Po pierw­sze, dia­gno­sty­ką aler­gii zaj­mu­ją się le­ka­rze aler­go­lo­dzy. Skie­ro­wa­nie do po­rad­ni aler­go­lo­gicz­nej i do od­dzia­łu aler­go­lo­gicz­ne­go wy­sta­wia le­karz ro­dzin­ny lub pe­dia­tra z POZ, do któ­re­go na­le­ży pa­cjent.

Po dru­gie, dia­gno­sty­kę aler­gii na­le­ży prze­pro­wa­dzić po ok. 4 ty­go­dniach po przy­by­ciu ana­fi­lak­sji. Wcze­śniej­sze wy­ko­ny­wa­nie te­stów aler­gicz­nych może spo­wo­do­wać otrzy­ma­nie wy­ni­ków fał­szy­wie ujem­nych.

W koń­cu po trze­cie, w dia­gno­sty­ce aler­gii bar­dzo waż­ny jest wy­wiad, dla­te­go przy po­dej­rze­niu aler­gii po­kar­mo­wej, ale też aler­gii wziew­nej czy kon­tak­to­wej na­le­ży pro­wa­dzić do­kład­ne ob­ser­wa­cje, by po­tem na wi­zy­cie móc do­kład­nie opo­wie­dzieć o do­le­gli­wo­ściach zwią­za­nych z kon­tak­tem z aler­ge­nem. Po prze­pro­wa­dze­niu wy­wia­du le­karz zle­ca do­dat­ko­we ba­da­nia w tym de­cy­du­je jaki ro­dzaj te­stów wy­brać.

Pró­ba pro­wo­ka­cji

Me­to­dą re­fe­ren­cyj­ną dia­gno­sty­ki aler­gii po­kar­mo­wej jest pró­ba pro­wo­ka­cji po­dej­rza­nym aler­ge­nem. Wów­czas ta­kie te­sty po­le­ga­ją na po­da­wa­niu po­kar­mu, po­dej­rza­ne­go o wy­wo­ła­nie re­ak­cji aler­gicz­nej, w zwięk­sza­ją­cych się ilo­ściach. Po po­da­niu ko­lej­nych da­wek ob­ser­wu­je­my ewen­tu­al­ne ob­ja­wy. Pró­ba pro­wo­ka­cji od­by­wa się pod nad­zo­rem le­kar­skim z przy­go­to­wa­ny­mi le­ka­mi, któ­re zo­sta­ną po­da­ne w ra­zie wy­stą­pie­nia ana­fi­lak­sji.

Aler­ge­no­wo swo­iste prze­ciw­cia­ła IgE

W dia­gno­sty­ce aler­gii sto­su­je się ozna­cze­nia stę­żeń swo­istych prze­ciw­ciał IgE prze­ciw­ko kon­kret­nym aler­ge­nom. Ba­da­nie może być wy­ko­na­ne u pa­cjen­tów w każ­dym wie­ku. Ozna­cze­nie prze­ciw­ciał wy­ko­nu­je się z po­bra­nej prób­ki krwi. Wy­nik ta­kie­go ba­da­nia naj­czę­ściej przed­sta­wia jest w jed­nost­kach mię­dzy­na­ro­do­wych lub w kla­sach (naj­czę­ściej 0-5) Wy­ni­ki ozna­czeń swo­istych IgE ko­re­lu­ją z wy­ni­ka­mi te­stów skór­nych, ale są od nich mniej czu­le, da­jąc wię­cej wy­ni­ków fał­szy­wie ujem­nych.

War­to też wie­dzieć, że te­sty czę­sto gru­po­wa­ne są w tzw. pa­ne­le np. pa­nel po­kar­mo­wy, pa­nel wziew­ny. Dzię­ki cze­mu moż­na wy­kryć IgE w kie­run­ku wie­lu aler­ge­nów na raz, pod­czas jed­ne­go po­bra­nia krwi.

Ro­dzi­ce nie­rzad­ko oba­wia­ją się, że w cza­sie ozna­cze­nia IgE z prób­ki krwi wy­stę­pu­je ry­zy­ko wy­wo­ła­nia re­ak­cji aler­gicz­nej. Tym­cza­sem moż­na je wy­ko­ny­wać na­wet u osób, któ­re nie mogą od­sta­wić le­ków prze­ciw­aler­gicz­nych, u osób z cho­ro­ba­mi skó­ry czy u ma­łych dzie­ci, u któ­rych z uwa­gi na brak moż­li­wo­ści współ­pra­cy, wy­ko­na­nie te­stów skór­nych jest skom­pli­ko­wa­ne.

Te­sty skór­ne

Te­sty skór­ne słu­żą do oce­ny re­ak­cji skó­ry na kon­takt z aler­ge­nem. Wy­ko­ny­wa­ne są dwa ro­dza­je te­stów punk­to­wych: te­sty skór­ne i płat­ko­we te­sty skór­ne. Te­sty punk­to­we to ze­sta­wy aler­ge­nów w kro­plach. Naj­czę­ściej wy­ko­ny­wa­ne są na przed­ra­mie­niu, naj­pierw na­kła­da się kro­plę aler­ge­nu po­tem prze­ku­wa się ją spe­cjal­nym lan­ce­tem. Po 20 mi­nu­tach od­czy­tu­je się śred­ni­ce od­czy­nu aler­gicz­ne­go. W punk­to­wych te­stach skór­nych moż­na wy­ko­rzy­stać test na­tyw­ne: te­sty z po­kar­mem lub le­kiem. Za­miast kro­pli go­to­we­go ar­gen­ta­nu na­kła­da się np. pa­stę z se­za­mu lub orzesz­ków ara­chi­do­wych.

Płat­ko­we te­sty skór­ne wy­ko­rzy­stu­je się w dia­gno­sty­ce aler­go­lo­gicz­nych ato­pii kon­tak­to­wych itp.  Na skó­rę ple­ców przy­kle­ja się pla­stry z aler­ge­na­mi. Re­ak­cje skó­ry na aler­ge­ny od­czy­tu­je się po 48 go­dzi­nach, na­stęp­nie po 72 i 96 go­dzi­nach. Re­ak­cja po­le­ga na po­ja­wie­niu się czer­wo­ne­go ru­mie­nia.

Dia­gno­sty­ka mo­le­ku­lar­na

To no­wo­cze­sna for­ma w dia­gno­sty­ce aler­gii po­kar­mo­wych i wziew­nych. Ba­da­nie wy­ko­ny­wa­ne jest z krwi. Po­zwa­la na oce­nę stę­że­nia prze­ciw­ciał IgE z okre­śle­niem za­rów­no mo­le­kuł i eks­trak­tów aler­ge­no­wych. Dzię­ki cze­mu moż­li­we jest do­kład­ne okre­śle­nie pro­fi­lu uczu­le­nio­we­go cho­re­go, z okre­śle­niem uczu­le­nia na więk­szą licz­bę aler­ge­nów i re­ak­cji krzy­żo­wych. Po­zwa­la ona rów­nież na prze­wi­dze­nie ry­zy­ka wy­stą­pie­nia cięż­kich re­ak­cji aler­gicz­nych w aler­gii po­kar­mo­wej.

Ta­kie do­kład­ne okre­śle­nie pro­fi­lu aler­gicz­ne­mu po­zwa­la le­ka­rzo­wi i ro­dzi­com le­piej za­pla­no­wać die­tę eli­mi­na­cyj­ną.

Źró­dła:

• Bla­zow­ski L, Ma­jak P, Ku­rza­wa R, Kuna P, Je­rzyn­ska J. A se­ve­ri­ty gra­ding sys­tem of food-in­du­ced acu­te al­ler­gic re­ac­tions to avo­id the de­lay of epi­ne­ph­ri­ne ad­mi­ni­stra­tion. Ann Al­ler­gy Asth­ma Im­mu­nol. 2021;127(4):462-470.e2. doi:10.1016/j.anai.2021.04.015;

• Mu­ra­ro A, Worm M, Alvia­ni C, et al. EAACI gu­ide­li­nes: Ana­phy­la­xis (2021 upda­te). Al­ler­gy. 2022; 77(2):357-377. doi:10.1111/all.15032;

• Ana­fi­lak­sja zwią­za­na z po­kar­mem u dzie­ci – ak­tu­al­ny stan wie­dzy. Łu­kasz Bła­żow­ski, Ry­szard Ku­rza­wa, Pa­weł Ma­jak . Pe­diatr Med Rodz 2021, 17 (1), p. 8–16; DOI: 10.15557/PiMR.2021.0001;

• Cho­ro­by We­wnętrz­ne Szcze­kli­ka, Me­dy­cy­na Prak­tycz­na 2021.