Czy wie­cie, że oko­ło 70% de­cy­zji me­dycz­nych jest po­dej­mo­wa­nych na pod­sta­wie wy­ni­ków ba­dań la­bo­ra­to­ryj­nych? Me­to­da­mi naj­czę­ściej sto­so­wa­ny­mi w ta­kiej ru­ty­no­wej dia­gno­sty­ce są me­to­dy im­mu­no­che­micz­ne, któ­re mie­rzą re­ak­cję na li­nii an­ty­gen-prze­ciw­cia­ło.

I tu po­ja­wia się klu­czo­we py­ta­nie, czy wy­ni­ki ta­kich ba­dań za­wsze pra­wi­dło­wo ozna­cza­ją cho­ro­bę i czy na ich pod­sta­wie moż­na sta­wiać osta­tecz­ną dia­gno­zę?

Sła­be albo jak to pa­cjen­ci lu­bią nad­uży­wać „kiep­skie” wy­ni­ki ba­dań nie za­wsze ozna­cza­ją cho­ro­bę. Ana­li­zu­jąc ba­da­nia wy­żej wspo­mnia­ny­mi prze­ze mnie me­to­da­mi, po­win­ni­śmy pa­mię­tać, że są one ogra­ni­czo­ne po­dat­no­ścią re­ak­cji im­mu­no­che­micz­nej na róż­ne za­kłó­ce­nia na przy­kład obec­no­ścią prze­ciw­ciał, re­ak­cja­mi krzy­żo­wy­mi, bar­dzo wy­so­kim stę­że­niem trój­gli­ce­ry­dów czy bi­li­ru­bi­ny.

Co jesz­cze może fał­szo­wać wy­ni­ki ba­dań la­bo­ra­to­ryj­nych?

Tu być może wie­lu z Was za­sko­czę, ale zna­czą­cy wpływ na wy­ni­ki te­stów la­bo­ra­to­ryj­nych ma rów­nież jed­na z wi­ta­min – kon­kret­nie wi­ta­mi­na B7, czy­li bio­ty­na. Bio­ty­na wy­stę­pu­je w po­pu­lar­nych su­ple­men­tach die­ty re­kla­mo­wa­nych jako pa­na­ceum na wy­pa­da­nie i łam­li­wość wło­sów oraz pa­znok­ci. Znaj­dzie­cie ją rów­nież pre­pa­ra­tach z ka­te­go­rii mul­ti­wi­ta­mi­no­wej.

Dzien­ne za­po­trze­bo­wa­nie bio­ty­ny dla oso­by do­ro­słej wy­no­si 30–75 μg. Tym­cza­sem w Pol­sce naj­po­pu­lar­niej­sze su­ple­men­ty die­ty za­wie­ra­ją od 0,3 mg do 10 mg bio­ty­ny. Bio­rąc pod uwa­gę, że 1 mi­kro­gram [µg] = 0,001 mi­li­gram [mg], to wie­lo­krot­nie (oko­ło 6–200 razy) prze­kra­cza jej śred­nie, dzien­ne za­po­trze­bo­wa­nie.

Przyj­mo­wa­na przez nas w ta­blet­ce bio­ty­na wią­że się z uży­wa­nym w tech­ni­ce la­bo­ra­to­ryj­nym ukła­dem strep­ta­wi­dy­na (awi­dy­na)-bio­ty­na (peł­ni rolę łącz­ni­ka po­mię­dzy prze­ciw­cia­łem a znacz­ni­kiem), i może po­wo­do­wać fał­szy­we wy­ni­ki te­stów z krwi.

Wpływ bio­ty­ny na za­kłó­ce­nie wy­ni­ków za­le­ży od ro­dza­ju za­sto­so­wa­ne­go te­stu, sto­so­wa­nej daw­ki i cza­su, jaki mi­nął od przy­ję­cia ostat­niej ta­blet­ki.

Rola bio­ty­ny w tych pro­ce­sach jest na tyle istot­na, że w 2017 r. i po­now­nie w 2019 r. ame­ry­kań­ska Agen­cja ds. Żyw­no­ści i Le­ków wy­da­ła ostrze­że­nia o in­ter­fe­ren­cji bio­ty­ny z te­sta­mi im­mu­no­che­micz­ny­mi.

Jak bio­ty­na może wpły­wać na wy­ni­ki?

Bio­ty­na może po­wo­do­wać wy­ni­ki fał­szy­wie do­dat­nie, czy­li za­wy­żo­ne. Tak dzie­je się wła­śnie w przy­pad­ku:

• hor­mo­nów tar­czy­cy,
• wi­ta­mi­ny D3,
• prze­ciw­ciał anty- TSH,
• prze­ciw­ciał anty-TPO,
• al­do­ste­ro­nu,
• an­dro­sten­dio­nu,
• 17-OH-pro­ge­ste­ro­nu.

Po­wo­du­je też wy­ni­ki fał­szy­wie ujem­ne, czy­li za­ni­ża wy­ni­ki. Tak dzie­je się w przy­pad­ku:

• TSH,
• LH,
• FSH,
• PTH,
• in­su­li­na,
• C-pep­tyd,
• go­na­do­tro­pi­na ko­smów­ko­wa, czy­li hCG.

Czy­li na przy­kład bio­ty­na po­wo­du­jąc fał­szy­wie pod­wyż­szo­ne stę­że­nie tri­jo­do­ty­ro­ni­ny i ty­rok­sy­ny oraz fał­szy­wie ni­ski po­ziom hor­mo­nu ty­re­otro­po­we­go, na­śla­du­je wy­ni­ki ob­ser­wo­wa­ne w nad­czyn­no­ści tar­czy­cy (cho­ro­ba Gra­ve­sa-Ba­se­do­wa), któ­rej pa­cjent­ka tak na­praw­dę nie ma!

W pi­śmien­nic­twie opi­sy­wa­no też przy­pa­dek pa­cjen­ta z fał­szy­wie ni­skim stę­że­niem tro­po­ni­ny, czy­li en­zy­mem uwal­nia­ją­cym się w za­wa­le ser­ca. Spo­wo­do­wa­ło to nie­ste­ty wy­klu­cze­nie za­wa­łu, jako przy­czy­ny do­le­gli­wo­ści, co skoń­czy­ło się w tym przy­pad­ku nie­po­myśl­nie.

Na ile „przed” ba­da­nia­mi od­sta­wić bio­ty­nę?

Wszyst­ko za­le­ży od tego, jak dłu­go sto­so­wa­ny był su­ple­ment i w ja­kiej daw­ce.

• Dla daw­ki do­bo­wej po­ni­żej 5 mg wy­star­czy od­sta­wie­nie na 24 go­dzi­ny przed po­bra­niem.
• W przy­pad­ku więk­szych da­wek to mi­ni­mum 2 dni.
• Dla dłu­giej su­ple­men­ta­cji wy­so­ki­mi daw­ka­mi ko­niecz­ne jest za­cho­wa­nie 7 dni prze­rwy.

Źró­dło:

• Ostrow­ska M, Bar­to­sze­wicz Z, Bed­nar­czuk T, Wal­czak K, Zgli­czyń­ski W, Gli­nic­ki P. The ef­fect of bio­tin in­ter­fe­ren­ce on the re­sults of blo­od hor­mo­ne as­says. En­do­kry­nol Pol. 2019;70(1):102-121. doi:10.5603/EP.a2018.0084