Za­cznij­my od tego, że szan­sa na po­ród dro­ga­mi na­tu­ry po cię­ciu ce­sar­skim wy­no­si od 60 do 80%, i jest on za­leż­ny przede wszyst­kim od prze­bie­gu obec­nej cią­ży i wska­zań do po­przed­nie­go cię­cia ce­sar­skie­go.

Ce­sar­skie cię­cie – ry­zy­ko

Na prze­strze­ni ostat­nich lat no­tu­je­my wzrost od­set­ka po­ro­dów dro­gą cię­cia ce­sar­skie­go – w Pol­sce to po­nad 40%. Jed­no­cze­śnie dane po­ka­zu­ją, że od­se­tek cięć ce­sar­skich po­wy­żej 20%, w kra­jach o wy­so­kim roz­wo­ju so­cjo­eko­no­micz­nym, nie wią­że się już ze zmniej­sze­niem umie­ral­no­ści oko­ło­po­ro­do­wej ma­tek i ich dzie­ci.

Co wię­cej, nie po­win­ni­śmy za­po­mi­nać, że cię­cie ce­sar­skie to nadal ope­ra­cja, któ­ra jest zwią­za­na z dzie­się­cio­krot­nie wyż­szym ry­zy­kiem krwo­to­ku po­po­ro­do­we­go oraz po­wi­kłań za­krze­po­wo-za­to­ro­wych.

Na­le­ży też do­dać, że wraz z każ­dym ko­lej­nym cię­ciem ce­sar­skim ro­śnie ry­zy­ko nie­pra­wi­dło­wej im­plan­ta­cji ło­ży­ska, pod po­sta­cią ło­ży­ska przo­du­ją­ce­go i wra­sta­ją­ce­go, a tak­że moż­li­wość wy­stą­pie­nia ta­kie­go po­wi­kła­nia, jak cią­ża w bliź­nie po cię­ciu ce­sar­skim, któ­ra jest obar­czo­na du­żym ry­zy­kiem dla mat­ki.

W przy­pad­ku współ­wy­stę­po­wa­nia ło­ży­ska przo­du­ją­ce­go ry­zy­ko jego wra­sta­nia w mię­sień ma­ci­cy ro­śnie od 3% w przy­pad­ku pa­cjen­tek po jed­nym cię­ciu ce­sar­skim, do 61% u pa­cjen­tek po czte­rech cię­ciach ce­sar­skich.

Wie­my też, że po­ród dro­gą cię­cia ce­sar­skie­go jest mniej ko­rzyst­ny dla dziec­ka, czę­ściej do­cho­dzi do za­bu­rzeń od­dy­cha­nia, wy­stą­pie­nia ast­my, aler­gii i cu­krzy­cy typu 1.

Bio­rąc pod uwa­gę ne­ga­tyw­ne kon­se­kwen­cje cię­cia ce­sar­skie­go, za­rów­no dla mat­ki jak i dziec­ka, na­le­ży do­ło­żyć wszel­kich sta­rań, aby zmniej­szyć ilość cięć ce­sar­skich, zwłasz­cza w gru­pie zdro­wych ko­biet z cią­żą o prze­bie­gu fi­zjo­lo­gicz­nym.

Co to jest VBAC?

To po­ród dro­ga­mi na­tu­ry po prze­by­tym cię­ciu ce­sar­skim. VBAC wią­że się oczy­wi­ście z ry­zy­kiem dla mat­ki i dziec­ka, np. pod po­sta­cią ro­zej­ścia się mię­śnia ma­ci­cy w trak­cie po­ro­du, jed­nak mu­si­my za­zna­czyć, że ry­zy­ko po­wi­kłań przy po­wtór­nym cię­ciu ce­sar­skim jest więk­sze.

Naj­więk­szym ry­zy­kiem oko­ło­po­ro­do­wym TO­LAC za­rów­no dla ko­bie­ty ro­dzą­cej, jak i jej dziec­ka jest nie­uda­na pró­ba po­ro­du po­chwo­we­go z ko­niecz­no­ścią wy­ko­na­nia śród­po­ro­do­we­go cię­cia ce­sar­skie­go w try­bie na­głym.

Kwa­li­fi­ka­cja do ko­lej­ne­go cię­cia ce­sar­skie­go

Kwa­li­fi­ka­cja do ko­lej­ne­go cię­cia ce­sar­skie­go jest za­leż­na od wska­zań, ja­kie wy­stą­pi­ły w pierw­szej cią­ży, tzn. z ja­kie­go po­wo­du od­był się po­ród ope­ra­cyj­ny.

W przy­pad­ku wska­zań po­za­po­łoż­ni­czych, np. oku­li­stycz­nych, kar­dio­lo­gicz­nych czy też neu­ro­lo­gicz­nych (bar­dzo praw­do­po­dob­ne, że dana cho­ro­ba prze­wle­kła nadal trwa) ko­niecz­na jest kon­sul­ta­cja z le­ka­rzem le­czą­cym daną jed­nost­kę cho­ro­bo­wą np. nie­wy­dol­ność ser­ca czy też sto­żek ro­gów­ki.

Na jej pod­sta­wie po­dej­mo­wa­na jest de­cy­zja, czy w da­nym mo­men­cie ist­nie­ją prze­ciw­wska­za­nia do po­ro­du dro­ga­mi na­tu­ry.

Szan­se na po­ród VBAC

Z do­brych wia­do­mo­ści, aż 90% ko­biet z cię­ciem ce­sar­skim w wy­wia­dzie jest kan­dy­dat­ka­mi do pró­by VBAC. W sy­tu­acji, gdy cię­cie ce­sar­skie od­by­ło się w trak­cie po­ro­du, z po­wo­du wska­zań na­głych, bar­dzo praw­do­po­dob­ne jest, że w ko­lej­nej cią­ży moż­na pod­jąć pró­bę po­ro­du si­ła­mi na­tu­ry.

Pa­mię­taj też, że wska­za­nia do ope­ra­cji ta­kie jak: za­gra­ża­ją­ca za­mar­twi­ca we­wnątrz­ma­cicz­na pło­du, wy­pad­nię­cie pę­po­wi­ny czy też nie­pra­wi­dło­we po­ło­że­nia pło­du nie mu­szą po­wtó­rzyć się w na­stęp­nej cią­ży.

Gdy po­ród ope­ra­cyj­ny od­był się z po­wo­du bra­ku po­stę­pu po­ro­du, Twój gi­ne­ko­log po­wi­nien prze­ana­li­zo­wać sy­tu­ację i okre­ślić czy jest szan­sa, aby na­stęp­nym ra­zem mógł udać się po­ród na­tu­ral­ny.

Kie­dy po­ród VBAC jest moż­li­wy?

Re­ko­men­da­cje Pol­skie­go Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Gi­ne­ko­lo­gów i Po­łoż­ni­ków wska­zu­ją, ja­kie wa­run­ki po­zwa­la­ją za­kwa­li­fi­ko­wać pa­cjent­kę do pró­by po­ro­du si­ła­mi na­tu­ry po cię­ciu ce­sar­skim.

Czas po­ro­du/ ter­min in­duk­cji

Okre­ślo­ny jest czas, do kie­dy po­wi­nien od­być się taki po­ród sa­mo­ist­ny, lub kie­dy po­wi­nien zo­stać wy­zna­czo­ny ter­min in­duk­cji po­ro­du. Po­ród po cię­ciu ce­sar­skim naj­le­piej, by od­był się przed pla­no­wa­nym ter­mi­nem po­ro­du, czy­li skoń­czo­nym 40. ty­go­dniem cią­ży.

Masa pło­du, cią­ża po­je­dyn­cza, od­stęp cza­so­wy

Czyn­ni­ki zwięk­sza­ją­ce szan­se na po­ród dro­ga­mi na­tu­ry oraz zmniej­sza­ją­ce ry­zy­ko ro­zej­ścia się bli­zny po cię­ciu ce­sar­skim, to np. sza­co­wa­na masa pło­du po­ni­żej 4000 g, cią­ża po­je­dyn­cza, czy też od­stęp cza­so­wy od po­przed­nie­go cię­cia ce­sar­skie­go po­wy­żej 12 mie­się­cy.

Szan­sa VBAC zwięk­sza się wraz ze wzro­stem pa­cjent­ki

Mniej­szą szan­sę po­wo­dze­nia TO­LAC (pró­ba po­ro­du po prze­by­tym cię­ciu ce­sar­skim) mają pa­cjent­ki z BMI ≥ 30 kg/m2 (BMI, body mass in­dex; in­deks masy cia­ła) w po­rów­na­niu z pa­cjent­ka­mi z pra­wi­dło­wą masą cia­ła.

Oce­na bli­zny po CC

Waż­nym aspek­tem jest tak­że oce­na bli­zny po cię­ciu ce­sar­skim przed zaj­ściem w ko­lej­ną cią­żę. W sy­tu­acji gdy mamy duży uby­tek w bliź­nie w USG TV (trans­wa­gi­nal­ne) przed cią­żą (gru­bość mię­śniów­ki ma­ci­cy w oko­li­cy bli­zny po­ni­żej 2 mm), to ry­zy­ko pęk­nię­cia mię­śnia ma­ci­cy w trak­cie po­ro­du jest więk­sze i wów­czas nie jest re­ko­men­do­wa­ny po­ród si­ła­mi na­tu­ry.

U oko­ło 25–27% pa­cjen­tek po cię­ciu ce­sar­skim, któ­re nie ro­dzi­ły wcze­śniej dro­ga­mi na­tu­ry, TO­LAC za­koń­czy się cię­ciem ce­sar­skim. U pa­cjen­tek, któ­re ro­dzi­ły w prze­szło­ści dro­gą po­chwo­wą, od­se­tek nie­uda­ne­go TO­LAC jest znacz­nie niż­szy (10–15%).

Po­ród dro­ga­mi na­tu­ry po cię­ciu ce­sar­skim jest moż­li­wy i daw­ne po­wie­dze­nie „once a ce­sa­re­an, al­ways a ce­sa­re­an” (pol. „raz cię­cie ce­sar­skie, za­wsze cię­cie ce­sar­skie”) nie ma już ra­cji bytu. Jed­nak pod­czas ta­kie­go po­ro­du ko­niecz­ne jest sta­łe mo­ni­to­ro­wa­nie ro­dzą­cej oraz cią­gły nad­zór kar­dio­to­ko­gra­ficz­ny pło­du.

Czyn­ni­ki zwięk­sza­ją­ce szan­se na VBAC:

• po­ród po­chwo­wy w wy­wia­dzie,
• sa­mo­ist­nie roz­po­czę­ty po­ród,
• sza­co­wa­na masa pło­du < 4000 g,
• znie­czu­la­nie ze­wną­trzo­po­no­we,
• wiek cią­ży 37.–40. ty­dzień cią­ży,
• nie­pra­wi­dło­we po­ło­że­nie pło­du jako wska­za­nie po­przed­nie­go cię­cia,
• BMI < 30 kg/m2.

Źró­dła:

• Re­ko­men­da­cje Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Gi­ne­ko­lo­gów i Po­łoż­ni­ków
• Va­gi­nal Birth After Ce­sa­re­an De­li­ve­ry Pa­tri­cia J. Ha­bak;Mar­tha Kole. May 11, 2022.
• ACOG: Va­gi­nal Birth After Ce­sa­re­an De­li­ve­ry, 02.2019
• Po­ród dro­gą po­chwo­wą po cię­ciu ce­sar­skim — kwa­li­fi­ka­cja, wy­ni­ki i po­wi­kła­nia
• Woj­ciech Ro­ki­ta1, Ja­kub Mło­daw­ski2 Gi­ne­ko­lo­gia i Per­ina­to­lo­gia Prak­tycz­na 2018