Kie­dy by­łam w cią­ży (już w I try­me­strze) do­świad­czy­łam czym jest trą­dzik i jak sku­tecz­nie po­tra­fi ze­psuć na­strój cię­żar­nej ko­bie­cie. Wy­da­wa­ło­by się to dziw­ne, JA, der­ma­to­log a jed­nak trą­dzik spę­dzał mi sen z oczu. Pro­blem po­le­gał jed­nak na tym, że ja trą­dzik mia­łam nie na twa­rzy (no może mi­ni­mal­ny) ale na ca­łych ple­cach. O zgro­zo! Jak tu po­sma­ro­wać sa­mo­dziel­nie, po pierw­sze taki duży ob­szar cia­ła a po dru­gie coś do cze­go nie się­gam? (mia­łam wra­że­nie, że wraz z po­więk­sza­ją­cym się brzu­chem skra­ca­ją mi się koń­czy­ny gór­ne 🙂 ). Je­śli ktoś mnie ob­ser­wu­je to wie, że by­łam samo(dziel­ną) mat­ką i tu wy­prze­dzam Wa­sze py­ta­nia dla­cze­go nie mo­głam po­pro­sić part­ne­ra o po­moc w pie­lę­gna­cji skó­ry ple­ców (ale nie o tym mia­łam tu na­pi­sać).

Tuż po za­koń­cze­niu kar­mie­nia a na­wet już w trak­cie trwa­ją­cej lak­ta­cji, trą­dzik cał­ko­wi­cie ustą­pił. Czę­sto tra­fia­jąc do le­ka­rza czy ko­sme­to­lo­ga mo­że­cie się spo­tkać ze sta­no­wi­skiem, że le­piej po­cze­kać z le­cze­niem trą­dzi­ku do za­koń­cze­nia cią­ży a naj­le­piej le­czyć go po za­koń­cze­niu lak­ta­cji. Ja też nie­rzad­ko sama do­ra­dzam tak swo­im pa­cjent­kom, bo wiem, że zmia­ny trą­dzi­ko­we czę­sto same ustę­pu­ją! Przede wszyst­kim roz­wa­żam ko­rzyść wy­ni­ka­ją­cą z le­cze­nia nad ry­zy­kiem po­ten­cjal­nej tok­sycz­no­ści leku dla pło­du. Stąd nie­ste­ty wy­ni­ka wie­le trud­no­ści te­ra­peu­tycz­nych.

Oczy­wi­ście na ryn­ku do­stęp­ne są bez­piecz­ne opcje le­cze­nia i dla pa­cjen­tek w cią­ży i dla pa­cjen­tek kar­mią­cych pier­sią i moż­na opra­co­wać sku­tecz­ne sche­ma­ty te­ra­peu­tycz­ne. Z roku na rok po­ja­wia­ją się też nowe ba­da­nia sub­stan­cji ak­tyw­nych, któ­re będą bez­piecz­ne dla Was i Wa­sze­go dzie­ciąt­ka.

Spis tre­ści:

1. Przy­czy­ny trą­dzi­ku w cią­ży
2. Pie­lę­gna­cja skó­ry z trą­dzi­kiem w cią­ży
3. Le­cze­nie trą­dzi­ku w cią­ży

Przy­czy­ny trą­dzi­ku w cią­ży

Przy­czy­ną na­si­le­nia trą­dzi­ku lub po­ja­wie­nia się go po raz pierw­szy w cią­ży są zmia­ny za­rów­no hor­mo­nal­ne, me­ta­bo­licz­ne jak i im­mu­no­lo­gicz­ne. We­dług do­stęp­nych pu­bli­ka­cji aż 42% cię­żar­nych zgła­sza się do le­ka­rza z po­wo­du trą­dzi­ku. U 90% ko­biet cho­ro­ba ist­nia­ła przed cią­żą a 60% ko­biet zgła­sza po­gor­sze­nie zmian trą­dzi­ko­wych już ist­nie­ją­cych.

Za głów­ne­go wi­no­waj­cę uwa­ża się hor­mo­ny, głów­nie wzrost po­zio­mu an­dro­ge­nów. An­dro­ge­ny, pew­nie ko­ja­rzą się Wam z hor­mo­na­mi mę­ski­mi, i słusz­nie, tyl­ko że an­dro­ge­ny wy­dzie­la­ne są też w or­ga­ni­zmie ko­bie­ty tyl­ko w mniej­szej ilo­ści jak u męż­czyzn. Wzrost stę­że­nia an­dro­ge­nów w cią­ży może pro­wa­dzić do roz­wo­ju lub po­gor­sze­nia trą­dzi­ku po­spo­li­te­go. Zmia­ny za­pal­ne zwią­za­ne są z prze­wa­gą od­po­wie­dzi ko­mó­rek po­moc­ni­czych T typu 2 (Th2) nad ko­mór­ka­mi po­moc­ni­czy­mi T typu 1 (Th1). O ko­mór­kach T już kie­dyś Wam pi­sa­łam, są to lim­fo­cy­ty czy­li ko­mór­ki od­po­wia­da­ją­ce za od­por­ność. Li­ter­ka H przy ich na­zwie ozna­cza „hel­pers” czy­li po­moc­ni­czy.

W cią­ży ce­lo­wo i fi­zjo­lo­gicz­nie by dziec­ko mo­gło się zdro­wo roz­wi­jać zo­sta­je za­chwia­na rów­no­wa­ga ko­mór­ko­wa (za któ­rą od­po­wia­da­ją Th1) na ko­rzyść tzw. od­po­wie­dzi hu­mo­ral­nej (za któ­rą od­po­wia­da­ją Th2). A nie­ste­ty, ten kom­pro­mis na rzecz pra­wi­dło­wo roz­wi­ja­ją­cej się cią­ży wpły­wa na pra­cę gru­czo­łów wy­dzie­la­ją­cych pot i łój (czy­li se­bum). Do­cho­dzi do gor­szej pra­cy gru­czo­łów ło­jo­wych i ekry­no­wych a po­pra­wy pra­cy gru­czo­łów apo­kry­no­wych. Po za­koń­cze­niu cią­ży wszyst­ko wra­ca do nor­my i po­now­nie osią­ga­my rów­no­wa­gę Th1 = Th2, stąd nie­rzad­ko je­ste­śmy zdzi­wio­ne, że trą­dzik ustą­pił sa­mo­ist­nie :).

Czę­sto mo­że­cie się spo­tkać z po­strze­że­niem, że stan skó­ry w cią­ży de­ter­mi­nu­je płeć dziec­ka. Wy­stę­po­wa­nie trą­dzi­ku w cią­ży to jak nic dziew­czyn­ka a efekt „glow skin” to chło­piec. Na dzień dzi­siej­szy brak jest do­wo­dów na­uko­wych na ta­kie hi­po­te­zy.

Pie­lę­gna­cja skó­ry z trą­dzi­kiem w cią­ży

Pie­lę­gna­cja skó­ry z trą­dzi­kiem nie róż­ni się zna­czą­co od tej, któ­ra obo­wią­zu­je u in­nych pa­cjen­tów:

• my­cie twa­rzy, oczysz­cza­nie de­li­kat­nym pro­duk­tem (nie my­dłem, nie wy­so­kim pH),
• uni­ka­nie w skła­dzie pro­duk­tów do pie­lę­gna­cji skó­ry re­ti­no­lu i re­ti­no­idów,
• od­po­wied­nie na­wil­że­nie skó­ry trą­dzi­ko­wej,
• za­bie­gi z uży­ciem kwa­sów pod okiem der­ma­to­lo­ga lub ko­sme­to­lo­ga.

Pa­mię­taj­cie, że pro­duk­ty ko­sme­tycz­ne czę­sto mają in­for­ma­cję czy są bez­piecz­ne w cią­ży, gdyż li­czy się cała for­mu­la­cja nie tyl­ko sub­stan­cja ak­tyw­na.

Le­cze­nie trą­dzi­ku w cią­ży

Le­cze­nie miej­sco­we trą­dzi­ku bez­piecz­ne w cią­ży

• kwas aze­la­ino­wy (KA) 15% i 20%,
• nad­tle­nek ben­zo­ilu (BPO) 2,5% – 5% – na­le­ży uni­kać apli­ka­cji na duże po­wierzch­nie,
• kwas sa­li­cy­lo­wy do 2% – nie na duże po­wierzch­nie i nie pod oklu­zją, kwas sa­li­cy­lo­wy może prze­ni­kać do ło­ży­ska stąd wy­so­kie daw­ki nie są za­le­ca­ne,
• miej­sco­we an­ty­bio­ty­ki: ery­tro­my­cy­na, azy­tro­my­cy­na, me­tro­ni­da­zol – nie sto­so­wać w mo­no­te­ra­pii (czy­li tyl­ko sam an­ty­bio­tyk) – an­ty­bio­tyk na­le­ży łą­czyć mię­dzy in­nym z nad­tlen­kiem ben­zo­ilu, aby ogra­ni­czyć le­ko­opor­ność,
• kwas gli­ko­lo­wy – wciąż kon­tro­wer­syj­ny i brak jed­no­znacz­nej de­cy­zji co do bez­pie­czeń­stwa sto­so­wa­nia w cią­ży.

Le­cze­nie miej­sco­we po­ten­cjal­nie nie­bez­piecz­ne w cią­ży

• Miej­sco­we re­ti­no­idy: ta­kie jak tre­ty­no­ina i ada­pa­len, były wcze­śniej kla­sy­fi­ko­wa­ne jako leki FDA ka­te­go­rii C (czy­li dzia­ła­nie nie­ko­rzyst­ne dla pło­du).

Cho­ciaż prze­zskór­ne wchła­nia­nie tre­ty­no­iny jest mi­ni­mal­ne i nie zmie­nia stę­że­nia en­do­gen­ne­go leku, le­cze­nie miej­sco­we tre­ti­no­iną nie jest za­le­ca­ne, po­nie­waż lek ten może prze­ni­kać do ło­ży­ska.

Są obec­nie czte­ry do­nie­sie­nia o wa­dach wro­dzo­nych zwią­za­nych ze sto­so­wa­niem w pierw­szym try­me­strze cią­ży (lek na­le­ży od­sta­wić mie­siąc przed pla­no­wa­niem cią­ży, lub tuż po po­twier­dze­niu cią­ży te­stem ka­set­ko­wym).

Ada­pa­len jest zwią­za­ny z rzad­ki­mi do­nie­sie­nia­mi o te­ra­to­gen­no­ści. Na dzień dzi­siej­szy jako der­ma­to­lo­dzy nie za­le­ca­my sto­so­wa­nia w cią­ży re­ti­no­idów.

Le­cze­nie sys­te­mo­we bez­piecz­ne w cią­ży

• pe­ni­cy­li­ny,
• ery­tro­my­cy­na,
• klin­da­my­cy­na,
• ce­fa­lo­spo­ry­ny,
• wy­ka­za­no, że do­ust­ne sole są sku­tecz­ne w le­cze­niu ła­god­nych do umiar­ko­wa­nych przy­pad­ków trą­dzi­ku po­spo­li­te­go za­rów­no w mo­no­te­ra­pii, jak i jako uzu­peł­nie­nie in­nych me­tod le­cze­nia trą­dzi­ku w daw­kach 30–150 mg/dobę. Ba­da­nia wy­ka­za­ły, że bez­piecz­na daw­ka to po­ni­żej 75 mg /dobę.

Le­cze­nie sys­te­mo­we nie­bez­piecz­ne w cią­ży

• Te­tra­cy­kli­ny i ich po­chod­ne (zwłasz­cza po 14 tyg. cią­ży) – sto­so­wa­nie te­tra­cy­klin w pierw­szym try­me­strze nie wią­za­ło się z wa­da­mi wro­dzo­ny­mi (jed­nak za­le­ca­my uni­kać),
• Spi­ro­no­lak­ton,
• Iso­tre­ty­no­ina – nig­dy nie po­win­na być sto­so­wa­na u pa­cjen­tek w cią­ży lub kar­mią­cych pier­sią. Lek jest te­ra­to­gen­ny (sa­mo­ist­ne po­ro­nie­nia, wro­dzo­ne wady roz­wo­jo­we, w tym wady ośrod­ko­we­go ukła­du ner­wo­we­go i gra­si­cy i inne). Za­le­ca się, aby ko­bie­ty sta­ra­ją­ce się o dziec­ko za­prze­sta­ły sto­so­wa­nia iso­tre­ti­no­iny przez co naj­mniej 1 mie­siąc przed po­czę­ciem (ofi­cjal­nie wg ba­dań i ulo­tek, w prak­ty­ce za­le­cam min. 2 mie­sią­ce).

Sche­mat przy­kła­do­we­go le­cze­nia trą­dzi­ku w cią­ży:

Trą­dzik za­skór­ni­ko­wy – Kwas Aze­la­ino­wy (KA)

Trą­dzik ła­god­ny/umiar­ko­wa­ny – KA + nad­tle­nek ben­zo­ilu (BPA) i Ery­tro­my­cy­na/ Klin­da­my­cy­na miej­sco­wa + BPA

Trą­dzik umiar­ko­wa­ny/sil­ny – Ery­tro­my­cy­na do­ust­nie + BPO +/KA

Azy­tro­my­cy­na do­ust­nie + BPO+/KA

Me­tro­ni­da­zol do­ust­nie + BPO+/KA

Trą­dzik pio­ru­nu­ją­cy – ery­tro­my­cy­na do­ust­nie + GKS do­ust­nie (7-14 dni) + BPO +/KA

Pa­mię­taj­cie, aby za­wsze skon­sul­to­wać le­cze­nie z le­ka­rzem. Za­bie­gi wy­ko­nuj­cie w ga­bi­ne­cie der­ma­to­lo­gicz­nym lub pod okiem ko­sme­to­lo­ga. Nie bój­cie się py­tać pro­du­cen­tów ko­sme­ty­ków o bez­pie­czeń­stwo sto­so­wa­nia ich pro­duk­tów w cią­ży.

Le­ki­su­row­ce ko­sme­tycz­ne bez­piecz­ne w okre­sie kar­mie­nia pier­sią to te­mat rze­ka! Je­śli nie je­ste­ście pew­ne ja­kiejś sub­stan­cji a nie ma­cie moż­li­wo­ści za­py­ta­nia le­ka­rza o bez­pie­czeń­stwo, to po­le­cam Wam stro­nę E-lac­tan­cia, gdzie mo­że­cie same spraw­dzić czy lek prze­ni­ka do po­kar­mu i czy jest bez­piecz­ny dla dziec­ka. Oczy­wi­ście stro­na jest nie tyl­ko dla le­ków sto­so­wa­nych w der­ma­to­lo­gii, ale też in­nych sto­so­wa­nych w róż­nych cho­ro­bach.

Au­tor­ka ar­ty­ku­łu: dr n. med. Nina Wi­śniew­ska – pro­fil na In­sta­gra­mie: @dr_nina__wi­sniew­ska_der­ma

Źró­dło:

Trą­dzik i trą­dzik ró­żo­wa­ty w cią­ży, Li­piec 2020 W książ­ce: Skór­ne za­bu­rze­nia cią­ży Ca­sey A. Spel­l­Han­nah Ro­bert­sHan­nah Ro­bert­sA­my Fli­schel­Ro­bert T. Bro­dell