Rak trzo­nu ma­ci­cy – rak en­do­me­trium – jest w spo­łe­czeń­stwie „nie­zna­nym” no­wo­two­rem. Zna­ją go za­zwy­czaj ko­bie­ty, któ­re sama za­cho­ro­wa­ły, mia­ły po­dej­rze­nie tej cho­ro­by lub miał ją ktoś z ich oto­cze­nia.

Jest to dość za­ska­ku­ją­ce zja­wi­sko, zwa­ża­jąc na fakt, że rak en­do­me­trium (czy­li rak bło­ny ślu­zo­wej ma­ci­cy czy rak trzo­nu ma­ci­cy – te trzy na­zwy to sy­no­ni­my, czy­li po­ję­cia któ­re zna­czą to samo) jest naj­częst­szym no­wo­two­rem zło­śli­wym dróg rod­nych. Co wię­cej ze wzglę­du na nasz styl ży­cia, jest to no­wo­twór któ­ry wy­ka­zu­je się wzro­stem czę­sto­ści wy­stę­po­wa­nia na prze­strze­ni ostat­nich de­kad.

Gdy zbie­ram wy­wiad z pa­cjent­ka­mi czy to w szpi­ta­lu czy w ga­bi­ne­cie, za­zwy­czaj py­tam o tak zwa­ny wy­wiad ro­dzin­ny – czy­li na co cho­ru­ją, cho­ro­wa­li lub na co zmar­li – ro­dzi­ce, ro­dzeń­stwo, dziad­ko­wie i bab­cie. Tu nie­zwy­kle czę­sto od­po­wiedź, któ­ra się po­ja­wia to „bab­cia/mama/cio­cia” mia­ła no­wo­twór „spraw ko­bie­cych” – może Wam się to wy­da­wać dziw­ne, ale na­praw­dę tak „raki gi­ne­ko­lo­gicz­ne” są po­wszech­nie na­zy­wa­ne w na­szym spo­łe­czeń­stwie.

Je­stem prze­ko­na­na, że to bę­dzie się zmie­niać. Jest to dość duży pro­blem, bo o tyle o ile rak szyj­ki ma­ci­cy nie jest za­sad­ni­czo no­wo­two­rem dzie­dzi­czo­nym, to rak jaj­ni­ka czy nasz dziś bra­ny na ta­pet rak en­do­me­trium może mieć ele­ment wy­stę­po­wa­nia ro­dzin­ne­go.

Cza­sa­mi, a na­wet nie­zwy­kle czę­sto pa­cjent­ki mó­wią, że mama/bab­cia/cio­cia mia­ły raka ma­ci­cy. Niby to brzmi me­dycz­nie, na pew­no le­piej niż rak „spraw ko­bie­cych” – ale praw­da jest taka, że nam gi­ne­ko­lo­gom to za dużo nie mówi. Za­da­je­my wte­dy pa­cjent­ce py­ta­nie „Pani bab­cia mia­ła raka trzo­nu ma­ci­cy czy raka szyj­ki ma­ci­cy?” – pa­cjent­ki wte­dy ro­bią wiel­kie oczy, bo nie bar­dzo ro­zu­mie­ją o co nam cho­dzi – rak ma­ci­cy to rak ma­ci­cy, po­dob­nie jak rak pier­si to rak pier­si.

No więc nie.

Spis tre­ści:

1. Czym jest rak trzo­nu ma­ci­cy?
2. Ba­da­nia pro­fi­lak­tycz­ne
3. Ob­ja­wy raka trzo­nu ma­ci­cy
4. Czyn­ni­ki ry­zy­ka
5. Le­cze­nie
6. Ro­ko­wa­nia

Czym jest rak trzo­nu ma­ci­cy?

Rak szyj­ki ma­ci­cy i rak trzo­nu ma­ci­cy (in­a­czej rak en­do­me­trium) to dwie ZU­PEŁ­NIE inne cho­ro­by. Łą­czy je je­dy­nie to, że są to „spra­wy ko­bie­ce” – bo męż­czy­zna ani jed­ne­go ani dru­gie­go raka siłą rze­czy mieć nie może.

Rak trzo­nu ma­ci­cy jest naj­częst­szym ro­dza­jem no­wo­two­ru zło­śli­we­go wy­wo­dzą­ce­go się z na­rzą­dów rod­nych u ko­biet. Jest co naj­mniej 3 razy tak czę­sty jak rak szyj­ki ma­ci­cy i oko­ło 2 razy częst­szy od raka jaj­ni­ka.

Co praw­da bio­lo­gia tego no­wo­two­ry jest zde­cy­do­wa­nie bar­dziej ła­god­na – mó­wiąc po ludz­ku „mniej śmier­tel­na” niż in­nych no­wo­two­rów gi­ne­ko­lo­gicz­nych – to ze wzglę­du na ska­lę za­cho­ro­wań to wła­śnie wię­cej ko­biet umie­ra w Pol­sce co roku na raka trzo­nu ma­ci­cy a nie na raka szyj­ki ma­ci­cy, o któ­rym się dużo wię­cej mówi.

Po­wszech­ne są kam­pa­nie na­ma­wia­ją­ce do wy­ko­na­nia cy­to­lo­gii szyj­ki ma­ci­cy – i bar­dzo do­brze! Bo rak szyj­ki ma­ci­cy nie daje ob­ja­wów i je­śli ko­bie­ta nie bę­dzie re­gu­lar­nie (co 3 lata we­dług NFZ lub na­wet co roku aby zwięk­szyć czu­łość wy­kry­wal­no­ści*) wy­ko­ny­wa­ła cy­to­lo­gii – to rak szyj­ki ma­ci­cy da do­pie­ro ob­ja­wy jak bę­dzie już na­cie­kał na są­sia­du­ją­ce tkan­ki i na sku­tecz­ne le­cze­nie bę­dzie już za póź­no.

(*) poza cy­to­lo­gią w kon­tek­ście pro­fi­lak­ty­ki raka szyj­ki ma­ci­cy bar­dzo waż­ne jest tak­że ty­po­wa­nie DNA HPV co 5 lat – obec­nie trwa pro­gram pi­lo­ta­żo­wy w na­szym kra­ju, ale w wie­lu eu­ro­pej­skich kra­jach ta­kie ba­da­nie za­miast lub w po­łą­cze­niu z cy­to­lo­gią jest już stan­dar­dem.

Ba­da­nia pro­fi­lak­tycz­ne a rak trzo­nu ma­ci­cy

Ale to co pew­nie część z Was za­sko­czy – cy­to­lo­gia szyj­ki ma­ci­cy nie mówi nam NIC o raku trzo­nu ma­ci­cy, bo ba­da­nie to jest ce­lo­wa­ne na inny ro­dzaj no­wo­two­ru.

Nie ma ide­al­ne­go ba­da­nia pro­fi­lak­tycz­ne­go w kon­tek­ście wy­kry­wa­nia raka trzo­nu ma­ci­cy, nie ma pro­gra­mu ba­dań prze­sie­wo­wych z 2 po­wo­dów:

• żad­ne do­stęp­ne ba­da­nie nie jest na tyle opła­cal­ne i czu­łe, aby pro­wa­dzić scre­ening raka trzo­nu ma­ci­cy (tak jest nie tyl­ko w Pol­sce, z tego co wiem to nig­dzie na świe­cie nie ma ta­kie­go pro­gra­mu),
• rak trzo­nu ma­ci­cy za­zwy­czaj już w pierw­szym sta­dium roz­wo­ju daje ob­ja­wy, któ­re skła­nia­ją ko­bie­ty do uda­nia się do gi­ne­ko­lo­ga.

Ob­ja­wy raka trzo­nu ma­ci­cy

Jest je­den głów­ny ob­jaw raka trzo­nu ma­ci­cy – pla­mie­nie i krwa­wie­nie z dróg rod­nych.

90% ra­ków trzo­nu ma­ci­cy wy­stę­pu­je u ko­biet po 50. roku ży­cia, każ­de pla­mie­nie lub krwa­wie­nie z dróg rod­nych po me­no­pau­zie po­win­no być pil­nie zgło­szo­ne do gi­ne­ko­lo­ga.

Le­karz wy­ko­na USG (któ­re może być po­dej­rza­ne ale może tak­że być po­zor­nie pra­wi­dło­we), dla­te­go za­le­ca się aby każ­de krwa­wie­nie po me­no­pau­zie było po­wo­dem do zro­bie­nia biop­sji en­do­me­trium. Może to być biop­sja aspi­ra­cyj­na w wa­run­kach ga­bi­ne­to­wych lub (dużo czę­ściej) bę­dzie to dia­gno­stycz­ne wy­ły­żecz­ko­wa­nie jamy ma­ci­cy (za­bieg daw­nej zwa­ny abra­zją ma­ci­cy).

Nie­kie­dy jed­nak uj­ście ma­ci­cy u ko­biet po me­no­pau­zie jest za­ro­śnię­te, i wte­dy cho­ro­ba dłu­go nie daje ob­ja­wów. Dla­te­go nie moż­na za­le­cić ko­bie­cie po me­no­pau­zie aby tyl­ko cho­dzi­ła do gi­ne­ko­lo­ga jak ją bę­dzie coś nie­po­ko­ić. Po­win­na cho­dzić re­gu­lar­nie, ide­al­nie raz na rok i w mia­rę moż­li­wo­ści mieć wy­ko­na­ne USG – bo u ta­kich pa­cjen­tek ob­raz en­do­me­trium po­wi­nien wy­glą­dać po­dej­rza­nie.

Naj­więk­sze wy­zwa­nie dia­gno­stycz­ne ale tak­że lecz­ni­cze, sta­no­wią ko­bie­ty z ra­kiem en­do­me­trium, któ­re jesz­cze mie­siącz­ku­ją. Samo krwa­wie­nie czy pla­mie­nie z dróg rod­nych nie skło­ni tych pa­cjen­tek do tak du­że­go nie­po­ko­ju, jak ko­bie­ty po me­no­pau­zie, i wcze­sne ob­ja­wy raka trzo­nu ma­ci­cy mogą być dłu­go nie­cha­rak­te­ry­stycz­ne.

Co po­win­no Cię nie­po­ko­ić?

Ob­fi­te mie­siącz­ki, prze­dłu­ża­ją­ce się mie­siącz­ki, krwa­wie­nia mię­dzy­mie­siącz­ko­we, nie­pra­wi­dło­wy ob­raz en­do­me­trium w USG – en­do­me­trium gru­be lub po­li­po­wa­te – są to ob­ja­wy któ­re po­win­ny skło­nić do wy­ko­na­nia ba­da­nia hi­sto­pa­to­lo­gicz­ne­go czy­li mi­kro­sko­po­wej oce­ny tka­nek pod wzglę­dem no­wo­two­ru.

Czyn­ni­ki ry­zy­ka raka trzo­nu ma­ci­cy

Je­den z głów­nych czyn­ni­ków, któ­ry 2,5 krot­nie zwięk­sza ry­zy­ko roz­wi­nię­cia raka en­do­me­trium jest oty­łość oraz cho­ro­by me­ta­bo­licz­ne, któ­re wy­stę­pu­ją czę­ściej u oty­łych ko­biet – cu­krzy­ca typu II, in­su­lio­no­opor­ność – ale tak­że brak po­sia­da­nia po­tom­stwa (daw­niej zwa­ne nie­ródz­twem), nie­płod­ność, ze­spół po­li­cy­stycz­nych jaj­ni­ków (PCOS), wcze­sne wy­stą­pie­nie pierw­szej mie­siącz­ki przed 11 r.ż., póź­ne wy­stą­pie­nie me­no­pau­zy po 55 r.ż., sto­so­wa­nie nie­zrów­no­wa­żo­nej hor­mo­nal­nej te­ra­pii me­no­pau­zy es­tro­ge­na­mi bez ge­sta­ge­nów, oraz sto­so­wa­nie hor­mo­nal­nej te­ra­pii u pa­cjen­tek le­czo­nych z po­wo­du raka pier­si.

Są tak­że czyn­ni­ki, któ­re zmniej­sza­ją ry­zy­ko wy­stą­pie­nia raka trzo­nu ma­ci­cy – jest to:

• po­sia­da­nie dzie­ci,
• ak­tyw­ność ru­cho­wa i pra­wi­dło­wa masa cia­ła,
• pra­wi­dło­wa zbi­lan­so­wa­na die­ta,
• wie­lo­let­nie sto­so­wa­nie do­ust­nej an­ty­kon­cep­cji hor­mo­nal­nej,
• wkład­ka we­wnątrz­ma­cicz­na wy­dzie­la­ją­ca ge­sta­ge­ny (np. Mi­re­na, Le­vo­sert,Yay­dess, Ky­le­ena).

Le­cze­nie raka en­do­me­trium

Pod­sta­wo­wa me­to­da le­cze­nia raka en­do­me­trium jest wy­cię­cie ma­ci­cy z przy­dat­ka­mi (przy­dat­ki to jaj­ni­ki i ja­jo­wo­dy) – jest to moż­li­we we wcze­snym sta­dium za­awan­so­wa­nia cho­ro­by, je­śli rak ogra­ni­cza się wy­łącz­nie do tego na­rzą­du.

U czę­ści ko­biet do­dat­ko­wo trze­ba sto­so­wać – ra­dio­te­ra­pię i che­mio­te­ra­pię (rza­dziej).

U mło­dych ko­biet, któ­re nie wy­ra­ża­ją zgo­dy na usu­nię­cie ma­ci­cy po­nie­waż jesz­cze pla­nu­ją po­tom­stwo, a cho­ro­ba jest na wcze­snym eta­pie za­awan­so­wa­nie, moż­li­we jest le­cze­nie za­cho­waw­cze w po­sta­ci hor­mo­no­te­ra­pii, na­stęp­nie kon­tro­li i nie­zwłocz­ne­go za­le­ce­nia sta­rań o cią­że – czę­sto przy po­mo­cy me­tod wspo­ma­ga­ne­go roz­ro­du aby przy­spie­szyć zaj­ście w cią­żę. Nie­ste­ty tyl­ko u oko­ło 30% tych pa­cjen­tek z wcze­śnie roz­po­zna­nym ra­kiem trzo­nu uda­je się uzy­skać cią­żę.

Koń­cząc już ten, mam na­dzie­ję, pro­sty i zro­zu­mia­ły ar­ty­kuł – chcia­ła­bym aby­ście wie­dzia­ły, że taka cho­ro­ba jak rak trzo­nu ma­ci­cy ist­nie­je, jest inną cho­ro­bą niż rak szyj­ki ma­ci­cy – i jest naj­częst­szym no­wo­two­rem zło­śli­wym w gi­ne­ko­lo­gii.

Rak trzo­nu ma­ci­cy – ro­ko­wa­nia

Wcze­śnie roz­po­zna­ny rak en­do­me­trium bar­dzo do­brze ro­ku­je. Jed­nak pro­blem jest taki, że w Pol­sce ko­bie­ty po me­no­pau­zie (nie­ste­ty) w więk­szo­ści uwa­ża­ją, że nie mają po­wo­du cho­dzić do gi­ne­ko­lo­ga i na­wet przy ob­ja­wach po­tra­fią od­wle­kać z wi­zy­ta.

Chcia­ła­bym aby­ście na ten te­mat po­roz­ma­wia­ły z ko­bie­ta­mi z wa­szej ro­dzi­ny – bab­cią, mamą, cio­cią. Bo to one są gru­pą ry­zy­ka. Za­dbaj­cie o ich zdro­wie.