U więk­szo­ści osób zdro­wych gry­pa jest za­zwy­czaj cho­ro­bą sa­mo­ogra­ni­cza­ją­cą się, prze­bie­ga­ją­cą w spo­sób nie­po­wi­kła­ny. W ta­kich przy­pad­kach wy­star­cza­ją­ce jest le­cze­nie ob­ja­wo­we. Do naj­waż­niej­szych jego ele­men­tów na­le­żą:

• pra­wi­dło­we na­wod­nie­nie – ob­fi­te po­je­nie ma klu­czo­we zna­cze­nie w prze­bie­gu go­rącz­ki, a jed­no­cze­śnie na­wil­ża dro­gi od­de­cho­we i uła­twia od­dy­cha­nie oraz od­krztu­sza­nie wy­dzie­li­ny (szcze­gól­nie istot­ne u dzie­ci);
• po­da­wa­nie le­ków prze­ciw­go­rącz­ko­wych, prze­ciw­bó­lo­wych (ibu­pro­fen, pa­ra­ce­ta­mol), co zmniej­sza czę­stość wy­stę­po­wa­nia dresz­czy, bó­lów mię­śnio­wych i ta­chy­kar­dii to­wa­rzy­szą­cych gry­pie;
• wy­po­czy­nek i po­zo­sta­nie w domu do 24 go­dzin od ustą­pie­nia go­rącz­ki. Ma to szcze­gól­ne zna­cze­nie w mi­ni­ma­li­za­cji po­wi­kłań gry­py oraz prze­no­sze­nia i roz­prze­strze­nia­nia się wi­ru­sa;
• leki prze­ciw­kasz­lo­we – w na­si­lo­nym, mę­czą­cym, su­chym kasz­lu;
• leki zmniej­sza­ją­ce obrzęk bło­ny ślu­zo­wej nosa – leki ob­kur­cza­ją­ce.

Le­cze­nie prze­ciw­wi­ru­so­we

Gry­pa jest jed­ną z nie­wie­lu cho­rób wi­ru­so­wych, na któ­re jest do­stęp­ne ce­lo­wa­ne le­cze­nie prze­ciw­wi­ru­so­we. W le­cze­niu przy­czy­no­wym/prze­ciw­wi­ru­so­wym gry­py sto­su­je­my pre­pa­ra­ty in­hi­bi­to­rów neu­ra­mi­ni­da­zy:

• osel­ta­mi­wir – lek do­ust­ny,
• za­na­mi­wir – lek do in­ha­la­cji (nie­do­stęp­ny w Pol­sce, moż­li­wy do spro­wa­dze­nia w ra­mach im­por­tu do­ce­lo­we­go w okre­sie epi­de­mii gry­py).

Osel­ta­mi­wir jest le­kiem o sku­tecz­no­ści po­twier­dzo­nej w wie­lu ba­da­niach. Jego za­sto­so­wa­nie zmniej­sza na­si­le­nie i czas trwa­nia a tak­że zmniej­sza ry­zy­ko po­wi­kłań, ho­spi­ta­li­za­cji i zgo­nu. Jest to też bez­piecz­ny lek, z nie­wiel­ką licz­bą dzia­łań nie­po­żą­da­nych – głów­nie z prze­wo­du po­kar­mo­we­go (nud­no­ści i wy­mio­ty). Więk­szość zgło­szo­nych przy­pad­ków obej­mo­wa­ła po­je­dyn­cze epi­zo­dy do­le­gli­wo­ści, wy­stę­pu­ją­ce w pierw­szym lub dru­gim dniu le­cze­nia, któ­re ustę­po­wa­ły sa­mo­ist­nie w cią­gu 1–2 dni.

Wska­za­nia do jego za­sto­so­wa­nia:

Po­dać lek dziec­ku (tak szyb­ko jak to moż­li­we):

• ho­spi­ta­li­zo­wa­ne­mu z praw­do­po­dob­ną gry­pą
• ho­spi­ta­li­zo­wa­ne­mu z po­wo­du cięż­kiej, po­wi­kła­nej lub po­stę­pu­ją­cej cho­ro­by zwią­za­nej z gry­pą bez wzglę­du na czas trwa­nia ob­ja­wów
• z przy­pusz­czal­ną gry­pą (o do­wol­nym na­si­le­niu ob­ja­wów) i wy­so­kim ry­zy­kiem po­wi­kłań

Roz­wa­żyć po­da­nie leku:

• każ­de­mu zdro­we­mu dziec­ku z przy­pusz­czal­ną gry­pą;
• dziec­ku z po­dej­rze­niem gry­py, któ­re prze­by­wa z dzieć­mi w wie­ku <6. m.ż. lub osobą z chorobą predysponującą do powikłań.

Ale tak na­praw­dę każ­dy pa­cjent z ob­ja­wa­mi po­twier­dzo­nej gry­py (zwłasz­cza z na­si­lo­ny­mi ob­ja­wa­mi) może być le­czo­ny prze­ciw­wi­ru­so­wo, co nie tyl­ko wpły­nie na prze­bieg cho­ro­by u nie­go, ale rów­nież w znacz­nym stop­niu zmniej­szy roz­prze­strze­nia­nie się wi­ru­sa w po­pu­la­cji, zwłasz­cza w okre­sie epi­de­micz­nym.

Co waż­ne – osel­ta­mi­wir na­le­ży po­dać w cią­gu 48 go­dzin od po­cząt­ku ob­ja­wów, a naj­le­piej tak szyb­ko jak to moż­li­we, bez ko­niecz­no­ści otrzy­ma­nia wy­ni­ku po­twier­dza­ją­ce­go za­ka­że­nie wi­ru­sem gry­py. W wy­jąt­ko­wych sy­tu­acjach (cięż­ki prze­bieg po­twier­dzo­nej gry­py, póź­ne zgło­sze­nie się pa­cjen­ta do le­ka­rza, pa­cjent z gru­py ry­zy­ka po­wi­kłań) moż­na go za­sto­so­wać póź­niej z tą świa­do­mo­ścią, że efekt te­ra­peu­tycz­ny może być słab­szy.

Po­da­wa­nie le­ków

W stan­dar­do­wej te­ra­pii lek po­da­je się dwa razy na dobę, w rów­nych 12-go­dzin­nych od­stę­pach, przez pięć dni – le­cze­nia nie wol­no prze­ry­wać na­wet w przy­pad­ku ustą­pie­nia ob­ja­wów gry­py.

U dzie­ci daw­ka uza­leż­nio­na jest od wie­ku i masy cia­ła a lek po­wi­nien być po­da­wa­ny w for­mie sy­ro­pu.

W Pol­sce co praw­da lek w po­sta­ci sy­ro­pu jest nie­do­stęp­ny, ale ist­nie­je moż­li­wość przy­go­to­wa­nia za­wie­si­ny z kap­su­łek w ap­te­ce lub sa­mo­dziel­nie w domu przez ro­dzi­ca – w ulot­ce znaj­du­je się in­struk­cja. Dla nie­mow­ląt w wie­ku po­ni­żej 1. roku za­le­ca się, aby pro­dukt był przy­go­to­wa­ny w ap­te­ce, a nie w domu.

Ho­spi­ta­li­za­cja

Nie­ste­ty cza­sem dzie­ci cho­re na gry­pę mogą wy­ma­gać przy­ję­cia do szpi­ta­la. Wska­za­nia­mi do ho­spi­ta­li­za­cji są:

• znacz­ne od­wod­nie­nie,
• cięż­ki lub szyb­ko na­si­la­ją­cy się prze­bieg cho­ro­by,
• za­pa­le­nie płuc u pa­cjen­tów z gru­py wy­so­kie­go ry­zy­ka po­wi­kłań,
• nie­wy­dol­ność od­de­cho­wa i nie­do­tle­nie­nie,
• za­bu­rze­nia krą­że­nio­wo-od­de­cho­we,
• za­bu­rze­nia świa­do­mo­ści wy­so­ka go­rącz­ka (>39,5°C),
• ob­ni­że­nie tem­pe­ra­tu­ry cia­ła,
• no­wo­ro­dek,
• nie­mow­lę w pierw­szych 3–6 mie­sią­cach ży­cia.

Pro­fi­lak­ty­ka

Szcze­pie­nia są naj­sku­tecz­niej­szą for­mą za­po­bie­ga­nia gry­pie oraz ochro­ny przed cięż­kim prze­bie­giem i po­wi­kła­nia­mi cho­ro­by.

Są one za­le­ca­ne w za­sa­dzie u wszyst­kich po­wy­żej 6. mie­sią­ca ży­cia – szcze­gól­nie u dzie­ci, osób star­szych, ko­biet cię­żar­nych i osób z cho­ro­ba­mi prze­wle­kły­mi zwięk­sza­ją­cy­mi ry­zy­ko po­wi­kłań.

War­to pa­mię­tać, że wśród dzie­ci, ze wzglę­du na prze­by­wa­nie w przed­szko­lach i żłob­kach oraz go­rzej wy­kształ­co­ne na­wy­ki hi­gie­nicz­ne – za­cho­ro­wal­ność czę­sto jest więk­sza niż wśród do­ro­słych. Co za tym idzie – no­tu­je się wię­cej po­wi­kłań zwią­za­nych z za­ka­że­niem gry­pą. Ma­lu­chy po­ni­żej 2. roku ży­cia są na­ra­żo­ne na zwięk­szo­ne ry­zy­ko ho­spi­ta­li­za­cji i po­wi­kłań.

Szcze­pie­nia prze­ciw­ko gry­pie, ze wzglę­du na wspo­mnia­ną wcze­śniej zmien­ność wi­ru­sa na­le­ży po­wta­rzać co roku. A w przy­pad­ku pierw­szo­ra­zo­we­go szcze­pie­nia u dzie­ci <9. r.ż. należy podać 2 dawki w odstępie min. 4 tygodni. W populacji dziecięcej dostępne są 2 preparaty – donosowa szczepionka żywa zarejestrowana powyżej 2. r.ż. oraz domięśniowa szczepionka „zabita” zarejestrowana powyżej 6. m.ż. Skuteczność szczepień zależy od dopasowania składu szczepionki do szczepów krążących w populacji w danym sezonie grypowym.

Wię­cej o szcze­pie­niach prze­ciw­ko gry­pie prze­czy­tasz w ar­ty­ku­le pt. „Gry­pa – ob­ja­wy, le­cze­nie i wszyst­ko o szcze­pie­niu prze­ciw­ko gry­pie” .

Pro­fi­lak­ty­ka po­eks­po­zy­cyj­na

In­nym ro­dza­jem za­po­bie­ga­nia za­cho­ro­wa­niu na gry­pę jest pro­fi­lak­ty­ka po­eks­po­zy­cyj­nej, któ­rą moż­na wdro­żyć po kon­tak­cie z cho­rym na gry­pę. W tym celu po­da­je się osel­ta­mi­wir – ten sam lek, któ­ry sto­su­je się w le­cze­niu gry­py, jed­nak in­a­czej daw­ko­wa­ny. Taka ochro­na przed gry­pą trwa je­dy­nie tak dłu­go, jak dłu­go po­da­je się lek.

Komu za­pro­po­no­wać ta­kie roz­wią­za­nie?

Che­mio­pro­fi­lak­ty­kę po­eks­p­zy­cyj­ną za­le­ca się dzie­ciom nie­szcze­pio­nym (po kon­tak­cie z cho­rym z kli­nicz­nie roz­po­zna­ną gry­pą):

• z wy­so­kim ry­zy­kiem po­wi­kłań w prze­bie­gu gry­py,
• z bli­skim kon­tak­tem z oso­ba­mi cho­ry­mi (miesz­ka­ją w tym sa­mym miesz­ka­niu),
• oso­bom opie­ku­ją­cym się dzieć­mi po­ni­żej 6. m.ż., po­nie­waż te dzie­ci nie mogą być szcze­pio­ne.

Chcia­ła­bym bar­dzo sta­now­czo pod­kre­ślić, że che­mio­pro­fi­lak­ty­ka le­kiem prze­ciw­wi­ru­so­wym nie za­stę­pu­je szcze­pie­nia, któ­re jak już wspo­mnia­łam jest naj­sku­tecz­niej­szą for­mą za­po­bie­ga­nia gry­pie.

To by było na tyle. Mam na­dzie­ję, że nie bę­dzie­cie mu­sie­li spraw­dzać praw­dzi­wo­ści tego ar­ty­ku­łu na wła­snej skó­rze. Przy­znam, że ja na gry­pę cho­ro­wa­łam raz w ży­ciu. I nie ży­czę tego naj­gor­sze­mu wro­go­wi.

Chcesz wie­dzieć wię­cej na te­mat gry­py:

• Gry­pa – ob­ja­wy, ro­dza­je, po­wi­kła­nia, roz­po­zna­nie
• Czy to „tyl­ko” gry­pa?
• Szcze­pion­ka prze­ciw­ko gry­pie – kie­dy się za­szcze­pić?

Źró­dło:

Ar­ty­kuł po­wstał w opar­ciu o re­ko­men­da­cje Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Me­dy­cy­ny Ro­dzin­nej – Re­ko­men­da­cje po­stę­po­wa­nia w gry­pie u dzie­ci dla le­ka­rzy pod­sta­wo­wej opie­ki zdro­wot­nej – KOM­PAS GRY­PA.