War­to jed­nak pa­mię­tać, że ade­no­wi­rus to nie tyl­ko bie­gun­ka i wy­mio­ty. Naj­częst­szą bo­wiem po­sta­cią kli­nicz­ną za­ka­że­nia ade­no­wi­ru­sem są in­fek­cje gór­nych dróg od­de­cho­wych, prze­bie­ga­ją­ce z za­pa­le­niem gar­dła, nie­ży­tem bło­ny ślu­zo­wej nosa i go­rącz­ką.

Ade­no­wi­ru­sów jest tak na praw­dę wie­le – w su­mie >50 se­ro­ty­pów! Na szczę­ście tyl­ko 1/3 z nich jest cho­ro­bo­twór­cza dla czło­wie­ka. Co waż­ne, prze­cho­ro­wa­nie za­ka­że­nia okre­ślo­nym se­ro­ty­pem wi­ru­sa po­zo­sta­wia trwa­łą od­por­ność na ten kon­kret­ny se­ro­typ. Nie­ste­ty, nie chro­ni jed­nak przed cho­ro­bą wy­wo­ła­ną in­ny­mi se­ro­ty­pa­mi.

Jak do­cho­dzi do za­ka­że­nia?

Źró­dłem za­ka­że­nia jest oso­ba cho­ra lub bez­ob­ja­wo­wo za­ka­żo­na. Ade­no­wi­ru­sy roz­prze­strze­nia­ją się przez bez­po­śred­ni kon­takt, dro­gą kro­pel­ko­wą lub fe­kal­no-oral­ną oraz po­śred­nio przez ska­żo­ne przed­mio­ty (np. odzież, przy­bo­ry to­a­le­to­we, kra­ny, klam­ki). Wro­ta­mi za­ka­że­nia dla ade­no­wi­ru­sów są bło­ny ślu­zo­we. Okres wy­lę­ga­nia wy­no­si zwy­kle 5–12 dni a pa­cjent wy­da­la wi­ru­sa róż­nie dłu­go w za­leż­no­ści od ro­dza­ju in­fek­cji:

Prze­bieg za­ka­że­nia

Ob­raz kli­nicz­ny jest róż­no­rod­ny w za­leż­no­ści od typu wi­ru­sa. Za­ka­że­niom ade­no­wi­ru­so­wym może to­wa­rzy­szyć po­więk­sze­nie wę­złów i od­czy­no­wy prze­rost gru­dek chłon­nych. Cza­sem ob­ser­wu­je się zwięk­szo­ną skłon­ność do krwa­wień. Cięż­kie za­ka­że­nia mogą wy­wo­ły­wać typy 7, 5, 21 i 14. Po­je­dyn­czy typ ade­no­wi­ru­sa może wy­wo­ły­wać róż­ne ze­spo­ły kli­nicz­ne, a kil­ka róż­nych ty­pów ade­no­wi­ru­sów – ten sam ze­spół ob­ja­wów.

Do ty­po­wych ma­ni­fe­sta­cji za­ka­że­nia ade­no­wi­ru­sa­mi z ukła­du od­de­cho­we­go na­le­żą:

• for­ma prze­zię­bie­nia bez go­rącz­ki;
• za­pa­le­nie ucha środ­ko­we­go – czę­sta po­stać za­ka­że­nia ade­no­wi­ru­sem u nie­mow­ląt;
• za­pa­le­nie płuc – ade­no­wi­ru­sy od­po­wia­da­ją za 10–20% przy­pad­ków za­pa­le­nia płuc u dzie­ci, a u no­wo­rod­ków i nie­mow­ląt może mieć cięż­ki prze­bieg z po­waż­ny­mi po­wi­kła­nia­mi (mar­twi­ca oskrze­li, bło­ny szkli­ste, neu­tro­pe­nia, spo­ra­dycz­nie za­pa­le­nie opon mó­zgo­wo-rdze­nio­wych, wą­tro­by, mię­śnia ser­co­we­go, ne­rek, DIC) i dużą śmier­tel­no­ścią.

W prze­wo­dzie po­kar­mo­wym ade­no­wi­ru­sy naj­czę­ściej po­wo­du­ją ostrą bie­gun­kę. Ade­no­wi­ru­sy są przy­czy­ną 5–15% przy­pad­ków ostre­go, wi­ru­so­we­go nie­ży­tu żo­łąd­ko­wo-je­li­to­we­go u ma­łych dzie­ci.

Za­ka­że­nia dróg mo­czo­wo-płcio­wych:

• ostre krwo­tocz­ne za­pa­le­nie pę­che­rza mo­czo­we­go – wy­wo­ły­wa­ne przez typy 11 i 21 mogą wy­stę­po­wać u dzie­ci (czę­ściej chłop­ców) oraz do­ro­słych z za­bu­rze­nia­mi od­por­no­ści. Cho­ro­ba naj­czę­ściej prze­bie­ga bez­go­rącz­ko­wo i ustę­pu­je sa­mo­ist­nie;
• ostre za­pa­le­nie cew­ki mo­czo­wej – spo­ra­dycz­nie;
• cew­ko­wo-śród­miąż­szo­we za­pa­le­nie ne­rek – u pa­cje­nów w im­mu­no­su­pre­sji.

Na­rząd wzro­ku:

• za­pa­le­nie spo­jó­wek – ade­no­wi­ru­sy są naj­częst­szą przy­czy­ną wi­ru­so­we­go za­pa­le­nia spo­jó­wek, głów­nie po 12. r.ż. Może wy­stę­po­wać jed­no- lub obu­stron­nie. Ła­god­ne za­ję­cie oka może to­wa­rzy­szyć za­ka­że­niu ukła­du od­de­cho­we­go oraz gar­dła i mig­dał­ków;
• tzw. ba­se­no­we za­pa­le­nie spo­jó­wek – przy­pusz­czal­nie prze­no­szą się za po­śred­nic­twem wody.

Za­ję­cie ukła­du ner­wo­we­go może być pier­wot­ne lub to­wa­rzy­szyć cho­ro­bie ukła­du od­de­cho­we­go o cięż­kim prze­bie­gu:

• za­pa­le­nie opon mó­zgo­wo-rdze­nio­wych,
• za­pa­le­nie mó­zgu.

Jak roz­po­znać in­fek­cję ade­no­wi­ru­so­wą?

Roz­po­zna­nie usta­la się zwy­kle na po­sta­wie ob­ra­zu kli­nicz­ne­go. Aby je po­twier­dzić wy­ma­ga­na jest dia­gno­sty­ka la­bo­ra­to­ryj­na, jed­nak ta­kie po­twier­dze­nie za­zwy­czaj nie jest ko­niecz­ne.

Ma­te­riał do ba­da­nia na­le­ży po­brać moż­li­wie wcze­śnie a miej­sce po­bra­nia za­leż­ne jest od ob­ja­wów:

• wi­ru­sa moż­na wy­izo­lo­wać z wy­ma­zu z gar­dła, spo­jó­wek lub od­by­tu oraz z kału i mo­czu.

Jak le­czyć za­ka­że­nia ade­no­wi­ru­sa­mi?

Nie ma le­cze­nia przy­czy­no­we­go. Leki prze­ciw­wi­ru­so­we sto­su­je się je­dy­nie w cięż­kim za­pa­le­niu płuc lub sta­nach za­gro­że­nia ży­cia u osób po prze­szcze­pie­niu szpi­ku.

Zwy­kle sto­su­je się le­cze­nie ob­ja­wo­we m.in. leki prze­ciw­go­rącz­ko­we i prze­ciw­bó­lo­we. W przy­pad­ku za­pa­le­nia spo­jó­wek miej­sco­we pre­pa­ra­ty w kro­plach do oczu, a w przy­pad­ku ostre­go nie­ży­tu żo­łąd­ko­wo-je­li­to­we­go przede wszyst­kim na­wod­nie­nie:

• Prze­czy­taj ar­ty­kuł: Bie­gun­ka u dziec­ka – przy­czy­ny, prze­bieg i le­cze­nie

Więk­szość pa­cjen­tów z za­ka­że­niem ade­no­wi­ru­so­wym nie wy­ma­ga ho­spi­ta­li­za­cji.