16 lutego 2022
Z gorączką u dziecka poczekaj 3 dni, pod warunkiem, że nie towarzyszą jej inne objawy. W tym czasie należy obserwować dziecko i obniżać temperaturę. No właśnie, ale co to naprawdę znaczy? Czy 38 °C to już gorączka?
Alicja Jaczewska
Gorączka u dziecka, która z mam tego nie zna? Dotykacie malucha i już wiecie, że to znowu ona. Bierzecie w ręce termometr w nadziei, że jednak się mylicie, że może przesadzacie, może dziecko się zgrzało, bo biegało? Tylko dlaczego jest takie marudne…
Tak to pewnie ona – „ciocia gorączka” Was nawiedziła. Przy pierwszej pewnie poleciałyście od razu do pediatry (ja też tak zrobiłam). O rozwianie wszelkich wątpliwości z gorączką u dziecka poprosiłam pediatrę. Pediatrę mojego synka.
Spis treści:
Gorączka jest jednym z częściej występujących objawów chorobowych u dzieci. Każdy rodzic chyba pamięta ten pierwszy raz, kiedy jego maluch zagorączkował.
Zawsze kiedy gorączka się pojawia budzi niepokój rodziców, zwłaszcza jeśli gorączkuje małe dziecko. Ważne, aby wiedzieć jak postępować, gdy już wystąpi.
– Dobrze, to proszę powiedzieć co się dzieje z dzieckiem.
– Ma wysoką gorączkę.
– A jaka była najwyższa temperatura?
– 38º C!
Ile razy odbyłam taką rozmowę z rodzicami… Doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że dla rodzica, każdy wzrost temperatury u jego dziecka jest dużym problemem. Dobrze jednak wiedzieć, że czasem to, co martwi rodzica, dla lekarza nie jest niczym strasznym (a zdarza się i na odwrót!).
Może Was zadziwię ale sama definicja gorączki zmieniła się nieco w ostatnich latach a zgodnie z najnowszymi polskimi zaleceniami jest dość skomplikowana, gdyż wg nich: „stopień wzrostu temperatury ciała, który można uznać za nieprawidłowy, zależy od wieku dziecka i miejsca pomiaru”.
A więc:
Trzeba pamiętać, że nie każda gorączka u dziecka oznacza poważną chorobę, niemniej jednak wymaga od rodziców poświęcenia dziecku szczególnej uwagi.
W tej chwili na rynku dostępnych jest dużo różnych termometrów – elektronicznych, na podczerwień, alkoholowych. Można ich używać do pomiaru temperatury w różnych miejscach.
Obecne zalecenia dość dokładnie precyzują jaki termometr i metodę wybrać w zależności od wieku dziecka i współpracy z nim.
Jak widzicie – w tym zestawieniu nie ma popularnych bezdotykowych termometrów. Trzeba jednak wziąć poprawkę na to, że zalecenia są skierowane przede wszystkim do lekarzy. W domowych warunkach można pozwolić sobie na pomiar takim termometrem, bo choć jego pomiar jest najmniej dokładny, to jednak najłatwiejszy.
Jednak w kwestii termometrów na podczerwień, koniecznie przeczytaj w instrukcji obsługi gdzie producent zaleca wykonywanie pomiaru. Ma to związek z różnicami temperatury skóry różnych partii ciała.
Niektóre bowiem są kalibrowane na skroń (tu temperatura zazwyczaj jest nieco wyższa w związku z obecnością tętnicy skroniowej i mięśnia skroniowego), inne na środek czoła, jeszcze inne wyciągają średnią z pomiaru wzdłuż łuku brwiowego. Nie nadają się one jednak do pomiaru temperatury na klatce piersiowej czy brzuchu.
I jeszcze jedna uwaga dotycząca pomiaru temperatury w uchu. Aby był on miarodajny wiązka światła musi się odbić bezpośrednio od błony bębenkowej co jest utrudnione z natury u dzieci do 2.-3. roku życia, ale również u starszych, które mogą mieć dużą ilość zalegającej woskowiny.
Nie! Gorączka jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu. Dlatego też poniżej 38,5 °C nie zaleca się obniżania temperatury (a wg niektórych autorów poniżej 40 °C).
Pamiętaj jednak, że dużo zależy od tego jak Twoje dziecko znosi gorączkę – niektóre maluchy nawet przy 39,5 °C potrafią hasać, inne już przy 38,0 °C pokładają się i leją przez ręce.
Obserwuj swoje dziecko. Jeśli widzisz, że ma dobry apetyt, pije chętnie, bawi się jak zwykle – możesz wstrzymać się z podaniem leku (o ile Twoje nerwy wytrzymają). Ale gdy jest marudne, odmawia jedzenia i picia i wygląda na chore przy niższej temperaturze – nie czekaj do „magicznej” granicy.
Ibuprofen – jest lekiem przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym.
Paracetamol – jest lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym.
Jeśli chodzi o skuteczność tych leków, w badaniach naukowych stwierdzono, że jest podobna (przy stosowaniu zalecanych dawek – 10 mg/kg ibuprofenu i 15 mg/kg paracetamolu) lub nieco lepsza ibuprofenu w początkowym okresie stosowania przy równoważnym ich bezpieczeństwie.
Fizyczne metody obniżania temperatury możesz stosować wspomagająco:
Wskazane odstępy czasowe dotyczą kolejnych dawek tego samego leku. Jeśli Twoje dziecko intensywnie gorączkuje warto zdecydować się na jeden lek i podawać go regularnie, aby utrzymać ciągłość jego działania (np. ibuprofen co 8 godzin).
Jeśli to nie wystarcza można rozważyć podanie łączne obu leków lub doraźne uzupełnienie stałej podaży jednego leku o drugi – w przerwie między kolejnymi dawkami leku podstawowego możesz podać drugi lek (np. paracetamol) – będzie to bezpieczne o ile zachowasz zalecone odstępy między kolejnymi dawkami tego samego leku.*
Jednak takie łączne stosowanie powinno być zarezerwowane dla szczególnych sytuacji i najlepiej skonsultowane z lekarzem.
*Np. Twoje dziecko zagorączkowało o 8:00 i dostało od Ciebie dawkę ibuprofenu. Kolejną dawkę planujesz podać po upływie 8 godzin, czyli o 16:00. Jeśli temperatura ponownie wzrosła o 15:00 (minęło ponad 6 godzin), możesz bezpiecznie podać kolejną dawkę ibuprofenu wcześniej.
Jeśli jednak gorączka nawróci o 13.00, czyli przed upływem 6 godzin od poprzedniego podania leku – wtedy „ratujesz” się podaniem paracetamolu. Co ważne, nawet jeśli ten paracetamol podasz o 13:00, to o 16:00, czyli po planowych 8 godzinach i tak podaj ibuprofen – aby utrzymać ciągłość jego działania i nie dopuścić do ponownych wzrostów temperatury.
Dlaczego warto nauczyć się samemu przeliczać dawki a nie korzystać z tabelek na opakowaniach?
W tabelkach umieszczane są zakresy dawek, zazwyczaj niestety dość szerokie. Często spotykam się z tym, że rodzice martwią się, że temperatura nie obniża się po podaniu leku przeciwgorączkowego, który podali zgodnie z informacją na opakowaniu. Po dopytaniu okazuje się jednak, że dawka była zbyt mała lub z dolnego zakresu skuteczności.
Po zaleceniu pełnej dawki (10 mg/kg masy ciała dla ibuprofenu, 15 mg/kg masy ciała dla paracetamolu) temperatura zdecydowanie się obniża.
Nie jest to wcale trudne. Wystarczy, że pomnożysz masę ciała dziecka przez zalecaną dawkę leku (10 mg lub 15 mg) i podzielisz przez stężenie syropu.
W razie wątpliwości zawsze możesz skorzystać z naszego kalkulatora objętości syropu przeciwgorączkowego.
Nieco inaczej sprawa wygląda, jeśli chodzi o czopki i tabletki (u dzieci starszych). W ich przypadku nie zawsze możemy podać dawkę dostosowaną idealnie do masy ciała dziecka.
Jak je zatem dobrać? Pomnóż masę ciała przez widełki zalecanego dawkowania – otrzymasz zakres dawek terapeutycznych. Wybierz czopek o największej gramaturze mieszczącej się w tym zakresie.
Np. dziecko o masie 9 kg:
Pamiętaj, że czopków nie wolno dzielić! Nie mają one gwarancji rozkładu substancji czynnej, więc jeśli odetniesz 1/3, nie wiesz czy tak naprawdę wyrzucasz 1/3 dawki, całą, a może wcale…
W razie wątpliwości zawsze możesz skorzystaj z naszego kalkulatora dawek czopków przeciwgorączkowych.
Co do tabletek – większość dzieci starszych, jak nauczy się połykania tabletek – woli tę formę od syropu.
W przypadku ibuprofenu na rynku dostępne są tabletki 100 mg (mini), 200 mg (standardowe), 400 mg (forte, max, itp.) i 600 mg (ultramax, supermax, maxforte).
Paracetamol występuje w najczęstszej 500 mg tabletce, oraz 250 mg (saszetki), 300 mg, i 1 g.
W przypadku dużych dzieci (i dorosłych) pamiętaj, że maksymalna dobowa dawka tych leków wynosi 1600 mg (4 x po 400 mg) dla ibuprofenu i 4 g (4 x 1000 mg) dla paracetamolu.
Większość gorączek towarzyszy łagodnym chorobom. Co więcej, często w pierwszej dobie gorączki dziecko może nie mieć jeszcze innych objawów wskazujących na źródło infekcji i nawet dokładne badanie lekarskie może nie wskazać przyczyny zachorowania.
Jeśli maluch jest w dobrej formie, chętnie zjada i pije, bawi się jak zazwyczaj – możesz poczekać z wizytą u lekarza podając dziecku leki przeciwgorączkowe.
Jeśli w trakcie gorączki Twoje dziecko nie rozwija żadnych innych dolegliwości (zwłaszcza maluch <5rż.) warto pomyśleć o zakażeniu układu moczowego. Razem z rumieniem nagłym (tzw. trzydniówką, w której po średnio 3 dniach wysokiej gorączki bez innych objawów temperatura ustępuje i pojawia się grudkowo-plamista wysypka, samoistnie ustępująca) są to najczęstsze przyczyny gorączki bez innych objawów u małych dzieci.
Jednak o tyle o ile rumień nagły jako na ogół łagodna choroba wirusowa wymaga jedynie leczenia objawowego, to zakażenie układu moczowego wymaga antybiotykoterapii a opóźnienie rozpoznania może przynieść poważne skutki.
Dlatego każde dziecko <5. roku życia z gorączką bez żadnych innych objawów powinno mieć wykonane badanie ogólne moczu.
Przeczytaj również:
UWAGA!
Jeśli Twoje dziecko miało drgawki gorączkowe, pamiętaj, że zgodnie z aktualną wiedzą wcześniejsze podanie leków przeciwgorączkowych nie zmniejszy ryzyka ponownego wystąpienia drgawek, w związku z czym nie jest zalecane.
Źródła:
16 lutego 2022
19 września 2022
14 lutego 2023
12 marca 2019
6 października 2022