Bę­dąc jesz­cze w cią­ży z Gil­ber­tem, czy­li w 2018 roku za­czę­łam pi­sać dla Was cykl pt. „Pięk­na w cią­ży”. W pierw­szym ar­ty­ku­le „Pięk­na w cią­ży – wło­sy” po­ru­szy­łam te­mat pie­lę­gna­cji i za­bie­gów fry­zjer­skich. W ko­lej­nej czę­ści „Pięk­na w cią­ży – de­pi­la­cja” na­pi­sa­łam Wam o me­to­dach de­pi­la­cji i o tym, czy de­pi­la­cja w cią­ży jest ogól­nie za­le­ca­na czy nie.

Dziś po pra­wie dwóch la­tach (wiem wiem!) mam dla Was ko­lej­ną część tego cy­klu. Ra­zem z moją ko­le­żan­ką Niną – der­ma­to­lo­giem, opo­wie­my Wam o tym co się dzie­je, z na­szą skó­rą w cią­ży. Jak so­bie z nią ra­dzić? Co wol­no, a cze­go po­win­no się uni­kać.

Chy­ba zgo­dzi­cie się z ha­słem, że pięk­na, zdro­wa skó­ra jest jed­nym z naj­waż­niej­szych ele­men­tów tego czy same się do­brze czu­je­my w swo­im cie­le. W cią­ży jed­nak, skó­rze sta­wia­ne są ogrom­ne wy­zwa­nia. Bar­dzo wie­le ko­biet ma „pro­ble­my” ze skó­rą w cią­ży, na­tu­ral­ne jest, że szu­ka­my roz­wią­zań. Dla­te­go ry­nek ko­sme­ty­ków „ra­tu­ją­cych” na­szą skó­rę w cią­ży kwit­nie. Tym­cza­sem więk­szość tych pro­ble­mów to po pro­stu zmia­ny, któ­re za­cho­dzą, bo je­ste­ście w cią­ży, i po cią­ży znik­ną lub ni­czym roz­stę­py po­zo­sta­wią po so­bie ślad. Ślad, któ­re­go nie trze­ba się wsty­dzić, bo jest to ślad tego że da­ły­ście nowe ży­cie.

Nie chcia­ła­bym jed­nak aby­ście tą sy­tu­ację ba­ga­te­li­zo­wa­ły. Gdy­bym to ja two­rzy­ła wy­tycz­ne i za­le­ce­nia od­no­śnie re­fun­da­cji, to każ­dej ko­bie­cie w cią­ży za­le­ci­ła­bym kon­sul­ta­cję der­ma­to­lo­gicz­ną w I try­me­strze. Już Wam tłu­ma­czę dla­cze­go uwa­żam, że kon­sul­ta­cja u der­ma­to­lo­ga w cią­ży ma sens. Nie dla­te­go, że ja w każ­dej cią­ży mia­łam masę zmian na skó­rze i kil­ku­krot­nie cho­dzi­łam na der­ma­to­lo­gicz­ne kon­sul­ta­cje  – choć kto wie, może to jed­nak głów­ny mo­ty­wa­tor.

Po pierw­sze, ze wzglę­du na dużą ilość tzw. „czyn­ni­ków wzro­sto­wych”, któ­re głów­nie po­ma­ga­ją na­sze­mu dziec­ku ro­snąć, po­ja­wia się na na­szej skó­rze dużo no­wych zmian bar­win­ko­wych. 99% z nich bę­dzie zu­peł­nie ła­god­na i ko­bie­ty (dość słusz­nie) je ba­ga­te­li­zu­ją.

Nie­ste­ty czer­niak skó­ry, je­śli jest to zło­śli­wa zmia­na – dzię­ki tym sa­mym czyn­ni­kom wzro­sto­wym bę­dzie roz­wi­jał się kil­ku­krot­nie szyb­ciej. Dla­te­go taka wi­zy­ta, gdzie der­ma­to­log obej­rzy na­szą skó­rę w der­ma­to­sko­pie i na­uczy nas na co zwra­cać uwa­gę, by­ła­by ide­al­ną pro­fi­lak­ty­ką tego nie­ste­ty wca­le nie­rzad­kie­go zło­śli­we­go no­wo­two­ru.

Po dru­gie, ko­bie­ty w cią­ży nie­ste­ty czu­ją się za­gu­bio­ne, nie wie­dzą co mogą sto­so­wać bez­piecz­nie na skó­rę a co nie. Taka kon­sul­ta­cja mo­gła­by być od­po­wie­dzią na ogrom py­tań, z któ­ry­mi bo­ry­ka­ją się ko­bie­ty w cią­ży. Idąc tym to­kiem my­śle­nia, nie je­stem w sta­nie każ­dej z Was za­ła­twić kon­sul­ta­cji z der­ma­to­lo­giem na żywo. Ale je­stem w sta­nie za­ła­twić Wam ar­ty­kuł, któ­ry mam na­dzie­ję od­po­wie na wie­le Wa­szych py­tań i na­uczy Was „czuj­no­ści der­ma­to­lo­gicz­nej”.

Cią­ża – jak się zmie­nia na­sza skó­ra w cią­ży, co jest fi­zjo­lo­gią – wy­ja­śnia dr n. med. Nina Wi­śniew­ska, der­ma­to­log.

Zmia­ny fi­zjo­lo­gicz­ne

Zmia­ny fi­zjo­lo­gicz­ne – czy­li ta­kie, któ­re nie mają wpły­wu na prze­bieg cią­ży i wy­stę­pu­ją pra­wie u każ­dej z nas w okre­sie cią­ży.

Hi­per­pig­men­ta­cja skó­ry

Ściem­nie­nie skó­ry i oko­lic błon ślu­zo­wych wy­ni­ka­ją­ce z pod­wyż­szo­ne­go stę­że­nia hor­mo­nów es­tro­ge­nów i pro­ge­ste­ro­nu oraz hor­mo­nu sty­mu­lu­ją­ce­go me­la­no­cy­ty (MSH). Naj­czę­ściej wi­dzi­my w ob­rę­bie kre­sy bia­łej, od spo­je­nia ło­no­we­go przez pe­pęk w po­sta­ci ciem­nej li­nii. Po­nad­to ściem­nie­niu ule­ga­ją otocz­ki bro­da­wek sut­ko­wych a tak­że oko­li­ca ano­ge­ni­tal­na, nie­rzad­ko pa­chy, pa­chwi­ny czy we­wnę­trze po­wierzch­nie ud.

Wszyst­ko wra­ca do nor­my kli­ka ty­go­dni po po­ro­dzie.

Ostu­da in­a­czej zwa­na me­la­zmą lub chlo­asmą

Zwy­kle po­ja­wia się II try­me­strze cią­ży. Naj­czę­ściej zmia­ny o cha­rak­te­rze prze­bar­wień po­ja­wia­ją się twa­rzy. Nie za­wsze po opa­la­niu skó­ry i eks­po­zy­cji na świa­tło sło­necz­ne, dużo waż­na jest rów­nież pre­dys­po­zy­cja ge­ne­tycz­na. Na­le­ży przez cały okres cią­ży sto­so­wać kre­my z wy­so­kim fil­trem i chro­nić skó­rę przed pro­mie­nio­wa­niem ul­tra­fio­le­to­wym. Z uwa­gi na lo­ka­li­za­cję ostu­dy mo­że­my po­dzie­lić na typy: cen­tral­ny (zmia­ny na czo­le, no­sie, nad gór­ną war­gą czy bro­dzie); jarz­mo­wy (po­licz­ki); żu­chwo­wy (kąty żu­chwy).

Po­więk­sza­nie się zna­mion barw­ni­ko­wych

Nie­któ­re zna­mio­na barw­ni­ko­we mogą ule­gać po­więk­sza­niu na sku­tek roz­cią­ga­nia skó­ry. Wie­dza ta nie zwal­nia nas z ko­niecz­no­ści wy­ko­ny­wa­nia ba­dań u der­ma­to­lo­ga. Le­karz po­wi­nien obej­rzeć wszyst­kie zmia­ny skór­ne i je­śli ja­kie­go­kol­wiek wyda mu się „po­dej­rza­ne” to bez wzglę­du na cią­żę czy kar­mie­nie pier­sią zna­mię ta­kie na­le­ży wy­ciąć i wy­słać do ba­da­nia hi­sto­pa­to­lo­gicz­ne­go.

Czer­niak czy­li no­wo­twór zło­śli­wy jest jed­nym z naj­czę­ściej roz­po­zna­wal­nych ra­ków w tym okre­sie. Pa­mię­taj je­śli je­steś w cią­ży lub po po­ro­dzie to udaj się na ba­da­nie der­ma­to­sko­po­we. Nie cze­kaj! Wcze­sna dia­gno­za = szyb­sze wy­le­cze­nie.

Roz­stę­py

Po­ja­wia­ją się u pra­wie u 70% ko­biet. Roz­stę­py są wy­ni­kiem me­cha­nicz­ne­go roz­cią­gnię­cia skó­ry, wzro­stu masy cia­ła, czyn­ni­ków hor­mo­nal­nych jak i pre­dys­po­zy­cji ge­ne­tycz­nych.

Świe­że roz­stę­py to za­zwy­czaj czer­wo­ne li­nie (striae ru­brae), star­sze przy­bie­ra­ją ko­lor bia­ły (striae al­bae), sta­ją się bli­zna­mi za­ni­ko­wy­mi. Naj­czę­ściej po­ja­wia­ją się na brzu­chu, po­ślad­kach, udach i pier­siach.

Pa­jącz­ki na­czy­nio­we

Zwięk­szo­ne stę­że­nie es­tro­ge­nów w cią­ży sprzy­ja po­wsta­wa­niu zmian na­czy­nio­wych po­przez po­sze­rze­nie na­czyń krwio­no­śnych. Za­zwy­czaj ob­ser­wu­je­my na skó­rze twa­rzy, szyi, de­kol­cie czy ra­mio­nach.

Ru­mień dło­ni

U oko­ło 30% cię­żar­nych moż­na za­ob­ser­wo­wać za­czer­wie­nie­nie dło­ni a na­wet na­czy­nia­ki w kształ­cie ma­łych gwiaz­dek tzw. gwiaź­dzi­ste. Zmia­ny za­zwy­czaj ustę­pu­ją po po­ro­dzie.

Ży­la­ki

Cią­ża to okres, w któ­rym do­wia­du­je­my się czym są ży­la­ki. Naj­czę­ściej wy­stę­pu­ją na koń­czy­nach dol­nych ale tak­że i oko­li­cy od­by­tu. Są wy­ni­kiem uci­sku na­czyń żyl­nych a tak­że pod wpły­wem go­spo­dar­ki hor­mo­nal­nej do­cho­dzi czę­sto do roz­cią­ga­nia ścian na­czyń.

Hi­per­try­cho­za

In­a­czej nad­mier­ne owło­sie­nia lub wzmo­żo­ny po­rost wło­sów. Za­zwy­czaj trwa przez całą cią­żę.

Ły­sie­nie te­lo­ge­no­we

W cią­ży faza wzro­stu wło­sa czy­li ana­gen ule­ga prze­dłu­że­niu. Po po­ro­dzie zaś faza ana­ge­nu prze­cho­dzi w fazę te­lo­ge­nu (faza wy­pa­da­nia wło­sa) i wów­czas mó­wi­my o ły­sie­niu te­lo­ge­no­wym. Za­zwy­czaj wy­stę­pu­ję oko­ło 3-6 mie­się­cy po po­ro­dzie i nie­ste­ty może trwać na­wet rok.

Z uwa­gi na to, że w sa­mej cią­ży wło­sy sta­ją się lep­sze i szyb­ciej ro­sną to ta­kie ły­sie­nie te­lo­ge­no­we uzna­wa­ne jest za fi­zjo­lo­gicz­ne i nie na­le­ży się tym mar­twić.

Słab­sze pa­znok­cie

Pa­znok­cie sta­ją się ma­to­we, kru­che i ła­twiej ule­ga­ją roz­war­stwie­niu. Czę­sto też moż­na spo­tkać po­dłuż­ne prąż­ko­wa­nie. Pa­znok­cie też za­zwy­czaj szyb­ciej ro­sną niż zwy­kle.

Nad­mier­ne po­ce­nie

Gru­czo­ły ekry­no­we ule­ga­ją po­więk­sze­niu jak i za­czy­na­ją swo­ją więk­szą ak­tyw­ność, stąd w cią­ży może wy­stą­pić nad­mier­ne po­ce­nie.

Za­pa­le­nie dzią­seł

Bło­ny ślu­zo­we jamy ust­nej w cią­ży ule­ga­ją roz­pulch­nie­niu i są bar­dziej una­czy­nio­ne niż zwy­kle. Za­zwy­czaj mo­że­my to od­czuć oko­ło 2 mie­sią­ca cią­ży. U oko­ło 80% cię­żar­nych dzią­sła pod­czas my­cia za­czy­na­ją de­li­kat­nie krwa­wić naj­czę­ściej pod­czas szczot­ko­wa­nia zę­bów. Mogą po­ja­wić się bo­le­sne nad­żer­ki.

Guz „na­dzią­ślak” cię­żar­nych

U oko­ło 2% ko­biet w cią­ży po­ja­wia się ta­jem­ni­czy guz na dzią­śle. Jest to ziar­ni­niak na­czy­nio­wy, ce­chu­je go szyb­ki wzrost i i krwa­wie­nie pod­czas na­de­rwa­nia lub pró­by usu­nię­cia. Może tez po­ja­wić się na war­dze albo przy pa­znok­ciu . Małe zmia­ny za­zwy­czaj się co­fa­ją, wie­sze wy­ma­ga­ją in­ter­wen­cji chi­rur­gicz­nej.

Pie­lę­gna­cja skó­ry w cią­ży

Ką­piel

Zmień zwy­kłe my­dło na emo­lient – de­li­kat­ny pro­dukt na­wil­ża­ją­co – na­tłusz­cza­ją­cy, naj­czę­ściej w skła­dzie znaj­dziesz gli­ce­ry­nę, mocz­nik, wa­ze­li­nę, ce­ra­mi­dy, ma­sło shea, ka­ka­owe. Ką­pie­le po­win­ny być krót­kie ale co­dzien­ne. Woda cie­pła – nie za go­rą­ca, bo sprzy­ja to roz­sze­rze­niu drob­nych na­czyń w skó­re.

Po ką­pie­li za­sto­suj emo­lien­ty pod po­sta­cią bal­sa­mów, kre­mów, mle­czek do pie­lę­gna­cji skó­ry. Naj­le­piej w cią­gu 3- 5 mi­nut po za­koń­czo­nej ką­pie­li. Je­że­li do­ku­cza ci swę­dze­nie skó­ry tu­ło­wia to szu­kaj w skła­dzie m.in. men­to­lu lub po­li­do­ka­no­lu czy­li sub­stan­cji prze­ciw­świą­do­wej.

UWA­GA – je­że­li masz świąd dło­ni lub stóp, na­si­la­ją­cy się w nocy, ko­niecz­nie zgłoś to le­ka­rzo­wi bo może to być ob­jaw po­wi­kła­nia cią­ży – cho­le­sta­zy cię­żar­nych.

Roz­stę­py

Pre­pa­ra­ty na ryn­ku są tak róż­ne i bo­ga­te, że nie ma jed­ne­go cu­dow­ne­go pro­duk­tu na roz­stę­py w cią­ży (i w ogó­le na roz­stę­py). Pa­mie­taj­my, że naj­waż­niej­sze są pred­sy­po­zy­cje ge­ne­tycz­ne. Ale je­śli je­steś w cią­ży to pa­mię­taj, aby nie przy­bie­rać na wa­dze zbyt szyb­ko. Od pierw­szych dni cią­ży sto­suj parę razy dzien­nie ko­sme­tyk na­wil­ża­ją­ce skó­rę.

W skła­dzie szu­kaj to­ko­fe­ro­lu czy­li wi­ta­mi­ny E, al­lan­to­iny, pan­te­no­lu, kwa­su fo­lio­we­go, ma­sło shea. Do­brze spraw­dza­ją się tak­że olej­ki, w szcze­gól­no­ści na lek­ko wil­got­ną skó­rę.

Prze­bar­wie­nia

W cią­ży za­le­ca się sto­so­wa­nie kre­mów z fil­trem SPF 50. Naj­bez­piecz­niej­sze są fil­try fi­zycz­ne czy­li tzw. od­bi­ja­ją­ce pro­mie­nie ul­tra­fio­le­to­we (za­wie­ra­ją m.in. tle­nek cyn­ku, dwu­tle­nek ty­ta­nu). W cią­ży za bez­piecz­ny uzna­je się kwas aze­la­ino­wy, któ­ry oprócz dzia­ła­nia prze­ciw­trą­dzi­ko­we­go ma dzia­ła­nie roz­ja­śnia­ją­ce skó­rę.

Prze­bar­wie­nia po­wsta­łe w cią­ży za­zwy­czaj w cią­gu roku po po­ro­dzie przy cał­ko­wi­tej fo­to­pro­tek­cji mają ten­den­cje do za­ni­ka­nia. Je­śli nie je­steś w tej gru­pie szczę­śliw­ców i je­śli za­koń­czy­łaś kar­mie­nie pier­sią mo­żesz udać się na za­bie­gi z uży­ciem pe­elin­gów che­micz­nych m.in. z kwa­sem trój­chlo­oco­to­wym, roz­two­rem Jes­sne­ra, kwa­sem tran­sek­sa­mo­wym lub za­bie­gi la­se­ro­we.

Za­bie­gi i sub­stan­cje prze­ciw­ska­za­ne w cią­ży

• Za­bie­gi z uży­ciem prą­du, elek­to­ko­agu­la­cja, ul­tra­dź­wię­ki, gal­wa­ni­za­cja, elek­tro­fo­re­za, jo­no­fo­re­za, ra­dio­fre­kwen­cji (moż­na en­der­mo­lo­gia).
• Za­bie­gi la­se­ro­we.
• Za­bie­gi z za­kre­su me­dy­cy­ny es­te­tycz­nej w tym me­zo­te­ra­pia, oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we, tok­sy­na bo­tu­li­no­wa, wy­peł­nia­cze, nici, HIFU.
• Wi­ta­mi­na A i jej po­chod­ne (re­ti­nol, re­ti­nal, tre­ti­no­ina, iso­tre­ti­no­ina i inne).
• Fta­la­ny, for­mal­de­hyd, to­lu­en – skład­ni­ki per­fum, ko­sme­ty­ków.

Uwa­ga: nikt nie te­stu­je ko­sme­ty­ków na ko­bie­tach w cią­ży, je­śli taki pro­dukt jest bez­piecz­ny w cią­ży to zna­czy, że każ­dy su­ro­wiec, jego ilość i stę­że­nie zo­stał spraw­dzo­ny pod tym ką­tem i dla­te­go też zo­stał do­pusz­czo­ny do sprze­da­ży z ta­kim wła­śnie prze­ka­zem.

*Nowe ba­da­nia: miej­sco­we an­ty­bio­ty­ki, ta­kie jak klin­da­my­cy­na lub ery­tro­my­cy­na, są bez­piecz­ne, a tak­że ni­ski pro­cent kwa­su gli­ko­lo­we­go, kwa­su sa­li­cy­lo­we­go, nad­tlen­ku ben­zo­ilu (nowo skla­sy­fi­ko­wa­ny w tym roku). Sa­fe­ty of skin care pro­ducts du­ring pre­gnan­cy  Pina Boz­zo, An­ge­la Chua-Go­che­co, MD, and Ad­rien­ne Einar­son, RN

Au­tor ar­ty­ku­łu: dr n. med. Nina Wi­śniew­ska – pro­fil na In­sta­gra­mie: @dr_nina__wi­sniew­ska_der­ma

Opra­co­wa­ne na pod­sta­wie: Der­ma­to­zy cię­żar­nych. Adam Re­ich, Mo­ni­ka He­isig, Ju­sty­na Szczęch. Po­le­cam ge­nial­na lek­tu­ra dla każ­dej ko­bie­ty w cią­ży.