i do ple­ców. Ból trwa po­nad 20 mi­nut, nie ustę­pu­je po 5 mi­nu­tach od­po­czyn­ku, czy po przy­ję­ciu ni­tro­gli­ce­ry­ny pod­ję­zy­ko­wo,
• dusz­ność, krót­ki od­dech,
• nie­po­kój i lęk.

Ta­kie do­le­gli­wo­ści naj­czę­ściej wy­stę­pu­ją u męż­czyzn. Ja­kie ob­ja­wy, oprócz tych ty­po­wych, mogą być u ko­biet?

• ból w nad­brzu­szu lub ból ple­ców,
• spa­dek to­le­ran­cji wy­sił­ku, brak sił,
• za­wro­ty gło­wy, omdle­nie,
• nud­no­ści, wy­mio­ty, ból brzu­cha,
• poty,
• ude­rze­nia go­rą­ca,
• ko­łat­nie ser­ca,
• ob­ja­wy gry­po­po­dob­ne.

Opóź­nie­nie dia­gno­sty­ki – po­gar­sza ro­ko­wa­nie! Ba­da­nia w po­pu­la­cji ame­ry­kań­skiej wska­zu­ją, że ko­bie­ty z ob­ja­wa­mi CAD zgła­sza­ją się po po­moc pra­wie 4-krot­nie póź­niej niż męż­czyź­ni. Śred­ni czas opóź­nie­nia wy­no­si od 2 do 5 go­dzin. We­dług da­nych na­uko­wych opóź­nie­nie dia­gno­sty­ki zwa­łu ser­ca jest czę­sto spo­wo­do­wa­ne bra­kiem świa­do­mo­ści ry­zy­ka, nie­ty­po­wy­mi ob­ja­wa­mi. Czas ten do­dat­ko­wo ule­ga wy­dłu­że­niu wraz z wie­kiem, niż­szym po­zio­mem wy­kształ­ce­nia, niż­szym sta­tu­sem so­cjo­eko­no­micz­nym oraz u osób sa­mot­nych. Dla­te­go pro­szę Cię po­praw te sta­tyst­ki i je­śli czu­jesz, że „coś jest nie tak” nie od­kła­daj dia­gno­sty­ki na póź­niej!

By w okre­sie oko­ło­me­no­pau­zal­nym spo­wol­nić roz­wój cho­ro­by wień­co­wej i in­nych cho­rób cy­wi­li­za­cyj­nych za­sto­suj uni­wer­sal­ną „re­cep­tę na zdro­wie”:

• rzuć pa­le­nie, uni­kaj pa­le­nia bier­ne­go!
• od­ży­wiaj się zdro­wo – jedz dużo wa­rzyw, mało mię­sa, wię­cej ryb, mniej soli, pij mniej al­ko­ho­lu!
• kon­tro­luj utrzy­my­wa­nie pra­wi­dło­wej masy cia­ła!
• zwiększ ak­tyw­ność fi­zycz­ną – chodź na spa­ce­ry, jogę itp. Wy­si­łek do­sto­suj do swo­ich moż­li­wo­ści.

Nie za­le­ca się sto­so­wa­nia hor­mo­nal­nej te­ra­pii me­no­pau­zy w celu zmniej­sze­nia ry­zy­ka za­wa­łu ser­ca. U ko­biet, któ­re prze­szły za­wał ser­ca, a któ­re sto­so­wa­ły przy me­no­pau­zie te­ra­pię hor­mo­nal­ną, wska­za­ne jest za­prze­sta­nie le­cze­nia.

Źró­dła:

• Meh­ta LS, Bec­kie TM, De­Von HA, et al. Acu­te My­ocar­dial In­farc­tion in Wo­men: A Scien­ti­fic Sta­te­ment From the Ame­ri­can He­art As­so­cia­tion. Cir­cu­la­tion. 2016;133(9):916-947. doi:10.1161/CIR.0000000000000351;

• Sa­ra­ste A, Knu­uti J. ESC 2019 gu­ide­li­nes for the dia­gno­sis and ma­na­ge­ment of chro­nic co­ro­na­ry syn­dro­mes : Re­com­men­da­tions for car­dio­va­scu­lar ima­ging. Herz. 2020 Aug;45(5):409-420. doi: 10.1007/s00059-020-04935-x. PMID: 32430520; PMCID: PMC7391397.
• Dane Na­ro­do­we­go Fun­du­szu Zdro­wia NFZ o zdro­wiu. Cho­ro­ba nie­do­krwien­na ser­ca – ez­dro­wie.gov.pl